مرکز بین المللی مطالعات صلح - IPSC

نقش فرقه گرایی در تخریب روابط پاکستان با ایران – گفتگو با محمد تقی جمشیدی

اشتراک

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

اخیرا نواز شریف نخست وزیر پاکستان به ایران سفر کرد. در این حال نقش و بازی عربستان از موارد مورد توجه رویکرد پاکستان در مسائل منطقه بوده است. در این میان چالش های موجود در عدم گسترش روابط تهران و اسلام آباد گفتگوی زیر به بررسی نقش فرقه گرایی و سایر چالش ها در روابط پاکستان با ایران توجه کرده است.

واژگان کلیدی: فرقه گرایی ، روابط پاکستان با ایران، پاکستان، عربستان، نوازشریف، ایران

 

مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی روابط ایران و پاکستان نسبت به گذشته دچار چه تحولاتی شده است؟

متاسفانه در شرایط فعلی با توجه به وابستگی­های پاکستان به عربستان و حلقه هایی که به آمریکا وصل هستند (که البته این مجموعه دولت نیست و اگر تفکیکی انجام دهیم می­توان اینچنین عنوان کرد که گرایشات مثبت بسیاری نسبت به ایران وجود دارد) با توجه به اینکه عربستان سعودی طی چند دهه گذشته تعداد هزاران حوزه علمیه وهابی و تفکیری مسلک در آنجا تأسیس کرده و اکثر هزینه­های آنها را تأمین می­کند. همچنین با توجه به روابط اخیر خصمانه عربستان با ایران و چالش­های بسیار زیاد وهابیان برای جهان اسلام و بالاخص انقلاب اسلامی ایران ایجاد کرده­اند، روابط حلقه­ها و گروه­های وابسته به سعودی در پاکستان تا حدودی روابط با ایران را تحت تأثیر قرار گرفته است. بدین معنی که رفتارها و کنش­های این جوامع، حلقه­ها، گروه­های فشار و گروه­های تکفیری بلای جان مردم و دولت پاکستان هستند. اما با توجه به نیازهای مجموعه پاکستان به عربستان، روابط ما نسبت به گذشته متأثر شده است. معمولا هر زمانی که روابط ما با عربستان دچار تحولات منفی شود، پاکستانی­ها به ملاحظات مقامات و شیوخ سعودی یک سری مواضعی را انتخاب می نمایند که چندان دوستانه نیستند و بسیاری از جوامع پاکستانی هم مخالف با اتخاذ این مواضع هستند. در حال حاضر وضعیت روابط نسبت به گذشته تحت تأثیر مسائل مطرح شده در بالا قرار گرفته است و نمی­توان هم اظهار داشت که این روابط، روابط بدی هستند اما چندان دوستانه هم نیست و این خواست دولتمردان پاکستانی و بسیاری از شخصیت­ها و محافل قضایی، حقوقی، دانشگاهی و علمی پاکستان نیست.

           مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی حزب مردم و سایر احزاب و شخصیت­هایی مانند عمران خان، این چه نگاهی به روابط ایران و پاکستان دارند؟

         حزب مردم با وجود اینکه یک حزب سکولار است اما همیشه روابطشان با ایران بسیار دوستانه بوده است. همچنین خانم بی نظیر بوتو (که چند دوره ریاست این حزب را بر عهده داشته و به مقام نخست وزیری هم رسید) تمایلات و گرایشات بسیار مثبتی به جمهوری اسلامی ایران داشت. همچنین آقای عمران خان (که از حمایت­های مردمی وسیعی برخوردار است) و در حال حاضر نیز از احزاب مهم و مطرح پاکستان نیز است بارها اذعان داشته که روابط ما با جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مستقل و بانفوذ در منطقه نباید به خاطر سعودی­ها متأثر شود. در واقع چالش های روابط با ایران و موضع­گیری­ها و مسائل به شیطنت­هایی که حکام سعودی برمی­گردد. به عنوان مثال تا به حال بارها تعدادی از شاهزادگان سعودی نواز شریف را آدم سعودی­ها عنوان کرده­اند . در حالی که چنین مسئله­ای نبوده است و این سوء استفاده از روابط و چند سالی حضور وی در عربستان بوده است. در واقع این سواستفاده­ها از طریق این عوامل انجام می­شود و بالخص از جانب گروه­های وهابی مسلکی که در پاکستان حضور دارند و در رأس آنها گروه­های تروریستی مانند لشکر جنگهوی، سپاه صحابه و جیش الاسلام و امثال آنها هستند. این گروه­ها خواستار این هستند که روابط ما با پاکستان دوستانه نباشد و روابط خصمانه­ای را ایجاد کنند. با این حال سفر آقای نخست وزیر پاکستان همراه با تعدادی از فرماندهان ارشد ارتش به ایران نشان دهنده این است که آقای نواز شریف و دولتمردان برجسته پاکستانی تحت تأثیر خواستها، مطامع و منافع عربستان نیست و نمی تواند منافع دوجانبه ایران و پاکستان به عنوان دو کشور اسلامی و همسایه تحت الشعاع قرار گیرد.

       مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه چالش­هایی در شرایط کنونی می­تواند روابط دو کشور را تحت تأثیر قرار دهد؟

         فرقه گرایی (که برنامه ریز و هماهنگ کننده­اش اسرائیل، عربستان و آمریکا هستند، ) می توانند روابط ما را تحت تأثیر قرار دهند. تنش­های فرقه­ای بین شیعه و سنی کنونی در حالی است که در بسیاری از مقاطع تاریخی شیعه و سنی به عنوان دو مذهب اسلامی و مهم در کنار هم بوده­اند و پیروان آنها با هم زندگی و ازدواج می­کردند که با هم تعاملات مثبت داشته و افتراقی بین آنها نبود. اما شیطنت­ها و برنامه­ریزی­هایی برای ایجاد فرقه­گرایی و درگیری شیعه و سنی متاسفانه در روابط دوجانبه ایران و پاکستان تأثیر منفی گذاشته است.

           مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه متغیرهای می­تواند روابط ایران و پاکستان را تحت تأثیر خود قرار دهد و باعث گسترش روابط شود؟

         جدا از آنچه تاکنون عنوان کردم اگر روابط اقتصادی ما قوی نباشد و در سایر حوزه­های غیر سیاسی مانند اقتصادی، فرهنگی، دانشگاهی و هر چیزی که باعث ضعیف شدن این ارتباطات و شبکه های ارتباطی شود و فقط در روابط سیاسی خلاصه شوند بالطبع تأثیر منفی در روابط دوجانبه خواهند گذاشت. به دلیل اینکه روابط دوجانبه مجموعه ای از شبکه­های ارتباطی بسیار گسترده بین مردم با علما ، تجار و … است. در این بین روابط تجاری بین دو کشور مسلمان همسایه و مهم بسیار ناچیز است و این در شأن دو ملت نیست. در این بین ضعیف شدن شبکه­های ارتباطی فرهنگی، اقتصادی، علمی و امثال اینها تأثیر منفی در روابط خواهند داشت.

           مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا می توان روابط ایران و پاکستان را به نوعی به سمت گسترش هدایت کرد؟

خوشبختانه علی­رغم موانع کنونی دولتمردان دو کشور هشیارتر از این هستند که به خواسته سعودی­ها و عوامل پاکستانی تن آنها تن دهند. آنها هم خواستار روابط برادرانه و همسایگی بسیار مثبت هستند. این تلاش­ها مانند سفر تقریبا پیش بینی نشده آقای نواز شریف به عنوان نخست وزیر و فرمانده ارتش که از این سفرها در تاریخ روابط کمتر شاهد آن بوده­ایم که دو مقام بسیار تأثیر گذار با یک هدف و همزمان سفر کنند و تلاش برای رفع تنش بین دو کشور ایران و عربستان مؤید این است که بیشترین شاکله دولتمردان پاکستان خواستار روابط صمیمانه و دوستانه با همسایه بزرگشان ایران است. در این بین امید است که توسط دستگاه­های دیپلماسی دو کشور برنامه ریزی و پیگیری شود.

 

مطالب مرتبط