دکتر عباس لقمانی
کارشناس اروپا
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مهمترین مسائل اقتصادی، ژئوپلیتیکی، سیاسی در سال 94
مهمترین موضوع در سال گذشته در اروپا مسئله پناهندگان و کسانی است که خود را از راههای مختلف به اروپا رساندهاند. این مسئله نه فقط در برخی از کشورها بلکه برای کل اروپا به صورت یک مسئله جدی مطرح شده است.
مهمترین چالش در این مورد موضوع سواستفاده احزاب دست راستی اروپا است و در حقیقت ما شاهد بودهایم که احزاب دست راستی توانستهاند به تعداد طرفداران خود اضافه کنند و حتی در برخی انتخابات محلی و پارلمانی نیز توانستهاند جای پایی برای خود باز کنند. در حقیقت این موج باعث شده که در اروپا این موضوع مطرح شود که آیا اروپا توان تقابل با این موضوع را ندارد یا اینکه سیاستمداران آن تمایلی برای حل این مسئله ندارند. من فکر میکنم این موضوعی در سال آینده هم با توجه به اینکه با گرم شدن هوا موج پناهندگان بیشتر هم خواهد شد با آن مواجه خواهد شد. در اینمورد میتوان مثال های مختلفی را زد. این موضوع باعث ایجاد شکافهایی بین اعضای اتحادیه اروپا شد. کشورهای اروپای شرقی از طرق مختلف سعی میکنند که جلوی مهاجران را بگیرند و اولین گام را در این مورد مجارستان با بستن مرزهای خود انجام داد و در حال حاضر بقیه کشورهای اروپایی نیز کم و بیش به این راه متوسل شدهاند. مسیری که از طریق یونان به مقدونیه و صربستان و اسلونی و یا مجارستان و اتریش مرزهایشان را به روی پناهنده ها بستهاند. کشورهایی مثل اتریش هم اعلام کردهاند که ما مرزهای خود را با کشورهایی که خارج از اتحادیه اروپا کنترل میکنیم و تعداد محدودی پناهنده را میپذیریم. آلمان هم صریحا اعلام کرده که ما فقط کسانی را میپذیریم که فقط ار جنگ فرار کردهاند و کسانی را (که تحت عناوین مختلف به این کشور آمدهاند) را از آلمان بیرون میکنیم. در بقیه کشورها هم این مسئله باعث بروز اختلافات اساسی شده است. لهستان با موضع گیری بسیار تندی نسبت به پناهندگان باعث یک شکاف در اروپا ایجاد شد. لهستان اعلام کرده است که ما پناهنده نمیپذیریم و اگر هم بپذیریم فقط پناهندگانی را که مسیحی را خواهیم پذیرفت. این موضوع را باید با این دید به آن پرداخت که اگر ما نگاهی به سابقه اروپا کنیم شاهد فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی بودیم و در مرحله آخر اروپا پناهندگانی از لهستان را با آغوش باز پذیرفتند. قبل از آن مسئله پناهندگان بهار پراگ که از چکسلواکی به اروپا سرازیر شدند و اروپا آنها را با آغوش باز پذیرفت. قبل از آن مسئله مجارستان و انقلاب مجارستان بود که آنموقع هم مجارها وارد اروپا شدند و باز آنها را با آغوش باز پذیرفتند. قبل از آن هم اگر خواسته باشیم به تاریخ نگاه کنیم کسانی بودند که از کشورهای اروپای شرقی تحت تسلط شوروی بود به اروپا میرفتند. حال این مسئله بدینگونه مطرح میشود که چگونه اروپا میتوانست پناهندگان را بپذیرد، اما حالا که به مراتب وضع بهتر شده است نمیتواند اینکار را انجام دهد.
موضوع دیگر این است که کشورهایی مانند مجارستان، چک، اسلواکی، لهستان که خود میلیونها پناهنده را به اروپا فرستادند و از این موضوع کمال استفاده را کردند حالا در زمره کشورهایی درآمدهاند که حاضر نیستند پناهندگانی را که واقعا پناهنده هستند و از جنگ میگریزند را بپذیرند. این به چالش اساسی در اتحادیه اروپا تبدیل شده و چندین دور مذاکره هم در حقیقت به جایی نرسیده است. در آخرین دور مذاکرهای و مذاکراتی بین اتحادیه اروپا و ترکیه انجام شد ترکیه قول داد پناهندگانی را که از ترکیه به صورت غیرقانونی به یونان رفتهاند را بپذیرد و در عوض اتحادیه اروپا 6 میلیارد یورو به ترکیه کمک کند. این موضوع بزرگترین چالش اروپا در سال آینده و یا سال میلادی کنونی می باشد.
علاوه بر این موضوع مهم دیگر در اتحادیه اروپا اختلافات بین اتحادیه اروپا با بریتانیا است. در واقع انگلیسی ها خواهان آن هستند که در قوانین اتحادیه اروپا تجدید نظری اتفاق افتد و در مورد انگلیس یک سری استثنائاتی قایل شوند. انگلیس به یک موضوع اصلی در چالش های پیش رو اروپا تبدیل شد و حتی نخست وزیر انگلستان اعلام کرد که در صورتی که این موضوعات را نپذیرند از مردم انگلیس خواهند خواست که به خروج انگلیس از اتحادیه اروپا رای دهند. چنانچه امسال قرار است یک همهپرسی در این مورد در انگلستان برگزار شود. خواسته های انگلیسی ها بعضی از آنها واقعا در خارج از چارچوب قوانین اتحادیه اروپا است که و یکی از آنها این هست که انگلیس اذعان میدارد کسانی که اتحادیه اروپا به انگلیس میآیند حاضر نیست همان امکاناتی که در اختیار انگلیسیها قرار می-دهد در اختیار آنها هم بگذارد و اینها از مزایای امکانات انگلیس برخوردار شوند.
مسئله دیگری اقتصاد اتحادیه اروپا منجمله مسئله اقتصادی یونان است که هنوز به طور کامل حل نشده است. یونان با کسری بودجه بسیاری روبه رو است کمک هایی که اتحادیه اروپا به یونان کرده است به نظر میرسد که هنوز کافی نیست. یونان مجبور شده است که در برخی از مسائل صرفه جویی کند. حقوق بازنشستگان را کم کند، حق بیکاری را کم کند . این فشار را بر روی مردم عادی در یونان زیاد کرده است که باعث ایجاد نارضایتیهای زیادی شده است. در بعد دیگری کشورهای اروپای شرقی مانند مجارستان در یک اقدام خودسر شروع به بستن مرزهای خود کردهاند. موضوع دیگر به دلیل وجود پناهندگان، اروپاییان مرزهای بین خود را نیز کنترل میکنند. این امر برخلاف قوانین شنگن است. یعنی اروپا نیاز به مرزهای باز داشت و این مرزهای باز اکنون زیر سوال رفتهاند. در واقع بسیاری از اقتصاددانان و سیاستمداران اروپایی در چند هفته اخیر این موضوع را مطرح کرده اند که باز بودن مرزهای اروپا به رشد اقتصادی اروپا بسیار کمک خواهد کرد. یعنی اگر این مرزها حتی به طور محدود هم بسته شوند، باعث وارد آوردن ضربه بزرگ اقتصادی به اروپا خواهد شد. از نظر اقتصادی اروپا با مشکلی در چند ماه آینده مواجه خواهد شد که موضوع پرتقال است. اکنون در پرتقال دولت سوسیالیستی سر کار آمده است. این دولت معتقد است برنامه صرفه جویی که اتحادیه اروپا برای پرتقال در نظر گرفته است و توانسته اقتصاد پرتقال را سرپا نگه دارد. این باعث فشار به مردم ضعیف می شود و این دولت اعلام کرده است که به این قوانین پایبند نخواهد ماند. اگر چنین گردد پرتقال هم وضع مشابهی مانند یونان پیدا خواهد کرد و اتحادیه اروپا هم دوباره در مورد پرتقال با یک چالش اساسی روبه رو خواهد شد.
علاوه براین مبارزه با تروریسم و اهمیت اتحادیه اروپا وقتی به صورت حاد درآمد که اتحادیه اروپا متوجه شد که بسیاری از کسانی که طرفدار داعش بودند از اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی به سمت سوریه و عراق جاری شدند، شهروندان اروپایی بودند و دارای پاسپورتهای اروپایی بودند به مرور زمان با (حالتی که برای داعش به وجود آمده در حالت دفاعی هست) سوریه را ترک کرده و به کشورهای خود بر میگردند و کشورهایی مانند آلمان، اتریش، فرانسه و انگلیس از نظر امنیتی ممکن است مشکل ساز شوند. هرچند که اتحادیه اروپا اعلام کرده که اینها را تحت کنترل دارد و در حقیقت تضاد امنیتی مراقب آنها است این مسئله ممکن است که در ماههای آینده مسائلی را برای اتحادیه اروپا به وجود آورد. که اگر دنیا بتواند حرکت شوم داعش را از بین ببرد اینها مسلما به کشورهای خود برخواهند گشت و این مسئله در دراز مدت ممکن است از نظر امنیتی در اتحادیه اروپا اثر بگذارد. مسئله دیگر مسئله پناهندگان است یعنی در حقیقت اروپایی که همیشه سخن از همگرایی نژادی میکرد در ماههای اخیر هم با این مسئله مواجه شده است.
گذشته از این فرانسه در حال حاضر با مشکلات زیادی مواجه است بخصوص مشکلات داخلی و احزاب دست راستی هستند و مجبور هستند مواضعی را در پیش بگیرند که این مواضع در حقیقت مواضع ناسیونالیستی و میهن پرستی هستند. این مواضع اگر در هر کشوری از اروپا پا بگیرد در حقیقت خلاف آنچیزی است که در آن پدران اتحادیه اروپا در نظر داشته اند. پدران اتحادیه اروپا همیشه از یک اروپای واحد صحبت با ملیتهای مختلف میکردند. اما ملی گرایی که در اروپا به عنوانین مختلف توسط احزاب دست راستی در اروپا در حال شکل گرفتن است اتحادیه اروپا در سال های آینده به خصوص در سال جاری میلادی با آن بسیار چالش خواهد داشت. احزاب دست راستی اعلام میکنند که مطبوعات اروپایی کارتل هایی هستند که میخواهند عقاید خود را به مردم تحمیل کنند. این موضوع باعث شده که در اروپا این بحث مطرح شود که ما برای دفاع از آزادی مطبوعات و آزادی بیان چه باید کرد و مرزهای آزادی بیان تا چه اندازه است در این مورد هم من فکر میکنم که اتحادیه اروپا در ماههای آینده یا سال آینده با این چالش ها روبه رو خواهد بود. آنچه مشخص است چالش پناهندگان، موضوع اقتصادی و موضوع اخلاقی و حیثیتی و مردمی و کلی جامعه اروپا در سال آینده مسائل بسیاری خواهد داشت و باید راه حلی برای آنها داشته باشد.
واژگان کلیدی: مهمترین مسائل اروپا، ژئوپلیتیک، اروپا، عمده ترین تحولات اروپا در سال 94،
