مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
مخالفان سوری در دوحه با انتخاب “احمد معاذ الخطیب” به عنوان رئیس جدید خود، رسما تشکیل ” ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه، را اعلام کردند. تشکیل ائتلاف جدید که در بردارنده گروه‌های مختلف و جریان‌های مخالف گوناگوني از دولت سوریه است بنا است نقش پرنگ تري در آينده سوريه داشته باشد. در همين راستا براي واكاوي بيشتر اهميت بنيان ائتلاف جديد، نقش بازيگران نوين در آن و آينده اين ائتلاف در تحولات فراوري سوريه گفتگويي با دكتر حسن هاني زاده كارشناس مسائل عربي داشته ايم:
واژگان كليدي: ائتلاف ملي انقلابيون و مخالفان سوريه، شوراي ملي مخالفان، دولت سوريه، دولت موقت، چشم انداز
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به بنيان ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه در قطر اهداف اصلي تشكيل اين ائتلاف جديد چيست؟
بعد از اينكه كلينتون وزير خارجه امريكا انتقادات روشني از شيوه كار و رفتار سياسي شوراي ملي سوريه داشت، اين شوراي براي جلب اطمينان جامعه جهاني و امريكا تشكيل جلسه داد و در نشست چهار روزه اي در دوحه نخست رئيس جديدي براي شوراي ملي مخالفان به نام جرج صبرا انتخاب كرد. دوم اينكه در درون شوراي ملي شورايي به نام ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه تشكيل داد كه رياست اين ائتلاف به عهده معاذ الخطیب يكي از رهبران اخوان المسلمين سوريه سپرده شده است . ماموريت اصلي اين شوراي نوين تشكيل دولت انتقالي است كه احتملا رياست آن بر عهده رياض سيف يكي از رهبران گروه هاي معارض سوريه سپرده خواهد شد. در اين حال هدف ديگر تشكل جديد تحرك بخشيدن به جريان هاي سياسي و گروه هاي سوري در داخل سوريه كه بر ضد نظام اسد مي جنگند است. به همين دليل هم به نظر مي رسد اكنون دور نويني از مبارزه مخالفان با دولت اسد آغاز شده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به تغيير رهبري شوراي ملي مخالفان سوريه از يك كرد به يك مسيحي به نام جرج صبرا آيا اين امر به نوعي افزايش نقش مسيحياني كه داراي نقش مهمي در مخالفت با دولت سوريه نيستند را هدف قرار داده است؟
وقتي شوراي ملي مخالفان تشكيل شد، ابتدا غليون سني مذهب رئيس بود. اما با عدم موفقيت وي تلاش شد كردها (كه مجموعه اي سه ميليون نفري در سوريه بوده و به مسائل سوريه بي تفاوت بودند) را به مبازره بكشانند. لذا صيداي كرد تبار به ريس شورا انتخاب شد. در اين حال بعد از زماني به اين فكر افتادند كه مسيحياني كه از اسد حمايت ميكنند را وارد مبارزه با دولت كنند، بنابراين جرج صبرا كه مسيحي چپگرايي است را به رياست شورا انتخاب كردند. يعني با توجه به اين رويكرد و تشكيل ائتلاف جديد هدف شوراي ملي مخالفان جذب همه قوميتها و طيفهاي داخل سوريه است تا از اين راه بتوانند جايگاه خود را در داخل سوريه و در ميان قوميت هاي 18 گانه سوريه تقويت كنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز با تبریک امضای توافقنامه اتحاد میان مخالفان گفته است سخن‌هايي مبنی بر اینکه مخالفان وحدت ندارند دیگر پایان یافته و اتحاد جدید مخالفان دولت سوریه نیازمند کمک و پشتیبانی جامعه جهانی است. در اين حال با توجه به تشكيل ائتلاف نوين آيا مخالفان به نوعي همگرايي در مقابل دولت اسد رسيده اند؟
در دورن شوراي ملي مخالفان اختلاف نظر شديدي وجود دارد. يعني اين شورا از سلفي ها، وهابي ها، اخوان المسلمين، نيروهاي چپ افراطي و ملي گرا تشكيل شده، طيف فكري آنها متفاوت بوده، هر طيفي ساز خود را زده و نگاه ها كاملا متفاوت است. در اين حال حضور وهابي ها و سلفيها در شورا ملي هم با اعتراض گروه هاي لائيك و چپ روبرو شده است. در اين بين اكنون هدف شورا از تشكيل ائتلاف ملي انقلابيون و مخالفان سوريه تشكيل دولتي در تبعيد است تا از سوي كشورهاي غربي به عنوان دولت جايگزين دولت اسد به رسميت شناخته شود. نگراني امريكايي ها آن است كه اگر نظام اسد سرنگون گردد و بدون مديريت اين سرنگوني انجام گيرد سلفي ها و وهابي ها قدرت را در دست گيرند و مشكلاتي را براي اسرائيل ايجاد كنند. لذا ائتلاف ملي مخالفان تلاش ميكند دولت در تبعيد را در سطح جامعه جهاني مطرح كند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آيا انتخاب”احمد معاذ الخطیب” به عنوان رئیس جدید ” ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه، به معناي نقش افزون تر اخوان المسلمين سوريه و در بين گروه هاي مخالف اسد است؟
بله. قطعا اخوان المسلمين در دوران پس از اسد مي كوشد تا نقش بسيار پررنگي داشته باشد. در اين حال اخواني ها هم به خوبي مي دانند كه با اينكه وجهه جهاني دارند در ساختار اجتماعي سوريه تاثير گذار هستند. اخوان مدعي است كه ده ها هزار شهيد داده و حق آنان است كه در دوران پس از اسد قدرت را در اختيار داشته باشد. لذا در نظر است حضور اخوان در آينده سياسي سوريه كاملا پر رنگ گردد و خطيب هم تاثير عمده اي در بسيج سني ها بر ضد دولت اسد داشته باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: توجه به رويكرد دبیرخانه اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج فارس و فرانسه در به رسمیت شناختن ائتلاف جدید مخالفان به عنوان تنها نماینده رسمی و قانونی ملت سوريه آيا ائتلاف جديد خواهد توانست نظر كشورهاي غربي و عربي را در ايفاي نقش در آينده سوريه به دست آورد؟
بله. هدف ائتلاف نوين شكل گرفته اين است كه در جهان و منطقه مطرح شود و به عنوان نظام جايگزين بشار اسد به رسيمت شناخته شود. اكنون نيز قرار است هيئت هايي از سوي شوراي ملي سوريه به امريكا و اروپا فرستاده شود و به بحث در مورد آينده نظام بعد از اسد بپردازند.يعني با تشكيل ائتلاف ملي انقلابي و مخالفان سوريه جايگزين در نظر است تا بيشتر كشورهاي اين ائتلاف را به عنوان جايگزين دولت سوريه به رسيميت شناسند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در مراسم رای گیری برای انتخاب رئیس ائتلاف ملي انقلابيون و مخالفان سوريه از سه معاون خطيب “ریاض سیف” و “سهیر الاتاسی” به عنوان دو معاون رئیس ائتلاف انتخاب شدند و انتخاب معاون سوم قرار است از میان کردها به وقت دیگری موکول شد. در اين حال با توجه به تعيين رئيس غير كردي براي شوراي ملي سوريه آينده نقش كردها در بين گروههاي مخالف سوريه چيست؟
اكنون كردها به عنوان نايب رئيس سوم در ائتلاف جديدي داراي كرسي هستند و قرار است صيدا با رايزني هايي با كردهاي سوريه شخصيتي مورد قبول همه طيف هاي سوريه را براي اين پست انتخاب كند. در اين حال با توجه به اينكه اكنون در منطقه قامشلي نوعي خودمختاري نيز حاكم است و كردها به سلفيه ها و وهابي ها نگاه منفي دارند از يك سو كردها تلاش ميكنند تا به همين خودمختاري قانع باشند و در مقابل دولت اسد ايستادگي نكنند. در مقابل هم شوراي ملي تلاش ميكند بي تفاوتي در بين كردها را از بين برده و به مخالفان جذب كند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نقش گروه هاي داخلي سوريه در تشكيل ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه تا چه ميزاني در نظر گرفته شده است؟
گروه هاي مخالف داخلي و يا هيئت هماهنگي داخلي سوريه نماينده اي به قطر اعزام كردند و در نشست دوحه شركت داشت، اما مخالفان داخلي نگاه خاصي به تحولات سوريه دارند و نماينده اي در دولت دارند و با هر گونه ابزار خشونت مخالفت ميكنند. يعني تلاش ميكنند انتقال قدرت در فرايند زماني طولاي تر و با ابزارهاي دمكراتيك انجام گيرد. اين امر با مخالفت گروه هاي مسلح و معارض روبرو شده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: يعني مخالفان داخلي تشكيل ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه را به رسميت نمي شناسند؟
مخالفان داخلي تشكيل ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه را به رسميت نميشناسند. چرا كه گروه هاي داخلي معتقد هستند اسد تا 2014 در قدرت مي ماند و در اين سال با انتخابات فراگير رئيس جمهور انتخاب مي گردد. لذا نه تنها دولت در تبعيد را به رسميت نمي شناسند بلكه ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه را هم نمي پذيرند.
مركز بين المللي مطالعات صلح:با توجه به تشكيل ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه رابطه گروه هاي نظامي با اين گروه جديد چگونه خواهد بود؟
ائتلاف جديد با گروه هاي مسلح داخل سوريه (بويژه ارتباط شوراي ملي با ارتش آزاد) رابطه دارد، اما از آنجايي كه حدود سي گروه مسلح از مليت هاي گوناگون در سوريه حضور دارند به نظر ميرسد كه جمع آوري آراي همه گروه ها براي شوراي ملي كاملا دشوار خواهدبود.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نوع نگاه ساختار نوين ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه در قبال دولت سوريه (از مذاكره تا جنگ )چيست؟
شوراي ملي با هر گونه مذاكره با بشار اسد مخالفت مي كند و اعتقاد دارد كه اسد بايد سرنگون و محاكمه گردد، اما در عين حال اكنون با توجه به تحولات ميداني سوريه اين راه حل و ابزارهاي خشونت آميز در سوريه جواب نميدهد. بنابراين به نظر ميرسد كه طيف هاي مخالف سوريه و گروه هاي مسلح به دنبال حملات هاي انتحاري و سرنگوني دولت اسد از راه ترور شخصيت هاي تاثيرگذار باشند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: يعني از نگاه ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه حمله ناتو و غرب به سوريه به عنوان گزينه اي مهم است؟
اين ائتلاف بر اين نظر است كه ناتو در سوريه دخالت كرده و حمله محدودي به نظام اسد انجام دهد. يعني اين ائتلاف خواهان دخالت خارجي است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: بر اساس توافق 12بندی که بین شرکت کنندگان در نشست دوحه به امضا رسید، ائتلاف ملی به عنوان مرجع اصلی مخالفان دولت سوریه معرفی شد و بر اساس یکی از بندهای توافق شده در نشست دوحه، پس از کسب مشروعیت بین المللی توسط ائتلاف، یک دولت موقت از دل این ائتلاف شکل خواهد گرفت. در اين حال آيا اين ائتلاف نقش پررنگ تري در آينده سوريه به عهده خواهدگرفت؟
از بعد رسانه اي ممكن است ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه بتواند تحركاتي انجام دهد، اما در عمل و در درگيريهاي داخلي اين ائتلاف نخواهد توانست نقش پررنگي ايفا كند. يعني ممكن است به عنوان يك مجموعه افكار عمومي غرب را جلب كند، اما در درگيرهاي داخلي خيلي تاثير گذار نيست.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به نگاه كنوني دولت سوريه آيا ائتلاف ملی انقلابیون و مخالفان سوریه ممكن است دست به مذاكراتي با دولت سوريه زند؟
دولت سوريه به دنبال مذاكره به همه طيف ها از مخالفان سوريه است، اما اين طيف هاي سياسي هستند كه مايل نيستند مذاكراتي با دولت اسد داشته باشند. در اين حال اين گروه ها اصرار دارند كه نظام اسد با حمله نظامي سرنگون گردد تا بتوانند قدرت را در دست گيرند. اما امريكا و ناتو در شرايطي نيستند تا ائتلاف به عنوان جايگزين دولت قرار گيرد.
****
گفتگو از : فرزاد رمضاني بونش
