جانمایی ایران در سند امنیت ملی 2025 امریکا

اسلام ذوالقدرپور

پژوهشگر روابط بین الملل

مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC

بقا در جهان آشوبناک قرن 21، همان حفاظت از منافع ملی و راهبردی است که هر بازیگر نظام جهانی تلاش دارد آن‌را در سیاستگذاری خارجی خود به گونه‌ای نگارش و اعلام کرده، در میدان رقابت به گونه‌ای دیگر عمل و اعمال کند.

راهبرد بقا در مناسبات قدرت، جایگاهی برجسته در بسیاری از اسناد و حلقه‌های سیاستگذاری کلان دارد که سیاستگذاران ارشد، این راهبرد بقا را با عنوان‌های گوناگون و بر اساس انگاره یا آرمان خود نگارش و اجرایی می‌سازند.

راهبرد بقا افزون بر ارزیابی و پایش قابلیت‌های خود بازیگر، بر توانمندی، رویکردها و رهیافت‌های دیگر بازیگران به‌ویژه رقیبان و دشمنان نیز تمرکز دارد. تمرکز بر قابلیت دیگر بازیگران در چارچوب وضعیت پیشین، کنونی و آینده، زیربنای یک سند امنیت ملی یا امنیت راهبردی است.

برخی بازیگران به‌خصوص قدرت‌های بزرگ نظام جهانی مانند ایالات متحده امریکا سند امنیت ملی خود را به‌ گونه‌ای کلی منتشر می‌کنند که گویای ارزیابی سیاست‌های پیشین و اقدامات آینده می‌باشد. سند راهبرد امنیت ملی دولت آمریکا نسخه نوامبر 2025 که چند روزی است منتشر شده و مورد تحلیل و تفسیرهای بیشمار قرار گرفته، فراتر از سیاستگذاری خارجی یک بازیگر یعنی دولت ایالات متحده امریکا، دارای مؤلفه‌هایی از یک سند راهبرد نظام جهانی است. در این جستار به جانمایی ایران در امنیت ملی ایالات متحده در چارچوب سند راهبرد امنیت ملی 2025 دولت ترامپ National Security Strategy of the United States of America November 2025 پرداخته می‌شود:

یکم – کاهش اهمیت ایران و کره شمالی: سند راهبرد امنیت ملی ایالات متحده امریکا نسخه نوامبر 2025 که برخی آن را زیربنای سیاستگذاری راهبردی و سیاست خارجی دوره 4 ساله دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ می‌دانند، در اوج تقابل گفتاری ایران و امریکا پس از تهاجم بزرگ ایالات متحده به مراکز هسته ای ایران، تمرکز چندانی بر ایران نداشته است!

در این سند که بیشتر آرمانگرا و برسازنده انگاره ارتش بزرگ، ویرانگر و کُشنده ایالات متحده است، دشمنان همیشگی این کشور که همواره با عنوان‌هایی مانند محور شرارت و … نام برده می‌شدند، بسیار کم اهمیت جلوه داده می‌شوند، به گونه‌ای که نام ایران تنها 5 بار در سند 33 صحفه‌ای راهبرد امنیت ملی 2025 امریکا آمده و هیچ نامی از کره شمالی برده نشده!

سند راهبرد امنیت ملی ایالات متحده امریکا 2025 که 5 بار از ایران نام برده، تنها یک بار ایران را به عنوان تهدید توصیف می‌کند، آن‌جا که در صفحه 28 به گونه‌ای نرم، وضعیت ایران را چنین می‌داند:<< ایران، نیروی بی‌ثبات کننده اصلی منطقه، از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و عملیات چکش نیمه شب رئیس جمهور ترامپ در ژوئن ۲۰۲۵، که برنامه هسته‌ای ایران را به طور قابل توجهی تضعیف کرد، به شدت تضعیف شده است.>>¹

نام ایران در صفحهi  مقدمه سندNSS  نیز آمده که بر نابودی توان غنی سازی هسته ای ایران در تهاجم هوایی ” چکش نیمه شب ” به ایران، اصرار و آتش بس ایران و اسرائیل را افتخار دونالد ترامپ می‌داند.

این سند آرمانگرای راهبرد امنیت ملی دولت امریکا در صفحه 8 خود در چارچوب انگاره صلح گرایی دونالد ترامپ، نام ایران را به عنوان یکی از چندین کشوری آورده که با میانجیگری ترامپ صلح کرده یا آتش‌بس را پذیرفته‌اند. این سند مدعی است دولت ترامپ سبب صلح (آتش‌بس) میان ایران و اسرائیل در جنگ 12 روزه 1404 شده است.

دوم – برقراری صلح با قدرت: راهبرد امنیت ملی ایالات متحده امریکا 2025 که رهیافتی آرمانگرا با تأکید بر تقویت ارتش این کشور دارد، به گونه‌ای که ارتش ایالات متحده امریکا، برترین ارتش جهان و همزمان در خدمت صلح جهانی باشد.

انگاره برترین ارتش جهان در خدمت صلح را می‌توان در صفحه 3 سند راهبرد امنیت ملی امریکا دید که می‌گوید:<<ما می‌خواهیم قدرتمندترین، مرگبارترین و پیشرفته‌ترین ارتش جهان را برای محافظت از منافع خود، جلوگیری از جنگ‌ها و … جذب، آموزش، تجهیز و به کار گیریم.>>²

سند NSS 2025 امریکا، تلاش دارد دولت ترامپ را بازیگر صلح آفرین نظام جهانی اعلام کند، بازیگر خیرخواه که صلح را با قدرت مطلق یا زور ارتش مرگبار خود برقرار می‌کند. این سند در صحفه 8 می‌گوید” صلح از طریق قدرت و قدرت بهترین عامل بازدارنده است. Peace Through Strength – Strength is the best deterrent “

آتش‌بس ایران و اسرائیل که در این سند به صلح ایران و اسرائیل توصیف شده نیز مؤلفه‌ای از قدرت مرگبار ارتش ایالات متحده در برقراری صلح قلمداد می‌شود.

سوم – نیروی بی‌ثبات کننده به جای محور شرارت: مهم‌ترین مؤلفه سند راهبرد امنیت ملی امریکا را می‌توان حذف محور شرارات از رهیافت امنیتی این کشور دانست که گویای خوش‌بینی دولت ترامپ در فروپاشی محور شرارت در نظام جهانی از سوی دولت خود است.

سندی که هیچ نامی از کره شمالی نبرده، ایران را به عنوان یک بی ثبات کننده منطقه توصیف می‌کند”Iran – the region’s chief destabilizing force -has been greatly weakened by Israeli actions since October 7, 2023, and President Trump’s June 2025 Operation Midnight Hammer ” که این رویکرد توصیفی جدید را می‌توان کاهش فشار راهبردی بر ایران در مناسبات قدرت جهانی و بازگذاشتن مسیر گفتگو و مذاکره ایران و ایالات متحده امریکا در مسائل راهبردی محسوب نمود.

بهبود جایگاه ایران از عضو اصلی محور شرارت در ادبیات راهبردی و ژئوپلیتیک امریکا به یک بی‌ثبات کننده اصلی منطقه، می‌تواند بر انگاره عادی سازی روابط ایالات متحده با ایران استوار شده باشد.

چهارم – پاکسازی ایران از مسئله هسته‌ای: راهبرد امنیت ملی 2025 امریکا که سندی با رویکرد ابهام فراگیر است، به صراحت بیان می‌دارد که توان غنی سازی هسته‌ای ایران در تهاجم دولت ترامپ به مراکز هسته‌ای ایران، از بین رفته است.

ایالات متحده امریکا همزمان با فشار بر ایران به عنوان یک کشور دارای توان هسته‌ای، در راهبرد امنیت ملی 2025 خود در دو صفحه مقدمه و صفحه 28 به صراحت اعلام می‌کند: “ما در عملیات چکش نیمه شب، ظرفیت غنی سازی هسته‌ای ایران را از بین بردیم In Operation Midnight Hammer, we obliterated Iran’s nuclear enrichment capacity. “

ادعای راهبرد امنیت ملی دولت ترامپ درباره از بین بردن توان غنی سازی هسته‌ای ایران، می‌بایست برگ برنده‌ای برای سیاستگذاری خارجی ایران در دیپلماسی هسته‌ای و روند مذاکرات با غرب و آژانس بین المللی انرژی اتمی باشد که ایران از مسئله هسته‌ای پاکسازی شده است.

*

سند راهبرد امنیت ملی ایالات متحده امریکا 2025 که نقشه راه اعلامی دولت ترامپ برای دوره دوم ریاست جمهوری ایشان می‌باشد، ممکن است با سیاست اعمالی و عملکرد این دولت در یک سال اول (2025) اختلاف بسیاری داشته باشد، اما گویای انگاره جدید سیاستگذاران این کشور برای عصر آنارشی و فروپاشی رویکرد نهادگرایی در نظام جهانی است.

این سند دارای رویکردی ابهامی در توصیف دوستان، رقیبان و دشمنان امنیت ملی امریکا می‌باشد. جانمایی ایران در سند NSS 2025 از یک دشمن بزرگ محور شرارت در د‌هه‌های پیشین به یک بازیگر بی‌ثبات کننده منطقه که از توان هسته‌ای پاکسازی شده و با اسرائیل صلح کرده، می‌تواند پیش زمینه‌ای برای تغییر مناسبات دو کشور ایران و ایالات متحده امریکا در نظم نوین جهانی آشوب‌زده کنونی باشد.

ابهام فراگیر راهبرد امنیت ملی 2025 ترامپ، اگر چه سبب شگفتی تحلیگران سراسر جهان به‌ویژه در اروپا شده، اما سیاستگذاران ایرانی نبایستی فریب تنها 4 بار نام بردن ایران در این سند 33 صحفه‌ای را خورده و به خوش‌خیالی پیشاتهاجم اسرائیل بازگردند. توصیف‌های راهبرد امنیت ملی امریکا از ایران می‌تواند دستاویز بسیار مناسبی برای سیاستگذاران ایرانی در فرآیند اجتناب‌ناپذیر مذاکره مستقیم و عادی سازی روابط با ایالات متحده امریکا در روزها و هفته‌های پیش‌رو باشد.

منابع:

1, 2- https://s3.documentcloud.org/documents/26341602/2025-national-security-strategy.pdf