وحیدسلوکی
کارشناس مسائل بین الملل
مرکز بین‌المللی مطالعات صلح –IPSC
بعد از اتفاقات سال گذشته بین آمریکا و کره شمالی که این دو کشور را تا آستانه آغاز جنگی خونین پیش برد، شرایط به صورت ناگهانی به سمت و سویی کشیده شد که در طی چندین ماه، ترامپ و کیم جونگ اون رهبر کره شمالی دستان یکدیگر را در دیداری دوجانبه علی الظاهر بفشارند.
در پیرامون پیشینه مذاکرات میان امریکا و کره تاکنون ۴ دوره مذاکره در خصوص بحران کره انجام گرفته است که تماما با بدعهدی آمریکا ناقص مانده است.در این باره می توان به مذاکرات ایالات متحده و کره شمالی که در نهایت هریک به دلیل تداوم تحریم های آمریکا اجرایی نشد اشاره کرد.
۱_ در اکتبر۱۹۹۴ ، ایالات متحده و کره شمالی معامله ای را با عنوان” چارچوب توافق شده” انجام دادند که در نهایت به شکست منجر شد.
۲_توافق موسوم به عمل در مقابل عمل در سال۲۰۰۳ هم با اعمال تحریم های جدید توسط آمریکا در سال ۲۰۰۵ و عدم عمل به تعهدات باشکست مواجه شد.
۳_در توافق سال ۲۰۰۷ ،کره شمالی حدود ۸۰درصد از فعالیت های خود را تعلیق نمود، اما هیچ اقدامی در راستای اجرایی شدن وعده های آمریکا صورت نگرفت.
۴_ در ۲۹ فوریه ۲۰۱۲، ایالات متحده و کره شمالی اعلام توافق جدیدی به نام” توافق نامه روز جهش” را اعلام کردند. اما در نهایت با بهانه تراشی های امریکا این توافق هم عملیاتی نشد.
انگیزه های کره شمالی از حضور داوطلبانه در مذاکره با آمریکا:
رهبران کره شمالی با نگاهی رئالیستی برای حفظ بقا و جلوگیری از تهدید واقع شدن توسط قدرت های دیگر همواره به دنبال تلاش برای دستیابی به بمب اتمی بوده و همین نگاه باعث توسعه سلاح های استراتژیک در این کشور بوده است. اما اکنون و بعد از چندین دور مذاکرات و توافقات بی حاصل، رهبر کره شمالی آمادگی خود را برای مذاکره اعلام می کند.
با چنین شرایطی غیرممکن است که بتوان از انگیزه واقعی کیم جونگ اون با قاطعیت صحبت کرد.اما بنظر می رسد مجموعه عوامل زیر را در اتخاذ تصمیم کره شمالی برای ورود به مذاکره با آمریکا تاثیرگذار دانست:
۱_ افزایش فشار چین بر کره شمالی برای آغاز مذاکرات:
در حالی که همواره بحث های گسترده ای در مورد اثربخشی تحریم ها علیه کره شمالی وجود داشته، اقدامات پکن در فشار بر پیونگ یانگ، از کاهش صادرات نفت گرفته تا فروکاستن از همکاری های تجاری با کره شمالی، بر دهنیت رهبران این کشور تاثیر گذاشته است و کره شمالی نمی خواهد اصلی ترین شریک تجاری خود را از دست بدهد.
۲_ حضور با دستان پر در مذاکرات:
به گفته رهبران کره شمالی، این کشور به مرحله تکمیل آزمایش های هسته ای رسیده است و دلیلی برای ادامه ازمایش بمب های حساسیت برانگیز هسته ای نمی بیند و به تعبیری با دستان پر می خواهند پای میز مذاکرات با آمریکا قرار بگیرند.
۳_ رهایی از فشارهای آمریکا:
تحریم های آمریکا و اثر آن بر کره شمالی امری است که نمی توان نادیده گرفت و رهبر این کشور مایل به خلاص شدن از فشارهای فزاینده دونالد ترامپ می باشد.
۴_ خروج از انزوای سیاسی:
بعد از همراهی چین، به عنوان مهم ترین شریک تجاری و حامی سیاسی کره شمالی، رهبران کره شمالی خود را در انزوای سیاسی بی سابقه ای می بینند و به همین دلیل برای ورود به شرایط بهتر و خروج از انزوا راه مذاکره با آمریکا را انتخاب نمودند.
در نگاهی واقع گرا باید گفت که آمریکا هم با توجه به دلایلی مایل به مذاکره با کره شمالی بوده و از طریق مذاکره اهدافی را دنبال می کند که در موارد زیر می توان به آن اشاره کرد:
۱_خنثی سازی تهدید کره شمالی:
بی تردید مهم ترین انگیزه کاخ سفید از پیشبرد مذاکرات با پیونگ یانگ، خنثی سازی تهدید کره شمالی علیه امنیت ملی آمریکا و متحدان منطقه ای اش به ویژه ژاپن و کره جنوبی از رهگذر خلع سلاح این کشور است. در واقع تا زمانی که کره شمالی از قدرت بازدارندگی هسته ای برخوردار باشد، ایالات متحده آمریکا نخواهد توانست این کشور را در مسیر منافع آمریکا و استقرار نظم مطلوب هدایت کند.در همین راستا آمریکا به دنبال بهره برداری حداکثری از فرصت های موجود برای ایجاد نوعی موازنه در کره شمالی با مشارکت کره جنوبی، چین و سایر بازیگران می باشد.
۲_ ترمیم سیاست خارجی آمریکا:
یکی از وعده های انتخاباتی دونالدترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا حل و فصل بحران در شبه جزیره کره بوده، لذا با اعلام آمادگی کره شمالی برای مذاکره با دولت ترامپ، رئیس جمهور آمریکا فرصت را غنیمت شمرده و در راستای ایجاد پرستیژی در داخل و هم در عرصه سیاست خارجی در صحنه بین المللی این حرکت داوطلبانه کره را پذیرفت و در عرض مدت کوتاهی ملاقات بین ترامپ و کیم جونگ برگزار شد.
نقش بازیگران منطقه ای:
مهم ترین بازیگران منطقه ای درگیر در تبعات تنش زدایی میان آمریکا و کره شمالی، چین، کره جنوبی و ژاپن هستند. روشن است که از ابتدای دهه ۱۹۵۰ میلادی و نبرد میان دو کره، هر صلح که بخواهد اتفاق بیافتد،
بدون مشارکت چین بی نتیجه مانده است. البته غیرهسته ای شدن کره شمالی برای چین خوب است نه به شرطی که به آسیب پذیر شدن این کشور در مقابل فشارهای آمریکا یا تغییر رژیم پیونگ یانگ بیانجامد.چین همواره به دنبال آن است تا با کنترل کره شمالی ،چهره ای سازنده در صحنه بین المللی از خود نشان دهد و از سوی دیگر از کره شمالی بعنوان ابزاری برای فشار بر غرب استفاده می کند.
آمریکا در دوران اوباما نگاه به شرق را با هدف مقابله با قدرت روزافزون چین درپیش گرفت.راهبردی در در دوران ترامپ به یک جنگ تمام عیار اقتصادی تبدیل شده است.
با توجه به آنچه آمد می توان گفت واقعیت آن است که واشنگتن در مسائل مهم و تعیین کننده استراتژی سیاست خارجی و امنیت ملی خود در دوران ترامپ از چین و روسیه به عنوان مهمترین تهدیدات برای امنیت ملی و هژمونی امریکا و نیز ضرورت مقابله با آنها یاد می کند.
سناریوهای مذاکرات آمریکا و کره شمالی:
۱_ سناریو مدیریت ترامپ:
در این سناریو می توان گفت دولت آمریکا و در راس آن دونالدترامپ ، بنابه دلایل مختلف داخلی و خارجی علاقه مند است مسئله کره را که سال ها است به دغدغه سیاست خارجی این کشور تبدیل شده را حل و فصل کند و این مسئله را در تبلیغات رسانه ای خود مطرح و در کارنامه خود ثبت کند.لذا در صورتی که این مذاکرات به نتیجه نرسد، واشنگتن در مقابل انتقادات بین المللی به عدم صداقت برای رفع بحران در مقابل کشورهایی همچون روسیه و چین قرارخواهدگرفت.
۲_سناریو راهبرد نگاه به آمریکا در کره شمالی:
در این سناریو می توان به فشارهای پکن به پیونگ یانگ، از کاهش صادرات نفت تا فروکاستن همکاری های تجاری با کره جنوبی و تاثیر آن بر ذهنیت رهبران این کشور اشاره کرد. چرا که ارزیابی جدی تر امکان بقای حکومت در برابر تحریم ها امری حیاتی می باشد.
در این سناریو کره شمالی از جهتی خود را در مقابل آمریکا و کره جنوبی از یک سو و از طرف دیگر زیر فشارهای چین و روسیه می بیند که در این برهه افزایش قابل توجهی داشته است. لذا کیم جونگ اون با هدف ایجاد موازنه و رهایی از فشارها وارد فاز مذاکره شده و امتیازهایی را از طرف های مقابل از جمله آمریکا بگیرد.
پیش بینی روند مذاکرات:
سلاح هسته ای برای کره شمالی دارای اهمیت استراتژیک است و در واقع خط اصلی امنیت برای پیونگ یانگ محسوب می شود و قطعا در چنین شرایطی خلع سلاح کره آن هم به طور کامل بعید بنظر می رسد و از طرف دیگر این کشور بعد از تکمیل فرایند تثبیت قدرت موشکی و هسته ای خود نسبت به حضور در مذاکرات با دستان پر اعلام آمادگی نموده است و این نشان از گرفتن امتیازات تضمینی امنیتی وسیع می باشد.لذا با توجه به واقعیات تاریخی پیرامون بدعهدی آمریکا و معادلات سیاسی و اقتصادی جهانی، برخلاف هیاهوی رسانه های جهانی، به نظر نمی رسد توافقی که بتواند به رژیم امنیت ساز پایدار در جهت ارتقا سطوح منطقه و نظام بین الملل تبدیل شود، به سرانجام برسد.
واژگان کلیدی:آینده ،روند مذاکرات، آمریکا ، کره شمالی
