مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
پس از اینکه گروهی از معترضان به ساختمان سفارت در تهران حمله کردند و لندن نیز تهران را متهم کرد که در تامین امنیت دیپلمات های اش عملکرد مطلوبی نداشته انگلیس سفارت خود در ایران را در سال 2011 تعطیل کرد .اما پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی و توافق هسته ای مقدماتی، ایران و انگلیس پیشرفت قابل ملاحظه ای در روابط خود داشته اند.استراو در سفر ماه ژانویه خود به ایران که همراه با هیاتی از پارلمان بریتانیا انجام شد، گامی بزرگ در جهت بازسازی روابط دیپلماتیک برداشت. این هیات برای نخستین بار پس از پنج سال به ایران سفر کرد. در همين راستا به منظور بررسي بيشتر اين روابط گفتگويي با دكتر خالوزاده داشته ايم:
واژگان كليدي: كاهش تنش در روابط ايران و بريتانيا، چشم انداز روابط ايران و انگليس، چشم انداز روابط ايران و بريتانيا، روابط ايران و بريتانيا، بهبود روابط ايران و انگليس
مركز بين المللي مطالعات صلح: روابط چند ساله اخير ايران و بريتانيا را چگونه مورد بررسي قرار ميدهيد؟
روابط ايران و انگليس هيچ گاه خارج از تنش و هياهو نبوده است و پيشنه مناسبات دو جانبه نيز در ذهن مردم ايران پيشينه اي مثبت و خالي از تنش نبوده است و عمدتا پيش ذهنيتي منفي در مورد انگليس وجود داشته است اين نگرش نوعي سابقه 200 ساله را در پشت سر خود دارد . هميشه در ايران با نوعي ذهنيت منفي به نوع رابطه با انگليس نگاه ميشد. بنابراين شك و تريدد تا حد زيادي در روابط دو كشور وجود داشت و تاريخ روابط هم نشان ميدهد كه مسائل جانبي وقايع و رخداد در اين روابط نقش مهمي داشته است. پس از رخداد در مورد سفارت و باغ قلهك در تهران روابط دو كشور قطع شد و رابطه ي سياسي كاهش يافت و سفارت خانه هاي دو كشور بسته و ديپلمات ها به پايتخت هاي خود بازگشتند. امروزه طرفين بر اساس نگاه جديد تلاش ميكنند روابط را به حالت عادي بازگردانند و مذاكراتي هم شروع شده است. در زمان حضور آقاي روحاني در سازمان ملل هم مذاكراتي با انگليسي ها صورت گرفت . بعد از آن طرفين تبادل كاردار ترددي براي دو سو را تعيين كردند و قرار است مشكلات موجود مشخص و راه حل هايي پيدا شود. در واقع عزم طرفين براي عادي سازي روابط دو سويه است .در چند ماه گذشته هم جك استراو در راس هيئت پارلماني وارد ايران شد و مذاكراتي با طرف ايراني صورت داد كه مي تواند بر تلطيف روابط دو سويه موثر باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: جک استراو” وزیر خارجه پیشین انگلیس با تاکید بر لزوم برقراری روابط دیپلماتیک کامل میان ایران و انگلیس تصریح کرد: دولت باید به سختی برای عادی سازی روابط تلاش کند و آن را در اولویت دستور کار خود قرار دهد. وزارت خارجه باید در نزدیک ترین زمان ممکن سفارت خود را در تهران بازگشایی کند.نگاه كنوني لندن به رابطه با تهران چيست؟
در شرايط كنوني لندن علاقمند است روابط خود با ايران را عادي كند. اين علاقمندي انگليس چند دليل دارد. نخست دولت جديد در ايران و سياست هاي نوين دولت در مورد رابطه خردمندانه و برقراري روابط عادي با دنيا و توجه به مساله گفتگو و همكاري موجب شده است تا از سوي انگليس هم اين ايده مورد استقبال قرار گرد. دوم اينكه پرونده هسته اي ايران با وجود مشكلات متفاوت با توافق نامه هسته اي ژنو در بيست و چهار نوامبر گذشته مواجه شد و توافق نامه ابتدايي بين ايران و گروه 5+1 ايجاد شد كه بعد از مدتي مفاد آن جنبه اجرايي به خود گرفت. اين امر از مهمترين موضوعاتي بوده است كه در روابط ايران و غرب و به نوعي روابط ايران و انگلس و اتحاديه اروپا تاثير داشت. به نظر ميرسد كه رسيدن به اين نقطه از تفاهم فضا را براي عادي سازي رابطه ايران و غرب فراهم كرده است. در شرايط جديد انگليس نمي خواهد از قافله گسترش روابط با ايران عقب ماند، لذا درصدد عادي سازي روابط با ايران برآمده و در اين چهار جوب مذاكرات مختلفي در ماه هاي گذشته صورت داده است .
مركز بين المللي مطالعات صلح: نگاه بازيگران منطقه اي و بين المللي ( اروپا، چين، روسيه و امريكا و…) به افزايش روابط ايران با بريتانيا چگونه است؟
بايد روابط ايران و غرب را در يك مجموعه كامل ببينيم. يعني رابطه با انگليس را بايد در چارچوب اتحاديه اروپا بينيم و رابطه با اتحاديه اروپا را در چارچوب تعامل فرا آتلانتيكي و روابط اروپا و امريكا ببينيم. روابط ايران با اين سه جزئ جدا نشدني است و به نوعي به هم وابسته هستند. لذا هر گونه پيشرفت و كندي در روابط با غرب هم شامل امريكا، انگليس و اتحاديه اروپا ميگردد و هر گوه پيشرفت و عادي سازي رابطه اين حوزه ها را هم در برميگرد. در واقع ممكن است سرعت روابط ايران با اين سه جز به هم پيوسته كم و يا زياد باشد و وسعت آنهم متغير باشد ولي در يك چارچوب كلي قرار دارند. اين امر در مورد چين و روسيه متفاوت است . آنها كشورهاي بلوك شرق هستند و نگاه هاي متفاوتي به ايران دارند. در حال حاضر هم روابط آنها با ايران به بدي رابطه با غرب نيست. بلكه همكاري ها و مناسباتي وجود دارد، اگر چه هميشه در ايران نوعي نگاه بدبيانه نسبت به همكاري با چين روسيه وجود دارد. اين امر در مورد چين اقتصادي و در مورد روسيه سياسي است. در اين حال كشورهاي همسايه به نظر ميرسد مايل به عادي سازي روابط با دنيا و غرب نيستند و كارشكني هايي هم ميكنند. چنانچه كشورهاي عربي و همچنين تركيه پاكستان و.. خيلي مايل به افزايش روابط ايران با غرب و اروپا نيستند. چرا كه در وضعيت افزايش روابط با ايران كشورهاي كوچك بويژه عربي خيلي محل توجه نيستند و نقش آنها كمرنگ ميشود.
مركز بين المللي مطالعات صلح: راه هاي برون رفت از وضعيت كنوني روابط چيست؟
توافقناهه هسته اي ژنو از موضوعات مهم و اساسي است و انگليس يكي از طرفين موضوع هسته اي از بين اروپايي ها هست. در اين حال رسيدن به توافقنامه هسته اي يكي از مشكلات اصلي در روابط را كنار مينهد. دوم در مورد تعيين كاردار ترددي راه روابط را هموار ساخته و مي تواند همكاري ها را تعيين كند تا سفارت خانه بازگشايي شده و سفرا حاضر شده و روابط سياسي و ديپلماتيك ايجاد گردد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: چشم انداز روابط بريتانيا و ايران چگونه است؟
چشم انداز اين رابطه را بايد در چشم انداز روابط با اتحاديه اروپا ديد. مي توان اين دو موضوع را از هم جدا كرد. اگر جهت روابط مثبت و رو به بالا باشد اين روند با انگليس هم انجام مي شود. انگليس از كشورهاي عمده و قدرتمند در اتحاديه اروپا است و در مذاكرات با ايران هم مهم است. در واقع در چارچوب كلي روابط ما با انگليس و اتحاديه اروپا در حال عادي شدن است و روند مناسبات اخير مثبت بوده است و ما شاهد حضور هيئت هاي متعدد پارلماني، اقتصادي و تجاري از كشورهاي اروپايي بوده و بسياري از اين كشورهاي هيئت هاي پارلماني خود را به ايران فرستادند تا راحت تر مشكلات را مورد بحث قرار دهند. بعد از آن هم ما شاهد حضور هيئت هاي تجاري و اقتصادي بوده ايم. در اجلاس داووس مباحثي چون همكاري اقتصادي و.. صورت گرفت لذا مي توان روند كلي روابط را خوشبيانه ديد.لذا بايد گفت در ماه هاي آينده و هم زمان با انجام توافقنامه جامع با پنچ به علاوه يك ما شاهد دوره اي جديد از همكاري ها مناسبات با كشورهاي اروپايي و انگليس هستيم.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
