نشست بررسي نقش روسيه در تحولات كنوني جهان در مركز بين المللي مطالعات صلح با شركت سفير محترم جمهوري اسلامي ايران در روسيه جناب مهندس سجادي، رئيس مركز بين المللي مطالعات صلح جناب دكتر سيد سلمان صفوي و همچنين شماري از پژو هشگران مركز برگزار شد. در اين نشست پس از خوشامدگويي رئيس مركز به جناب سفير اعضاي شركت كننده در نشست در فضايي دوستانه به گفتگو با جناب سفير پرداخته و با طرح پرسشهايي در مورد نقش روسيه در مسائل بين المللي و منطقه اي و تبادل آرا پرداختند. در اين راستا با توجه به اين نشست مهمترين محور هاي سخنان جناب مهندس سجادي در چندين بحث خلاصه و ارائه ميگردد:
* در آغاز سخن سفير محترم ايران در روسيه با توضيح نگاه آتلانتيك گرايان در روسيه اين گروه را مايل به همكاري بيشتر با غرب و امريكا دانست. اين گروه نقش زيادي در رسانه هاي روسيه دارند و بيش از نيمي از رسانه ها را در دست دارند و در واقع با اولويت ندادن به روابط با كشور هايي همانند ايران كوبا و…بيشتر روسيه را اروپايي ميدانند،اما در شرايط كنوني در ساختار قدرت حضور نداند. در مقابل اوراسيا گرايان هستند كه بيشتر به شرق نگاه ميكنند و براين نظر هستندكه روسيه بايد مستقل باشد . در اين گروه اكنون در بدنه قدرت روسيه قرار داشته و به روابط با كشورهايي همانند ايران و چين و بها ميدهند اما نقش كمتري در رسانه ها نسبت به گروه رقيب دارند.
* اگر به رويكرد استرا تژيك روسيه نسبت به روابط با سوريه و علل اهميت اين كشور براي روسيه توجه كنيم بايد گفت در واقع اهميت سوريه براي روسيه اهميتي استراتژيك و ژئوپلتيك است. يعني روس ها با توجه به نوع نگاهي كه در دو سال گذشته به انقلابهاي عربي داشتند در واقع اين انقلاب ها را انقلاب هايي امريكايي كه با هدف افزايش نفوذ و جايگاه غرب در منطقه بوده ارزيابي ميكنند. يعني روس ها در تحولات منطقه چندان توجه زيادي به مباحثي مانند بيداري اسلامي نداشتند و با نگاهي بدبينانه به اين انقلابها نگاه ميكنند. حتي نگاهي بدبينانه به انقلابهايي همانند مصر داشته و حتي آن را نيمه سلفي مي دانستند. اكنون نيز روند امور در اين كشور را امريكايي ارزيابي ميكنند..
* با توجه به شناخت من از روسيه و كسي كه در دو دهه گذشته از نزديك با اين كشور آشنا بوده ام روس ها در سياست خارجي خود نگاهي واقع گرايانه به جهان دارند و در تعريف خود قائل به رابطه اي استراتژيك با ايران نيستند و با نگاهي منفعت طلبانه به ايران نگاه ميكنند. در اين حال بايد گفت مانند هر كشور ديگري بر منافع ملي خود تكيه ميكنند.
* در مورد مساله هسته اي ايران و نگاه روسيه به اين مسانل بايد گفت برخي از نخبگان و مقامات روسيه نسبت به برنامه هسته اي ايران ديدي بدبينانه دارند و حتي با طرح مسائلي مانند تقيه و …در واقع هدف برنامه هسته اي ايران را دستيابي به سلاح هسته اي مي دانند. در اين راستا آنان با مقايسه حركت ايران با حركت كره شمالي، پاكستان و هند .. در راه دستيابي به انرژي هسته اي تلاش هاي ايران را (با وجود تمام مشكلات و چالشهاي فراوري اين راه از سوي غرب و.. ) تلاشي براي دستيابي به سلاح هسته اي تعبير ميكنند. يعني آنان عملا از نوع نگاه ايران به خودكفايي در غني سازي و حرام دانستن سلاح هسته اي گذر كرده و به هدف ديگر توجه مي كنند. گذشته از اين حتي برخي از مقامات روسيه به نوعي اعلام ميكنند كه خط قرمز ما در مورد مساله هسته اي ايران دستيابي ايران به سلاح هسته اي است و در كنار آن هم اعلام ميكنند كه در ساير موارد و همه حوزه ها حاضر به همكاري با ايران هستيم. در اين حال هم بايد توجه داشت كه بسياري از افكار عمومي در روسيه نوعي نگاه هوادارانه نسبت به ايران دارند. چنانچه چنانچه بعد از راي منفي روسيه در شوراي امنيت بر ضد ايران در يكي از مهمترين در برنامه هاي راديو مسكو حدود هشتاد درصد از شنوندگان از راي منفي روسيه بر ضد ايران اعلام نارضايتي كردند.
* همچنان كه نوعي روسيه هراسي در ايران وجود داشته است نوعي ايران هراسي هم در بين برخي از روس ها وجود دارد . در اين بين اگر به نوع برخورد رسانه اي روسي بپردازيم جدا از ارائه تصوير مثبت تصويرهاي منفي اي از ايران نيز در رسانه هاي روسي وجود دارد چنانچه تصوير نامناسبي از وضعيت زنان ايران در بين زنان روسيه وجود دارد . گذشته از اين نيز از آنجا كه برخي از تحصيل گردگان و نجبگان ما رويكرد غربي به مسال دارند نوع بدبيني هميشگي نسبت به روسيه حتي در محافل رسانه اي ما وجود داشته است
* در مورد مساله اس سيصد هم بايد گفت روس ها بعد از اينكه عملا سامانه اس سيصد تا حد زيادي آماده انتقال شده بود اما تحت فشارهاي سه بلوك كشورهاي عربي، كشورهاي غربي و اسرائيل بودند لذا رويكرد عدم تحويل را برگزيدند. در اين حال اين رويكرد پيامدهايي براي مسكو داشت و حتي برخي از مقامات روس نسبت به عملكرد مدودوف در مورد عدم ارسال سامانه اس سيصد به ايران از وي انتقاد داشتند. در اين حال عملا روسيه تحت فشارهايي حاضر به عدم ارسال سامانه اس سيصد به ايران شد . يعني در اين دوران رفت و آمد هيئت ها و مقامات عربي، غربي و اسرائيلي به روسيه زياد بود و عملا مقامات اسرائيلي بارها در مورد اين امر به روسيه سفر كردند. در اين راستا و در چارچوب نگاهي واقعگرايانه آنان عملا امتيازهاي واگذار شده به روسيه در قبال عدم تحويل اس سيصد آنچنان زياد بود كه روسها با وجود پيامدهاي مالي و حقوقي و حيثيتي اين امر دست به عدم تحويل سامانه هاي اس سيصد زدند. اين امر هر چند پيامدهاي منفي براي روسيه ( از جمله كاهش اعتبار صادراتي و صدور اسلحه اين كشور و….)داشت و ما هم مساله را پيگيري كرديم و روسيه را به دادگاه كشانديم اما روس ها با ترجيح منافع خود به گونه اي ديگر عمل كردند.
*در مورد روسيه هراسي در ايران نيز بايد گفت اگر به كشورهايي اروپايي نگاه كنيم آلمان و فرانسه در گذشته بارها جنگيده اند ولي اكنون فارغ از مشكلا گذشته همكاريهاي گسترده اي با هم دارند، در مقايسه با اين دو كشور بين ايران و روسيه نوعي بدبيني همچنان در مورد روابط دو كشور وجود دارد . يعني از يك سو جنگ هاي ايران و روسيه در دوران قاجار همچنان از سوي برخي رسانه اي ايراني به عنوان يكي از عوامل روسيه هراسي در ايران به كار گرفته ميشود و در سوي ديگر هم در روسيه هم همچنان در تحليل هايشان در مورد ايران قتل گريبايدوف در دوران گذشته همچنان مد نظر شان است .
* اگر نگاهي به عملكرد و خيانت ها و رفتار ساير كشورهاي در مقايسه با روس ها داشته باشيم آنچه باعث تعجب است عملا بخشي كه چندان مورد توجه قرار نمي گيرد اين است كه در مقابل برجسته شدن رفتارهاي ضد ايراني روس ها رفتار ساير قدرت ها مورد توجه قرار نيمگيرد. يعني در مقام مقايسه با انگلستان عملا بايد گفت چه تعدادي از ايرانيان و رسانه هاي ايراني از كشتار هايي كه انگليسي ها در يك سده گذشته انجام داده و موجب مرگ ميليون ها ايراني شد خبر دارند؟. يعني در مقام مقايسه بايد گفت بسياري از رسانه ها در ايران هميشه روس ستيز بوده و اگر روسيه رفتاري را بر ضد منافع ما مثلا در مورد اس سيصد انجام ميدهد همواره و در همه شرايط به آن توسل ميكنند. مثلا برخي از سايت هاي تحليلي و خبري همواره داراي مقالات و نوشته هايي ضد روسي هستند. در حالي كه بايد گفت دو كشوري كه داراي پتانسيل مهم و قوي سلطه ستيزي را دارند ايران و و روسيه است . گذشته از اين نيز بخش ديگري از چالشها و مشكلات دو كشور به عدم شناخت كامل مسئولان ما از روسيه برمي گردد..
