دکتر علی بمان اقبالی زارچ
کارشناس ارشد اورآسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
در حالی سی و سه سال از تیرباران زوج چائوشسکو در سناریویی مبهم و در پادگانی در نزدیکی شهر تیرگوویشته (پایتخت حاکمیت ولاد ثپش مشهور به دراکولا) می گذرد که در آخرین نظرسنجی 50 درصد مردم رومانی معتقدند چائوشسکو پروژه های عمرانی عظیم اجرا نموده است که کاخ پارلمان به عنوان بزرگترین ساختمان اداری دنیا پس از پنتاگون، کانال دانوب دریای سیاه ؛ آپارتمان سازی گسترده و مترو بخارست از آن جمله می باشد. هر ساله از سوی افکار عمومی ، سازمان های مردم نهاد و موسسات علمی و پژوهشی رومانی در ماه دسامبر میز گردها و نشست های علمی و تحلیلی در این زمینه برگزار می شود و اطلاعات جدیدی در مورد حقایق آن زمان منتشر می شود ؛ ولی همچنان سؤالات بی پاسخی در مورد تحولات خونین رومانی وجود دارد که مهمترین آنان عبارتند از :
الف) چرا چائوشسکو نتوانست به فرایند اصلاحات سیاسی و واگذاری مسالمت آمیز قدرت به پیوندد ؟
ب) تروریستهای فرضی که با مردم رومانی در دهه آخر دسامبر ۱۹۸۹درگیر بودند چه کسانی بودند ؟
ج) چرا تعداد قربانیان حوادث دسامبر رومانی قبل از اعدام چائوشسکو که تنها کمتر از ۵۰ نفربود پس از اعدام وی به بیش از ۱۰۰۰نفر رسید ؟
د) امریکاییها و شوروی سابق و قدرتهای خارجی بویژه دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی کشورهای همسایه رومانی چه نقشی در روند انقلاب این کشور داشتند ؟
فروپاشی شوروی سابق و فرو ریختن دیرک خیمه های اردوگاه کمونیسم در شرق اروپا را می توان از آن به عنوان فوران آتشفشان زورآزمایی دو جبهه در جنگ سرد در دهه پایانی قرن بیستم یاد نمود ؛ این نزاع دمکراسی ، لیبرالیسم و اقتصاد بازار با کمونیسم بود و از آن زمان تاکنون بیشتر کشورهای رها شده از بیرق کمونیسم برای رسیدن به رویای دیرینه و عملی شدن شعارهای مذکور تلاش می نمایند . البته فوران این آتشفشان گداخته هایی چون بحران های قره باغ ، کوزوو ، بوسنی ، آبخازیا و ترانس نیستر به ارمغان آورده و ترکشهای آن از میان ملت های مذکور قربانیان زیادی گرفت که بیشترین آنان از مسلمانان بوسنی و کوزوو بودند.
چائوشسکو رهبری مقتدر ، تمامیت خواه و دیکتاتوری سازنده بود در ۲۶ ژانویه ۱۹۱۸در خانواده کشاورز پرجمعیت ( ده فرزندی ) به عنوان فرزند سوم در منطقه الت رومانی متولد و رشد نموده و پس از ۷۱ سال زندگی پر فراز و نشیب و تجربه نمودن کارگری کارخانه ، مبارز سیاسی و زندانی ، رئیس شاخه جوانان حزب کمونیست ، رئیس جمهوری و رهبری کشور از ۱۹۸۹ـ ۱۹۷۴ و داشتن سه فرزند در ۲۵ دسامبر ۱۹۸۹ در یک دادگاه نظامی کوتاه و سریع محاکمه و بدلیل عدم پاسخگویی به قاضی ، دادستان و عوامل دادگاه صحرایی و به رسمیت نشناختن آنان همراه با همسرش به اعدام محکوم و به شکل رقت آمیزی با رگبار چندین گلوله و با دستهای بسته به قتل رسیدند.
اسناد تاریخی گواه آن است که در ماه مارس ۱۹۸۹ آقای میهای چائوشسکو برادر بزرگتر دیکتاتور رومانی که در اتریش به سر می برد در تماسی تلفنی هشدارهایی را به رهبر رومانی داده و در آن زمان با سفری کوتاه به بخارست برادر کوچکتر را در جریان ارزیابی و جمع بندی اش از اراده و تصمیم قدرتهای بزرگ برای حمایت همه جانبه از تغییرات در حاکمیت سیاسی ارودگاه کمونسیم می دهد ؛ در همین راستا در گزارش سازمان اطلاعات رومانی در خصوص تحولات دسامبر ۱۹۸۹ اینگونه آمده است : گورباچف پس از آخرین اجلاس سران ورشو در مسکو در اوایل دسامبر ۱۹۸۹ در ملاقاتی خصوصی نتوانست آقای چائوشسکو را به پذیرش ضرورت انجام تغییر و تحول در حاکمیت سیاسی و واگذاری مسالمت آمیز قدرت وادار نماید و رهبر حزب کمونیست رومانی غافل از آینده تلخ و خونین خود به گونه ای اعتراضی ملاقات را نیمه تمام گذاشت و بدون خداحافظی و بدرقه رسمی مسکو را به سمت بخارست ترک می نماید و کمتر از سه هفته پس از این مذاکره و ملاقات ، چائوشسکو نگون بخت در دادگاه نظامی و انقلابی محاکمه و همراه همسر وفادارش به جوخه اعدام سپرده شدند که در آن زمان فیلم اعدام زوج چائوشسکو بارها و بارها از شبکه های مختلف تلویزیونی دنیا پخش گردید و رسانه های صهیونیستی نیز از این تصاویر بهره مورد نظر خود را بردند .
چائوشسکو پس از بازگشت از تهران در یک نطق زنده رادیو و تلویزیونی عوامل ناآرامی در تیمشوارا را گروهی اخلالگر و عوامل امپریالیست خوانده و برگزاری تجمعی بزرگ در حمایت از سوسیالیست و رهبر محبوب در بخارست را برای روز ۲۱ دسامبر ۱۹۸۹ اعلام می نماید. وی بعد از متینگ به اصطلاح همبستگی ۲۱ دسامبر ۱۹۸۹ مجبور به فرار از بخارست می شود ابتدا به منطقه تفریحی اسناگوف رفته و پس از جلسه ای کوتاه به سمت سی بی یو شهری که پسرش دبیر کمیته حزب کمونیست بود حرکت می کند چرا که و امیدوار بود با رسیدن به سی بی یو و همیاری پسرش بتواند بر اوضاع مسلط شود ولی همکاری سرویسهای اطلاعاتی خارجی و عوامل داخلی شان موجب فرود اضطراری هلی کوپتر و دستگیری زوج چائوشسکو می شود. تشکیل دادگاه نظامی ، محاکمه سریع و ابهام آمیز و اعدام چائوشسکو و همسرش که نقش نفر دوم کشور را برعهده داشت سرآغاز مجموعه ای از تحولات خونین و درگیری های خیابانی بود که برای انقلاب رومانی یکهزار کشته و هزاران مجروح برجای گذاشت. رومانی و دیگر کشورهای کمونیستی سابق در یک دوره ۴۵ ساله حکومت متمرکز و خفقان سیاسی شرایط بسیار سخت اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و بویژه معیشتی تحمل نموده و مردم این کشورها برای رسیدن به دموکراسی و آزادی و زندگی بهتر و ایجاد تغییرات اساسی در ساختارهای حکومتی و امنیتی تلاش بی امانی را از اواسط دهه هشتم قرن بیستم آغاز نموده و پس از فداکاری و مجاهدت در عین بهره مندی از حمایت همه جانبه دنیای غرب در سال ۱۹۹۰ با پنج دهه دیکتاتوری کمونیستی و ریاضت اقتصادی خداحافظی نموده و تجربه کردن مسیر آزادی و اقتصاد آزاد و زندگی بهتر را شروع کردند و اکنون بیشتر این کشورها هم عضو ناتو و هم عضو اتحادیه اروپا شده اند و شاخص های زندگی و وضع اقتصادی مردم بمراتب بهبود یافته است.
در یک جمع بندی می توان اذعان نمود که علل اصلی سقوط چائوشسکو عبارت بودند از:
الف :یکی از ضعف های مهم دیکتاتورها اعتماد به نفس بیش از حد بود . در جهان معاصر یکی از عوامل موفقیت کشورهای توجه و محاسبه دقیق وزن و ظرفیت کشورشان می باشد این در حالیست که تلاش برای انجام کارهای و پروژه هایی که از ظرفیت رومانی در پازل جغرافیایی و سیاسی یک کشور مرکز و شرق اروپا فراتر بود در دوره چائوشسکو صورت پذیرفت که موجب استقراض خارجی زیاد شده و تصمیم رهبری رومانی به پرداخت مطالبات خارجی که در اوایل ۱۹۸۰ حدود ۲۵ میلیارد دلار بود و در نتیجه در یک دهه شرایط سخت و ریاضت اقتصادی بر مردم تحمیل شد.
ب: تسری اختیارات رهبری و مسئولیت کشورداری به اعضای خانواده و به تعبیری فامیل سالاری از آفت های جدی قدرت است و نقش برجسته النا چائوشسکو در امور کشوری و لشکری و دخالت اقربا و نزدیکان چائوشسکو در امور حاکمیتی و اجرایی کشور لطمه جدی به چائوشسکو وارد نمود.
ج: در اکثر کشورهای جهان همواره دستگاههای اطلاعاتی نقش مهمی در حفظ قدرت دارند ولی در رومانی پررنگ شدن نقش سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی خصوصا سکوریتاته در مهندسی مدیریت و اداره کشور و اختیارات تام در برخورد با مردم ، امری که موجب ایجاد فضای پلیسی و بی اعتمادی روانی مردم به یکدیگر و به حاکمیت کشور شده بود.
د: در نظام های حاکمیتی و انسجام جوامع؛ باورهای دینی مردم نقش مهمی دارد در دوره وی بی احترامی به اعتقادات دینی مردم رایج بود به طوری که در دوره چائوشسکو اکثر کلیساها و مساجد بسته شده بود و مردم مراسم های دینی و انجام فرائض را مخفیانه انجام می دادند.
