خاورمیانه و رقابت تسلیحاتی
گفتگوی اختصاصی با دکتر علی بیگدلی استاد دانشگاه
مرکز بین المللی مطالعات صلح IPSC
بحث رقابت های تسلیحاتی در خاورمیانه محوری است که در گفتگویی کوتاه با دکتر بیگدلی به بحث نشستیم:
علی رمضانی بونش:
چنانچه میدانید رقابت های تسلیحاتی در خاورمیانه در چند سال اخیر رو به فزونی گرفته است اگر بخواهیم به علل این روند نگاه کنیم به چه مواردی میتوانیم اشاره کنیم؟
از جنگ جهانی دو م و تاسیس اسرائیل به بعد ما شاهد آن هستيم كه کشور های خاورميانه از مهم ترين خریداران تسلیحات به دو دلیل تهدیدات اسرائیل و درآمد های نفتی بوده اند.بعد از انقلا ب ایران نیز موج جدیدی از میلیتاریسم در خاورمیانه به راه افتاد بعد از آن جنگ ایران با عراق بر وخامت اوضاع در این منطقه افزود و کشور های عربی توجه ویژه ای به خرید اسلحه کردند.آنچه الان مطرح است و مساله هسته ای ایران وآنچه در بعد از آن مطرح است(احتمال اتمی شدن و دارای بمب اتمی شدن ایران ) باعث عقد قراردادهای زیاد واحداث پایگاه های جدید از طرف کشور های غربی در کشور های منطقه شد .در این میان اکنون امریکایی ها در کشور های خاورمیانه پایگاه های مهم موشکی ایجاد کرده اند .البته نگرانی کشور های منطقه از برنامه اتمی ایران با توجه به سوابق انقلابی و شعار های حمایتی تا حدی عادی به نظر برسد ولی باعث توجه بیشتر این کشور ها به سمت غرب و به دست آوردن تسلیحات مختلف نظامی شده است. در این حال آنچه پدیده ایران هراسی خوانده شده است باعث شده است تا در نظر اعراب اکنون ایران به جای اسرائیل تهدید اصلی خاورمیانه تلقی شود .در هر حال این ترس و وحشت دو نتیجه ملموس در منطقه دارد که یکی افزایش خرید های تسلیحاتی و دوم افزایش تمایل به رابطه با اسرائیل است
ما اگر جابجایی جایگاه ایران با اسرائیل را در نظر اعراب را در نظر بگیریم برخی بر این نظرند که اسراییل بیشترین سود را از این روند ایران هراسی برده و میبرد این نظر تا چه حدی معتبر است؟
ما به دلیل اینکه کانون های قدرتی مثل حماس و حزب الله در خاورمیانه به وجود آورده ایم و شعار حمایت از ملل تحت ستم را نیز سر داده ایم, طبیعی است که دولتهای منطقه در فقدان نظام های دمکراتیک از ایران انقلابی دچار وحشت وترس باشند .البته سهم زیادی از این نگرانی اعراب از قبل سیاست های ما است یعنی اسراییل تمام زشتی ها وسیاهکاری های گذشته اش در حال از یاد رفتن است وایران در حال تبدیل به بازیگر منفور اعراب است که باعث تاسف است.
ما اگر به سیاست های نظامی فرانسه در منطقه بنگریم این سیاست ها را بیشتر در قالب رقابت برای فروش تسیحات به کشور های منطقه یا پیوند با امریکا تحلیل میکنیم؟
در واقع فرانسوی ها با استراتژی ژنرال دوگل تنها کشور غربی بودند که بعد از جنگ 1967 از فلسطین و اعراب حمایت کردند بعد از آن هم در زمان صدام باز فرانسوی ها از شرکای مهم عراق بودند ..در این حال سیاست فرانسه وفروش اسلحه به کشور های منطقه برای این کشور منفعت های زیادی داشته است و به نوعی رقابت با امریکا در منطقه محسوب میشود
آینده رقابت های تسلیحاتی در منطقه خاور میانه را در چه سمتی ارزیابی میکنید؟
بی شک رقابت ها به سمت شدت بیشتر است. از یک طرف ایران دست به مانور های نظامی و آزمایش سلا ح و پرتاب موشک میزند (که هر چند نشانه ای از نمایش قدرت ایران است) اما این تهدید غیر مستقیم ایران میتواند خاورمیانه را با بحران شدید نظامی گری روبرو و باعث افزایش دوستی و روابط اعراب با اسراییل و امریکا شود.
افزایش رقابت های تسلیحاتی در منطقه بویژه در خلیج فارس آیا امکان تمایل به داشتن بمب اتمی در میان اعراب بویژه امارات و عربستان را تقویت نمیکند؟
از زمان مطرح شدن مساله هسته ای ایران بسیاری از کشور های منطقه به دنبال استفاده از انرژی هسته ای بوده اند با این حال رابطه با امریکا میتواند در آینده این کشور ها را به سلاح هسته ای نزدیک و صاحب آن کند وبه آشفتگی بیشتر منطقه بیانجامد.
اگر ما به درآمد های نفتی به عنوان اتکا اصلی پیشبرد سیاست های تسلیحاتی منطقه بنگریم آیا در آینده امکان کاهش درآمد های نفتی باعث کاهش رقابت های تسلیحاتی خواهد شد؟
کشور های نفت خیز منطقه که کماکان از در آمد در جهت رقابت های تسلیحاتی بهره میبرند برای کشور های مهمی نظیر مصر با توجه به نگاه وسیاست امریکا مساله فقدان درآمد های هنگفت نفتی نمی تواند باعث کاهش توجه این کشور ها به روند نظامی گری و بدست آوردن انرژی هسته ای شود .
14 فروردین 1389.تهران.
