مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
ابعاد حقوقی ارتکاب خشونت و سرکوب گسترده اقلیت مسامانان در میانمار ادامه دارد و پس از خشونتهای گسترده علیه اقلیت میانمار، از اکتبر گذشته هزاران تن آنها از میانمار گریخته و به بنگلادش پناهنده شده اند. به این ترتیب جمعیت مسلمانان روهینگیا در بنگلادش به پانصد هزار نفر رسیده است. در این بین هر چند در گذشته مقامات ارشد سازمان ملل متحد گفته اند خشونت علیه اقلیت مسلمان در میانمار ممکن است پاکسازی قومی و از مصادیق جنایت علیه بشریت باشد و نجیب رزاق، نخست وزیر مالزی از کشورهای اسلامی خواسته است ابتکار اقدام بین المللی در رابطه با وضع اقلیت مسلمان روهینگیا در میانمار را به دست بگیرند. اما عملا کشورهای اسلامی نقش مهمی در توقف این امر ندارد. در این بین اخیرا نیز رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه از رهبران کشورهای مسلمان خواست تا به وضعیت ده‌ها هزار مسلمان مظلوم قوم روهینجا در میانمار که با شدیدترین خشونت‌ها از سوی نیروهای امنیتی این کشور مواجه شده‌اند، رسیدگی کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز از زبان سخنگوی وزارت خارجه خود از نگرانی شدید در قبال وضعیت اقلیت مسلمان میانمار خبر داد و سران این کشور را به توقف نقض حقوق این اقلیت ها فرا خواند. گفتگوی زیر برای بررسی بیشتر علل و نوع كنشگري جهان اسلام در مورد مسلمانان میانمار گفتگویی با متخصص مسائل مسائل جنوب شرق آسیا، رایزن پیشین و پژوهشگر علمی در انستیتو بین المللی اندیشه و تمدن وابسته به دانشگاه بین المللی اسلامی مالزی داشته ایم:
واژگان کلیدی: كنشگري جهان اسلام ، مسلمانان میانمار، وظايف، كشورهاي اسلامي ، روهینگیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در رسانه های بیشتر کشورهای جهان اسلام چه در سطح رسمی و چه غیر رسمی نشانی از پوشش خبری مسلمانان میانمار دیده نمی شود، در این بین نوع كنشگري سازمانهاي اسلامي بويژه همكاري اسلامي در مورد مسلمانان ميانمار چگونه است؟
سازمان همكاري اسلامي با دارا بودن 57 عضو يكي از ظرفيتهاي مهم براي حل بحران ميانمار و رفع تبيض نژادي در روهينگيا بشمار مي آيد و در اين ميان كشورهاي بنگلاش و مالزي و اندونزي مي توانند نقش بيشتري از ديگر كشورها ايفا نمايند، زيرا همچنان كه مي دانيم تعداد زيادي از آوارگان مسلمان روهينگيائي به كشورهاي همسايه پناهنده شده و با مشكلات متعددي چون بيكاري و بيماري و فشارهاي روحي و عصبي روبرو مي باشند و بلاتكليفي آنان مي تواند در آينده سبب ايجاد مشكلات بيشتر و پرهزينه براي آن كشورها گردد. نبايد از اين حقيقت غافل باشيم كه مشكلات مسلمانان ميانمار بيش از هر كشوري به بنگلادش مرتبط مي باشد و دولت بنگلادش علي رغم مشكلات اقتصادي و حجم بالاي بيكاري و رشد روزافزون جمعيت بايد بيش از كشورهاي تايلند و مالزي و اندونزي احساس مسئوليت نشان دهد، زيرا بسياري از كارشناسان اعتقاد دارند كه سرنوشت مسلمانان روهينگيا بي ارتباط با تاريخ اقوام بنگلادش نيست و متأسفانه در حال حاضر شاهد بي تحركي اين كشور نسبت به اقوام مهاجر روهينگيايي مي باشيم. در حال حاضر مالزي و اندونزي كمكهاي انساندوستانه زيادي را براي مسلمانان ميانمار ارسال مي كنند و اين دو كشور در حقيقت به عنوان يك پشتيبان و عقبه سياسي و اقتصادي براي آوارگان ميانماري نقش ايفا مي نمايند. دولت مالزي امكانات رفاهي خوبي را براي آوارگان روهينگيائي فراهم آورده و از همه مهمتر آن كه بسياري از اين افراد فاقد شناسنامه و برگه هاي هويتي مي باشند و بر اساس تشكيل انجمن حمايت از آوارگان روهينگيائي توانسته است يك نوع عمليات هويت بخشي به اين افراد را آغاز نمايد. در جلساتي كه با رئيس اين انجمن و مسلمانان روهينگيائي داشتم، اذعان مي نمودند كه برگه هاي هويت ميانماري آنان وجود داشته و متأسفانه به علت برخورد تبعيض آميز با آنان در ميانمار اين برگه ها سوزانده و نابود شده اند و البته برخي از آنان هنوز آن مدارك هويتي را حفظ كرده اند و اين مدارك به خوبي نشان مي دهد كه آنان هويت اصلي ميانماري داشته و انكار اين هويت از طرف دولت ميانمار با حقوق مسلم آنان سازگار نمي باشد و مصداق برخورد تبعيض نژادي مي باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: وظايف كشورهاي بزرگ اسلامي چون عربستان ، ايران ، تركيه و مصر در این حوزه چيست؟
اگر چه مصر داراي ظرفيت بالائي از نظر اقتصادي و سياسي در جهان اسلام مي باشد، اما بعد از روي كار آمدن سيسي بر حكومت مصر نمي توان از آن كشور انتظار بالائي در حل بحران ميانمار داشت، اما ايران و تركيه و عربستان مي توانند در كمكهاي انساندوستانه به مردم ميانمار با يكديگر همكاري سازنده داشته و در صدد حل بحران هويتي و مشكلات امنيتي و اقتصادي و آموزشي اين اقوام مظلوم باشند. كم كاري دولتهاي اسلامي براي كمك به بحران ميانمار سبب نفوذ بنيادهاي افراط گراي ديني در ميان مسلمانان ميانمار خواهد شد، همچنانكه برخي علائم نشان مي دهد كه گروههاي افراطي علاقمند به ورود به صحنه كمك رساني به مسلمانان ميانمار در جهت تقويت جبهه سلفي در جنوب شرق آسيا مي باشند. البته دولت ميانمار همواره به سازمانهاي بين المللي توصيه كرده است كه در كمك رساني مستقل از دولت ميانمار عمل نكنند و اين نوع كمكها به واسطه دولت و تحت نظارت آن انجام شود، و به همين علت توسعه روابط اقتصادي با دولت ميانمار مي تواند زمينه را براي حل اين بحران در مناطق مسلمان نشين نيز فراهم سازد. هرگونه ورود به مناطق بحراني ميانمار بدون دخالت دولت مركزي با موفقيت چنداني روبرو نمي شود و به ميزان سوء ظن و عدم اعتماد دولت ميانمار به كشورهاي اسلامي مي افزايد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح سياست خارجي ايران چگونه مي تواند در اين مسأله حضور و نمود داشته باشد؟
توسعه همكاريهاي اقتصادي با دولت ميانمار و انجام طرحهاي بلند مدت جهت زيرساختهاي اقتصادي آن كشور و اعتمادسازي و دوري از حساسيتهاي ديني مي تواند ورود ايران براي حل سازنده اين بحران را تضمين نمايد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: راههاي جلوگيري از كشتار مسلمانان در ميانمار چيست؟
تا زماني كه منافع اقتصادي و امنيتي دولت ميانمار با كشورهاي اسلامي همجوار و كشورهاي ثروتمند اسلامي همچون ايران و تركيه و عربستان و قطر و كويت جهت بازسازي كشور پس از دوره كمونيسم پيوند نخورد نمي توان انتظار داشت كه دولت مركزي ميانمار انگيزه زيادي براي مقابله و مبارزه با برخوردهاي نژادي بودائيان تندرو با مسلمانان ميانماري از خود نشان دهد، البته همان گونه كه مي دانيم به جز مسلمانان گروههاي ديگري چون اقوام كارن و يا چين در شمال ميانمار نيز مطالباتي از دولت مركزي ميانمار دارند و اين اختلافات نژادي تنها منحصر به مسلمانان نمي باشد، بلكه نژادهاي بودائي داخل ميانمار در استانهاي كارن و چين نيز تحت فشارهاي سياسي و برخي منازعات خسونت آميز مي باشند و اين خطاي راهبردي است كه گمان كنيم همه مشكلات مسلمانان روهينگيا به مذهب و دين آنان برمي گردد و علت كشتار آنان مسلمان بودن آنها است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آيا تنش اسلام و بودائي را مي توان در چاچوب گفتگوي مذهبي و تمدني از بين برد؟
پاسخ به سؤال چندان ساده نيست، زيرا بعيد به نظر مي رسد كه دين بودائي در فلسفه وجودي خود با اديان ديگر مشكل داشته باشد، بلكه همچنانكه اشاره شده بيشتر اين مشكلات به مهاجرت اقوام غير بومي از كشورهاي مجاوري چون بنگلادش برمي گردد و براي حل اين بحران بايد بيشتر به دنبال راه حلهاي اقتصادي و سياسي باشيم.
