حامد کاظم زاده
پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات اروپای شرقی دانشگاه ورشو
لغو رژیم روادید میان گرجستان با اتحادیه اروپا در صورت تصویب نهایی آن در اواخر ماه فوریه توسط شورای اروپا، عملیاتی خواهد شد. بر اساس تایید پارلمان اتحادیه اروپا، شهروندان گرجستان از بهار امسال می‌توانند بدون دریافت ویزای شینگن به هر 26 کشور عضو سفر کنند و به مدت ۳ ماه در کشورهای عضو اقامت (بدون اجازه کار) داشته باشند. این تصمیم اروپا به عنوان یک مشوق سیاسی، تاثیر ژئوپلتیک بسزایی و تبعات اجتماعی ـ سیاسی فراونی برای دولت کنونی گرجستان به همراه خواهد داشت.
برگزاری نشست پارلمان اروپا در استراسبورگ برای رای گیری در خصوص این موضوع تاکنون چندین بار از سال 2013 به تعویق افتاد ولی در نهایت در روز پنجشنبه 2 فوریه این مصوبه با اکثریت آرا (553 رای مثبت) تصویب شد. همزمان با این رای گیری سباستین کورتز رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا در یک نشست خبری با وزیر امورخارجه گرجستان گفت که می بایست بحران اوکراین و گرجستان به بهترین شکل ممکن از شیوه های دیپلماسی حل و فصل شود و آزادی ورود اتباع این دو کشور، راهی در این مسیر است.
نخست وزیر گرجستان بلافاصله بعد از رای گیری در پارلمان اروپا، این روز را یک روز تاریخی مهم برای گرجستان نامید. گیورگی مارگولاشویلی رئيس جمهور به شهروندان گرجستان تبریک گفت و اذعان داشت که هموطنان آبخازی و اوستیایی ما نیز از آن بهرمند خواهند شد. وی با اشاره به دو منطقه جدایی طلب آبخازیا و اوستیای جنوبی که تحت تسلط روسیه است، گفت که مردم این دو سرزمین می توانند گذرنامه های گرجی دریافت کنند و این راهی است برای اتحاد دوباره گرجستان.
همچنین رئیس جمهور سابق میخائیل ساآکاشویلی در پیامی ویدیویی اظهار داشت: بسیاری در خارج و داخل مرا مسخره کردند در روزی که ما سرود اتحادیه اروپا را در مقابل پارلمان گرجستان بعد از انقلاب رز خواندیم و برای اولین بار، پرچم اتحادیه اروپا را در قفقاز به احتزاز درآوردیم. من به جد اعتقاد دارم که گرجستان به سرعت به اتحادیه اروپا خواهد پیوست.
با تصویب نهایی این طرح، دارندگان پاسپورت بیومتریک گرجستانی هر 180 روز به مدت 90 روز می توانند آزادانه به کشورهای عضو شینگن سفر کنند. این طرح، 9 ماه آزمایشی انجام میشود و در صورتی که شهروندان گرجی درخواست پناهندگی کرده و یا بیش از 90 روز اقامت کنند، به طوری که باعث افزایش ریسک در سیاست های عمومی و یا امنیت داخلی اتحادیه اروپا شوند، گرجستان از این طرح کنار گذاشته میشود.
اتحادیه اروپا در برنامه‌ای با عنوان همگرایی همسایگان شرقی خود با این اتحادیه، برنامه لغو روادید را برای اتباع بلاروس، اوکراین، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، مولداوی و گرجستان در نظر دارد، اما تا پیش از این تصمیم تنها مولدوای استانداردهای مورد نظر این اتحادیه را رعایت کرده و شامل لغو روادید شینگن برای اتباع خود شده بود. احتمالا اوکراین و گرجستان نیز امسال شامل لغو روادید با اتحادیه اروپا خوهند شد اما دولتهای بلاروس، جمهوری آذربایجان و ارمنستان این طرح را مسکوت گذاشته‌اند.
برنامه «مشارکت با شرق» اتحادیه اروپا از سال 2009 و با هدف توسعه همکاری‌ها با 6 کشور آذربایجان، ارمنستان، بلاروس، گرجستان، مولداوی و اوکراین (که همسایگان شرقی اتحادیه اروپا محسوب می‌شوند) مورد اجرا گذاشته شد که یکی از آخرین اهداف مقامات بروکسل امضای اتحاد با این کشورها، که ایجاد فضای اقتصادی آزاد با آنها را در نظر دارد، است.
گرجستان به عنوان کشوری واقع در قفقاز جنوبی به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی، استراتژیک و ژئوپلتیکی مناسب و همجواری با منطقه دریای سیاه میتواند شرایط فوق العاده‌ای را برای فعالیت های اتحادیه اروپا و ناتو به عنوان حلقه وصل منطقه آسیای مرکزی و قفقاز به اروپا یا کریدور شرق به غرب ایجاد کند. این کشور با دارا بودن منابع طبیعی، موقعیت جغرافیایی و قرار داشتن در حوزه دریای مازندران از پتانسیل بالایی برخوردار است تا بتواند مسیری مهم برای ترانزیت انرژی و کالا باشد. گرجستان به دلیل قرار داشتن در قلب قفقاز یکی از حساس ترین بخشها در این منطقه است و از این جهت میتواند برای جامعه یوروآتلانتیکی حایز اهمیت باشد و از آنجا که به نوعی محل اتصال غرب با آسیای مرکزی است، به لحاظ استراتژیکی و ژئوپلتیکی برای اتحادیه اروپا و ناتو به منظور گسترش به شرق اهمیت خواهد داشت.
گرجستان، از همان بدو استقلال در سال ۱۹۹۲ تمایل خود را برای ورود به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ناتو و شورای اروپا نشان داد، بطوریکه بلافاصله از سال ۱۹۹۴روابط دیپلماتیک و رسمی خود را با ناتو شروع کرد و سفیر خود را برای گسترش روابط با ناتو به این سازمان معرفی نمود و در سال ۲۰۰۱ در بندر پوتی با نیروهای نظامی ناتو رزمایش مشترکی به انجام رساند. در انتخابات ژانویه 2008 گرجستان، ساآکاشویلی پیوستن به جامعه یوروآتلانتیک و احیای تمامیت ارضی گرجستان را دو هدفی خواند که بدون آنها زندگی وی بی معنی خواهد بود. وی در عین حال نیل به این هدف را بدون حمایت مردم گرجستان ناممکن دانست.
با وجود این یکی از دلایل تاخیر در پیوستن این جمهوری به ناتو و اتحادیه اروپا، موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی گرجستان می باشد. قرار گرفتن گرجستان در همسایگی مرزهای جنوبی روسیه را میتوان یکی از موانع اصلی پیوستن گرجستان به ناتو قلمداد کرد که تاکنون صریحاً نیز به طور مکرر از سوی مقامات روسیه مورد انتقاد قرار گرفته است. به هر حال در صورت لغو روادید با اروپا، یکی از مشوقهایی که تاکنون جامعه یورآتلانتیکی با توجه به رفتار دولتهای گرجستان، اعطا کرده، بروز میکند و این امتیاز ویژه ای است برای حزب حاکم کنونی یعنی حزب رویای گرجستان به رهبری «بیدزینا ایوانیشویلی» و همچنین خودنمایی اروپا در مقابل روسیه.
واژگان کلیدی: سیاست اروپایی ، گرجستان، لغو روادید شینگن ، گرجی
