مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
ايران و کردهای اقلیم کردستان عراق از سده ها قبل دارای بسترهای مشترک فرهنگی بوده اند. در اين بين براي بررسي پتانسيل هاي موجود روابط فرهنگي و بررسي وضعیت موجود گفتگويي با وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ايران پرداخته ايم:
واژگان كليدي: روابط فرهنگي؛ ايران ، اقلیم کردستان عراق، پتانسيل ، دورنما
مرکز بین المللی مطالعات صلح: گذشته حضور فرهنگی ایران در اقلیم کردستان عراق و پيوند ها و اشتراکات فرهنگی ایران و اقلیم کردستان عراق را در چه سطوحي قابل بررسي و ارزيابي قرار مي دهيد؟
وجود یک مرز مشترک طولانی که حدود هفتصد کیلومتر بین ایران و کردستان عراق است مسئله ای انکار نشدنی است و این موضوع روابط فرهنگی ما را شکل داده است و اشتراکات زیادی را به وجود آورده است. برای بررسی این اشتراکات باید به مباحث تاریخی، تمدنی و فرهنگی و حتی ریشه های زبانی مشترک رجوع کرد. همه این موارد باعث شده است که روابط میان ایران و اقلیم کردستان بسیار نزدیک باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: حضور کنونی فرهنگی ایران در اقلیم کردستان عراق و پيوند ها و اشتراکات فرهنگی ایران و اقلیم کردستان عراق را در چه سطوحي قابل بررسي و ارزيابي قرار مي دهيد؟
اگر بخواهیم در خصوص این اشتراکات صحبت کنیم، باید بگوییم که بسیاری از این اشتراکات را شرایط طبیعی به وجود نیاورده است. مرز مشترک چیزی است که وجود دارد و نمی توان آن را انکار کرد و دلیل این روابط مشترک در حوزه های فرهنگی و اقتصادی و … حد و مرز مشترک است.
در مورد مباحث فرهنگی ما به دنبال نفوذ نیستیم. ما به دنبال تعمیق روابط فرهنگی و هنری و علمی هستیم بخشی از تعاملات ما با بخش حاکمیتی و بخش دیگر مردمی است که فکر می کنم بخش مردمی پر رنگ تر است. روابط میان ایران و اقلیم کردستان از دیرباز وجود داشته است و هم در بحث حاکمیت و هم در بحث مردمی آن قابل مشاهده است. سال های سال مردم کردستان در زمان هجوم صدام، به ایران آمدند و سال ها در ایران و در شهرهای مختلف آن به زندگی خود ادامه دادند و همین امر باعث شد که اشتراکات فرهنگی موجودی که از سابق وجود داشت، افزایش پیدا کند و حتی در بعضی جاها مدل و نوع آن هم به ایرانی ها نزدیک شد. خیلی از کردها سال ها در ایران زندگی کرده اند و بهتر از ما فارسی را صحبت می کنند. افرادی نیز در ایران ازدواج ایرانی داشته اند و همین امر باعث افزایش تعلقات آن ها به ایران شده است. این ها مباحثی انکار ناپذیر است. در این شرایط کار فرهنگی، تحکیم روابط میان ایران و اقلیم کار ارزشمند و برای دو طرف سودمند است. گسترش و توسعه روابط فرهنگی بین ایران و اقلیم با توجه به اشتراکاتی که وجود دارد امر طبیعی است. برای تعمیق روابط فرهنگی می بایست در ابتدا اشتراکات شناسایی شود و با توجه به آن ها تعمیق روابط اتفاق بیفتد. تعمیق روابط باید بصورت دو طرفه و خواست دوطرف شکل بگیرد. این که مردم ایران، هنرهای مردم اقلیم را بشناسند و مردم اقلیم هم هنرهای مردم ایران را در زمینه های مختلف بشناسند و به آن توجه کنند در همین راستا تعریف می شود و در بعضی جاها تعمیق روابط فرهنگی به معنای انتقال تجربیات و توانمندی هاست. بنابراین ما در روابط فرهنگی از نفوذ حرف نمی زنیم، بلکه از تعمیق روابط فرهنگی متناسب با اشتراکات فرهنگی، تاریخی و تمدنی صحبت می کنیم، از توسعه و گسترش مناسبات علمی و آموزشی صحبت می کنیم.
در خصوص اشتراکاتی که وجود دارد، ما قدم هایی را در زمینه اجرا برداشته ایم. ما در خصوص اجرا سعی کرده ایم که در چند حوزه نسبت به تعمیق روابط و گسترش و توسعه امور فرهنگی قدم هایی را برداریم. ما نمایشگاه هایی را دایر کردیم، نمایشگاه هایی مانند نمایشگاه کاریکاتور، این نمایشگاه با موضوع جنایات داعش بر پا گردید و ما آثار تعدادی از کاریکاتوریست های ایرانی را به نمایش گذاشتیم و به نحوی داعش را در این جا به تصویر کشیدیم و در کنار این کار هنری به اصطلاح خشن، کار نگارگری ایران را که هنری لطیف است را به تصویر کشیدیم. یعنی هم زمان دو نمایشگاه در کنار هم ایجاد شد و علاقمندان و هنرمندان مختلفی از مراکز مختلف هنری از این نمایشگاه بازدید کردند و حتی دانشگاه صلاح الدین با دعوت از یکی از اساتیدی حاضر در نمایشگاه ، یک کارگاه آموزشی را در آن جا برگزار کردند. از نمایشگاه های دیگری که در اسفند ماه سال گذشته در ایران برگزار شد، نمایشگاه اختصاصی کتاب ، محصولات فرهنگی و صنایع دستی جمهوری اسلامی ایران بود. این نمایشگاه، هشت روزه بود و با حضور چند وزیر و استاندار اربیل افتتاح شد و به صورت گسترده هم توسط رسانه ها پوشش خبری داده شد. در آن کتب علمی و هنری و ادبی و صنایع دستی ایران از چند استان عرضه شد و سعی شد در همین نمایشگاه معرفی برخی از مراکز علمی صورت گیرد. در کنار این نمایشگاه ، قرآن که یکی از مشترکات بین مسلمانان ایران و اقلیم است، به صورت ویژه به آن پرداخته شد. یکی دیگر از نمایشگاه ها، نمایشگاه عکسی بود که اخیرا در سه شهر سوران و رواندوز و اربیل با حضور مقامات رسمی افتتاح شد که 40 اثر از جاذیه های گردشگری، توریستی و تاریخی ایران به نمایش گذاشته شد و مورد استقبال هم قرار گرفت. در بخش های هنری، با دعوت از گروه تئاتر آناهیتا از سقز به صورت تئاتر صحنه ای، سه شب مظلومیت مردم حلبچه را در زمان صدام به تصویر کشیدند و این تئاتر به مدت سه شب در سالن میدیای شهر اربیل به اجرا درآمد و مورد استقبال وزیر فرهنگ و بسیاری از مردم هنردوست اقلیم قرار گرفت. در مرحله بعد، تئاتر خیابانی با مضامین اجتماعی توسط گروه آناهیتا در چهار شهر اربیل، سلیمانیه، رواندوز و سوران برگزار شد و هفت اجرای موفق داشتند. در تمام این اجراها پیام دوستی و برادری مردم ایران به تماشاگران تئاتر اعلام شد. یکی دیگر از کارهای موفق، دعوت از یک گروه موسیقی سنتی آوا از کرمانشاه بود که با حدود یک ساعت و نیم اجرای زنده، مورد استقبال مردمی قرار گرفت و در این برنامه نیز پیام دوستی مردم ایران به مردم اقلیم اعلام شد. این است که ما در زمینه اجرا گام هایی را برداشته ایم. یکی از مواردی که می توان به ان اشاره کرد این است که چندین پیش کنگره امام شافعی در استان کردستان ایران توسط آیت الله حسینی شاهرودی نماینده ی مقام معظم رهبری برگزار شد و بزرگداشت مقام امام شافعی در این کنگره ها و معرفی ایشان مدنظر بود لذا با توجه به این که اکثر مردم اقلیم کردستان، شافعی مذهب هستند و از بین تمام مذاهب اسلامی، مذهب شافعی نزدیک ترین مذهب به مذهب شیعه است، در این پیش کنگره ها از اساتید دانشگاهی و حوزوی اقلیم کردستان نیز دعوت شد که در این پیش کنگره های امام شافعی شرکت کنند و حتی پیشنهاد شد که اگر اقلیم کردستان آمادگی داشته باشد، یکی از این پیش کنگره ها در اقلیم کردستان برگزار شود و احتمالا یکی از این پیش کنگره ها در این جا برگزار و از اساتید و علمای ایران برای حضور در آن دعوت شود.
در زمینه های علمی و دانشگاهی قدم هایی برداشته شده است. یکی از مواردی که شاید بتوان گفت در گذشته کمتر روی آن کار ، مباحث علمی و دانشگاهی است. دانشگاه های ایران از نظر علمی جایگاه خیلی خوبی در دنیا دارند و خیلی از دانشگاه های ایران در رنکینگ جهانی رتبه های بسیار قابل قبولی دارند. برخی از دانشگاه های ایرانی رتبه های 400، 500، 600 و 700 در رنکینگ جهانی دارند و خود این از مواردی است که می توان به این جا تعمیم داد و علاقمندان به مباحث علمی و دانشگاهی و ادامه تحصیل بتوانند از طریق دانشگاه های ایران این بهره را ببرند. یکی از کارهایی که در اسفند ماه سال گذشته به وقوع پیوست، جناب آقای دکتر سالار آملی به عنوان قائم مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران به همراه یک هیئت بلندپایه وارد اقلیم شدند. جلسه ی خوبی را با جناب آقای دکتر یوسف گوران، وزیر امور آموزش عالی اقلیم داشتند و سپس دیداری را با آقای نیچروان بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان داشتند و نهایتا برای اولین بار قرارداد همکاری دانشگاه ها به امضا وزیر آموزش عالی اقلیم، جناب آقای دکتر گوران و قائم مقام وزیر ایران، جناب آقای دکتر سالار آملی به امضا رسید که اولین بار اتفاق می افتاد و دانشگاه های خیلی خوبی از کشور خودمان به این جا سفر کردند، از جمله ی آنها دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه جامع فردوسی مشهد، دانشگاه کردستان بود و بازدیدی از دانشگاه صلاح الدین و برخی از دانشگاه های دیگر را داشتند و تفاهم نامه هایی در حوزه های مختلف تبادل دانشجو و تبادل استاد، حوزه های پژوهشی و آزمایشگاهی به امضا رسیده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: توجه به ايرانشناسی و یادگیری زبان فارسی در سالهاي اخير در اقلیم کردستان عراق را چگونه مورد ارزيابي قرار ميدهيد ؟
یکی از موارد درخواستی اقلیم این بود که مراکز زبان فارسی ایجاد شود و مدرک قابل قبول زبان فارسی ارائه شود که در این زمینه مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی به غیر ایرانیان دانشگاه فردوسی مشهد که حدود بیست هزار دانش آموز و دانشجو در سطح منطقه دارد که در جاهای مختلف هم این مراکز را ایجاد کرده است به اقلیم دعوت و ملاقات هایی با برخی دانشگاه ها صورت گرفت. برخی دانشگاه ها و مراکز آموزشگاهی اقلیم تفاهم نامه هایی را با دانشگاه فردوسی مشهد به امضا رساندند و قدم هایی برای ایجاد مراکز آموزش زبان فارسی در این جا برداشته شده است و قرار شده که مدرک معتبر زبان فارسی صاردر گردد و به امضا دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه اقلیم برسد که افرادی که آموزش می بینند و یا افرادی که آموزش دیده اند و صرفا دنبال مدرک آن هستند، مدارکی اعطا شود و برخی از این مراکز آزاد آموزشی نیز هم این کار را انجام داده اند. همچنین در برخی از حوزه ها خود دانشگاه های اقلیم سفر علمی داشتند و توانمندی های دانشگاه های ایران را از نزدیک دیدند و احیانا اگر کاستی ها و کمبودهایی وجود داشت را مطرح کردند و قرار شده است که کاری مشترک بین دانشگاه های این جا و دانشگاه های ایران برداشته شود و کارهایی را صورت بدهند که بیشتر در این مسیر انتقال تجربیات می تواند موثر باشد و امیدوار هستیم که در آینده قدم های موثرتری برداشته شود.
با توجه به اشتراکاتی که زبان کردی با زبان فارسی دارد و اصطلاحات و کلمات مشابه زیادی در این دو زبان وجود دارد، بسیاری علاقمندند که زبان فارسی را خوب یاد بگیرند. زیرا بسیار راحت است. اگر کسانی بخواهند زبان غیر فارسی را در این جا به عنوان یک زبان خارجی تعلیم ببیند، باید ماه ها و حتی دو تا سه سال وقت بگذارد، اما زبان فارسی بین دو الی سه ماه و نهایتا پنج ماه زمان می برد که یک فرد کرد زبان ، زبان فارسی را به طور کامل یاد بگیرد. لذا اشتیاق خیلی زیاد است. به خصوص افرادی که در این حوزه ورود پیدا می کنند. ما در بحث ادبیات و اشعار زمینه ها و مشترکات زیادی داریم و همین امر باعث می شود که افرادی وارد این حوزه با اشتیاق و علاقمندی زیادی بتوانند این کار را ادامه دهند و من فکر می کنم که در حال حاضر بن بستی نداریم و این کار در حال انجام است و تا کنون نیز فارغ التحصیل هایی در این مراکز اقلیم داشته ایم و امیدواریم که در آینده نیز در جهت نیازهای مردم اقلیم بتوان قدم های بیشتری را برداشت. یکی از موارد دیگر در بحث اجرا مباحث مربوط به آموزش و پرورش است، سفر آقای مهندس علی زرافشان و دیدار با با وزیر آموزش و پرورش آقای دکترپشتیوان عبدالله دیداری راه های توسعه همکاری بررسی و بحث های تبادل و انتقال تجربیات مطرح شد و نهایتا منجر به امضای تفاهم نامه شد و قرار شد که کمیته مشترکی بین ایران و اقلیم برای تبادل تجربیات و استفاده از توانمندی های ایران تشکیل شود. این از کارهایی بود که در دو سه ماه گذشته انجام شد.
