مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
انجام حمله شیمیایی در اطراف دمشق که دست کم 1300 نفر را کشت پرونده سوریه را وارد مرحله تازه ای كرد و موجب انتشار خبرها و گزارش هايي از استقرار نیروهای دریایی و همچنین کشتی‌های جنگی مسلح به موشک‌های کروز آمریکا در نزدیکی سوریه و همچنین آمادگی آمریکا برای اقدام نظامی علیه دولت سوریه شد. همين امر بهانه اي شد تا براي بررسي بيشتر تحولات داخلي و خارجي بحران سوريه به گفتگويي با حسين شيخ الاسلامي سفير پيشين ايران و كارشناس امور سوريه بپردازيم:
واژگان كليدي: طرح حمله به سوريه و دلگرم كردن مخالفان، طرح حمله به سوريه، حمله محدود امريكا به سوريه، حمله همه جانبه امريكا به سوريه، سلاح شيميايي و حمله به سوريه
مركز بين المللي مطالعات صلح: علل توجه گسترده رسانه اي و سياسي به مساله استفاده دولت از سلاح شيميايي در سوريه چيست؟
در واقع بايد گفت علت طرح مساله سلاح شيميايي و به كارگيري آن توسط دولت اسد باخت مخالفان در ميدان نظامي در سوريه است و آنان ناچار به عقب نشيني هستند. علت اين باخت و عقب نشيني هم با فاكتور و عامل جديد در صحنه ي ميداني سوريه يا نيروي دفاع ملي يا جيش الشعبي كه به نوعي همان بسيج است برمي گردد. در واقع قبلا بعد از هر عمليات ارتش بعد از پاكسازي نمي توانست در آن منطقه مستقر گردد، لذا تروريست ها به اين مناطق بر مي گشتند. اما با توجه به پديده بسيج، كه ارتش سوريه از اهالي همان منطقه نيروي مردمي را تشكيل داد، توانست با آمدن دوباره تروريست ها مقابله كند. اين رويكرد موفقيت آميز بود. چرا كه مردم محلي به حضور تروريست ها اعتقادي نداشتند. در اين شرايط نيروهاي دفاع مردمي رشد كرد و منطقه به منطقه كه توسط ارتش پاكسازي انجام ميگرفت تثبيتي هم انجام ميگرفت، اما قبلا اينگونه نبود و تروريست ها به گونه بسيار سيال حركت مي كردند. همچنين اختلاف بين مخالفان و تروريست ها و اعمال هجوياتي به نام دين، كمك از خارج و.. هم به اين امر كمك كرد تا نيروي دفاع ملي قدرت گيرد. يعني وقتي كه مخالفان و تروريست ها در ميدان نظامي باختند در صحنه ي سياست هم كم آوردند و از مذاكره و كنفرانس ژنو فرار مي كردند و صريحا گفتند تا سرزميني بيشتر در اختيار نگيريم در پاي مذاكره نمي نشينم. گذشته از اين در شرايط كنوني جبهه النصره و مخالفان در موضع ضعف قرار دارند و بين آنان و همچنين بين آنان و كردها اختلاف هايي وجود دارد. يعني بعيد است آنان در كنفرانسي در مورد سوريه حضور يابند. در اين بين در مورد آتش بس هم هر چند ارتش منضبط است و مي تواند در اين مورد دست به اقدام زند، اما گروه هاي مخالف با توجه به نوع اختلاف در بين خود دسترسي به سياست واحدي ندارند. در اين حال معارضه با اشتباهاتي كه در مورد كردها انجام داد منطقه كردستان را به منطقه قرمز براي خود بدل كرده است. كردها قبلا با دولت سوريه يا مي جنگيد يا بي طرف بود اما با درگيري هاي اخير كردستان سوريه هم به دولت نزديك تر شده است. در اين حال طرح سلاح شيميايي نوعي فريب است. چگونه دولتي كه خود بازرسان را دعوت به دمشق كرده است در نه كيلومتري دمشق از سلاح شيميايي استفاده كند؟ اين در حالي است كه قبلا خيلي از تجهيزات سلاح هاي شيميايي در دست ترويست ها پيدا شده است. همچنين قبل هم چند عضو النصره در مرز تركيه با سيلندر هاي گاز سارين دستگير شده بودند. در وقع اينكه معارضه به گاز سارين دارند شكي نيست اينكه از نظر سياسي انگيزه استفاده از آن را دارند شكي نيست، همچنين نيروهايي كه حضر به عمليات انتخاري در ميدان ها و مراكز شلوغ باشند از نظر منطقي قادر به بهره گيري از سلاح شيميايي هستند. لذا در شرايط كنوني و با باخت مخالفان عملا سلاح شيميايي دست آويزي براي مخالفان و فشار بر اسد شده است .
مركز بين المللي مطالعات صلح:وزیر دفاع آمریکا اخيرا از استقرار نیروهای دریایی و همچنین کشتی‌های جنگی مسلح به موشک‌های کروز آمریکا در نزدیکی سوریه خبر داد. در شرايط كنوني آيا بستر سازي سياسي و نظامي چون استقرار نيروهاي و تجهيزات نظامي امريكا در دريا و خشكي( كشورهايي چون اردن) ارتباطي با حمله به سوريه دارد؟
در مورد اينكه اين آمادگي در حال انجام داده شدن است سخني نيست، اما اين حمله به نفع آنان نيست.
مركز بين المللي مطالعات صلح:مهمترين موانع هر گونه حمله نظامي محدود يا همه جانبه امريكا به سوريه چيست؟
راهبرد امريكا اين است كه اين جنگ ادامه يايد تا توانايي هاي ضد اسرائيلي حكومت و ملت سوريه از بين رود. به اين دليل وقتي كه تروريست ها ضعيف شدند حمله شيميايي را خط قرمز دانستند. اما طرح حمله مطرح شد تا به نوعي مخالفان و تروريست ها را براي خارج نشدن از ميدان مبارزه دلگرم كنند. چرا كه در شرايط موجود اگر مخالفان و تروريست ها از صحنه سوريه دور شوند همه طرح هاي غربي ها و امريكايي ها در سوريه از بين خواهد رفت. گذشته از اين سوريه داراي نيروي ضد هوايي خوبي هم هست و ناتو هم با قرباني كردن يك هواپيما و خلبان تركي اين امر را آزمايش كرد. همچنين بندر طروطوس مهمترين پايگاه نيروي درياي روسيه در منطقه است. با توجه به يخبندان بودن بنادر روسي در ماه هايي از سال و همچنين گذر نيروي درياي روسيه از دو تنگه تركيه ي عضو ناتو براي روسيه كه به دنبال اعمال قدرت خود در خارج از مرزها است بندر طروطوس اهميت دارد. لذا از نظر راهبردي براي روسيه اين بندر مهم است. همچنين رادارهاي تجهيزات روسي در منطقه با رادارهاي سوريه هماهنگ است.
مركز بين المللي مطالعات صلح:برخي خبرها و گزارش ها حكايت از خواست اوباما از پنتاگون برای آمادگي براي گزینه‌های نظامی در سوریه مي دهد. همچنين برخي از خبرها و گزارش ها هم حكايت از عدم تصميم امريكايي ها در مورد حمله به سوريه دارد. در شرايط كنوني آيا نوعي اختلاف براي حمله به سوريه در بين رهبران امريكايي وجود دارد؟
امريكا دستاورد ملموسي در عراق و افغانستان به دست نياورد و مردم اين كشور هم موافق با يك درگيري ديگر در منطقه نيستند. بويژه اينكه راه انداختن نوعي جنگ براي اوبامايي كه جايزه صلح نوبل گرفته است مناسب نيست. در اين حال اين هراس وجود دارد كه وارد شدن در سوريه پيروزي نيست و خروج از آن مشكل است. در اين بين هم بايد دانست كه جنگ در سوريه فقط هوايي نيست و بايد در زمين هم تثبيت گردد. اكنون فقط 90 هزار نيروي بسيجي در اختيار ارتش سوريه است و تعيين كننده نبرد هم هستند. همچنين چنانچه اس سيصد هاي روسي هم در سوريه به كار گرفته شود توانايي هدف قراردادن موشك هاي كروز را هم دارند. در بعد ديگري اكنون با اشتباهاتي كه تروريست ها كرده اند عملا در سوريه جايي ندارند. مخالفان و تروريست ها با گرفتن پول از خارج به نوعي در خدمت خارجي ها درآمده و بسياري نيز از خارج به سوريه آمده اند. بشار اسد تا كنون توانسته است تماميت ارضي كشور را حفظ و از تجزيه جلوگيري كند و استقلال كشور را حفظ كند. اكنون نيز هر روز انسجام مردم و طرفدراي مردم از حكومت بيشتر مي شود. به علاوه درگيري هايي بين مخالفان و تروريست ها رخ ميدهد. بين آنها و كردها هم درگيري هاي اتفاق افتاده است. به خاطر رفتار خشونت آميز و تبليغ رفتار خشونت آميز مردم از آنان متنفر شده اند. انجام اعدام شكم پاره كردن و… موجب ايجاد ترس و وحشت شده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آيا ممكن است طرح حمله محدودي در برنامه واشگتن بر ضد سوريه مطرح باشد؟
در اينكه مواضع مخالفان ضعيف شده است شكي نيست در اينكه امريكا تلاش مي كند موضع مخالفان در مقابل دولت اسد تقويت گردد شكي نيست. اما اينكه امريكا دست به چنين ريسك بزرگي زند ترديدهايي وجود دارد. در واقع تبليغاتي كه در مورد حمله به سوريه به راه افتاده است با هدف دلگرم گردن مخالفان است اما به نظر من امريكا به گونه واقعي در صحنه سوريه حضور نخواهد يافت. در اين حال طرح حمله محدود هم با توجه به مشخص نبودن ابعاد و چگونگي پاسخ دادن سوريه با ترديدهايي روبر است. ممكن است امريكا به جنگي كشيده شود چرا كه بحران بسيار حساس است و نمي توان با آن شوخي كرد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: چشم انداز رويكردهاي سياسي و نظامي امريكا در بحران سوريه را چگونه مورد پيش بيني قرار مي دهيد؟
در واقع در شرايط كنوني مناطقي كه در دست مخالفان است كم تر شده و در ميز مذاكره هم برگ هايي مهم ندارند و عملا اين دولت سوريه است كه دست برتري را در صحنه ي ميداني سوريه دارد. لذا طرح حمله به سوريه به نوعي روحيه دادن به مخالفان و تروريست هاست. گذشته از آن نيز طرح حضور فرماندهاي نظامي عربي و غربي در اردن هم مي تواند در راستاي دلگرم كردن مخالفان و شكست خوردگان صحنه ي ميداني سوريه تفسيرگردد. سياست امريكايي ها ادامه دادن به درگيري هاي سوريه است تا توانايي هاي ارتش و ملت سوريه از بين رود.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
