مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
در چهارده سال گذشته روابط سیاسی میان افغانستان و تاجیکستان سال‌های بدون افت و خیز بوده است. اخیرا نیز رئیس اجرایی افغانستان به تاجیکستان سفر کرد و استقبال از عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی در دوشنبه پایتخت تاجیکستان چشمگیر بود. در همین راستا نیزعبدالله نیز جایگاه تاجکیستان در سیاست خارجی افغانستان را «بسیار مهم» ارزیابی کرد و نخستین سفر خارجی پس از انتخابات ریاست جمهوری و عنوان رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی افغانستان را به تاجیکستان داشت. گفتگوی زیر در همین زمینه است.
واژگان کلیدی: روابط افغانستان و تاجیکستان ، مناسبات افغانستان و تاجیکستان، افغانستان، تاجیکستان
مرکز بین المللی مطالعات صلح: علل و اهمیت سفر آقای عبدالله به تاجیکستان چه می باشد؟
بعد از تشکیل دولت ملی در افغانستان و تعیین مسئولیتها و مخصوصا تایید صلاحیت کابینه، آقای دکتر عبدالله وآقای اشرف غنی هر کدام به دنبال ضابطه های خارجی و همکاری های منطقه ای بر آمدند و در این راستا هر کدام سعی کردند تا سفرهایی داشته باشند و همچنین روسای جمهور و مقامات بالای آنها از کشورهای مختلف مخصوصا از کشورهای منطقه سفرهایی به افغانستان داشته باشند. تاجیکستان یکی از همسایه های بسیار نزدیک، همزبان و هم فرهنگ به افغانستان است و از اهمیت خاصی برای افغانستان برخوردار است.
متغیر های فرهنگی و اقتصادی برای تاجیکستان بسیار مهم است و افغانستان به عنوان جاده ابریشم و جاده ترانزیتی میتواند کمک های شایانی را به تاجیکستان داشته باشد و رابطه افغانستان با کشورهای آسیای میانه از طریق تاجیکستان فراهم شود. تاجیکستان از نظر زبانی و منطقه ای با مناطق تاجیکی که آقای دکتر عبدالله به نمایندگی شان آمده نزدیک می باشند و علایق آقای دکتر عبدالله را می توان در این راستا دید. جنوب افغانستان بیشتر پشتونها و شمال افغانستان فارسی زبانها و تاجیکها هستند، تاجیکها می تواند به همسایگی تاجیکستان، یک هماهنگی و ارتباطی تنگاتنگ داشته باشند که دولت تاجیستان هم در این راستا به افغانستان وعده های کمک زیادی کرده است. استقبال چشمگیری هم که امامعلی رحمان و مقامات تاجیکستان با عنوان رئیس شورای اجرایی از دکتر عبدالله به عنوان بالاترین مقام افغانستان به عمل آوردند نمایانگر این موضوع است که روابط نزدیک و تنگاتنگی برای این دو کشور در پیش است و پیش بینی میشود که همکاری ها هم دامنه گسترده تری پیدا کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه همکاری هایی را می توان در حوزه های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی در شرایط کنونی مد نظر قرار داد؟
در حوزه های سیاسی در کنفراسهای بین المللی مشترک و درهمکاری های بین المللی و همچنین در روابط دو کشور روابط نزدیک و تنگاتنگی در نظر می باشد و رای و نظر تاجیکستان را به نفع افغانستان در کنفراسهای بین المللی جلب کرد و همچنین انجام یک سری همکاری هایی که تاجیستان نیازمند کمک افغاستان می باشد، پس تبادل همکاری های سیاسی در سطح منطقه و سطح جهان برای هر دو قابل اهمیت می باشد.
عناصر، فرهنگ مشترک و تشکیل پایگاههای فرهنگی مشترک بین این دو کشور بسیار حائز اهمیت است و می تواند کمک های زیاد تاجیکستان را برای افغاستان جلب کرد و مسائل فرهنگی افغانستان برای تاجیکستان مهم می باشد. بحث آموزش و دانشگاه و تبادل دانشجو و همکاری دیگر فرهنگی و مفاخر وادبا دو کشور، نشستها و تجلیل از شخصیتها بین دو کشور مهم است و می تواند فرهنگ مشترک این دو کشور می تواند به هم نزدیک شود که باعث نزدیکی سیاسی دو کشور نیز بشود
بحث امنیت در دو کشور مساله مهمی می باشد، و امنیت تاجیکستان با توجه به حرکتهای ضد امنیتی و بحثهای تروریستی و مسائلی از قبیل گروهای تکفیری و داعشی مسلما همکاری ها و رابطه نزدیک را بین دو کشور را می طلبد تا دو کشور بتوانند مشکلات امنیتی خود را رفع کنند. در رابطه با مسائل امنیتی همان به لحاظ امنیتی تاجیکستان کشوری نسبتا امنی می باشد و از لحاظ امنیتی مشکل زیادی ندارد اما مرزهای جنوبی تاجیکستان که مشترک با افغانستان می تواند مرزهای تاجیکستان را دچار التهاب و آشوب کند و آسیبهایی را که به لحاظ امنیتی به تاجیکستان وارد کند. همسایگان دیگر تاجیکستان کشورهایی نیستند که علیه آن وارد عمل شود. اما همانقدر که روابط بین افغانستان و تاجیکستان خیلی نزدیک است همان قدر می تواند نفوذ نیروهای ضد امنیتی برای تاجیکستان میسر شود و نیروهایی داعش و گروههای تروریستی دیگر، مردم سنت گرا و متعصب را به سوی خود جلب و گروههای تکفیری و امثالهم در تاجیکستان فعالیت خود را شروع کرده اند. این به لحاظ امنیتی برای تاجیکستان بسیار مهم است، رد شدن این افراد از مرز افغانستان و تامین امنیت در مرزهای دو کشور از طریق استانداران استانی افغانستان با تاجیستان میسر است، و همکاری در سطوح بالا و تعهداتی که بین دو کشور برقرار میشود می تواند امنیت تاجیکستان را نیز فراهم آورد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: دست آوردهای اقتصادی سفر آقای دکتر عبدالله در این سفر چه بود؟
آقای دکتر عبدالله در رابطه با همکاری های اقتصادی و تجاری صحبتها و مبادلاتی داشته است، به کمک های کشورها با حمایت تاجیکستان برای افغاستان نیز توقع دارد، افغانستان از لحاظ اقتصادی فعلا نیازمند می باشد و این رابطه ها در کنفرانس های بین المللی مهم است که تاجیکستان به عنوان یک کشور مستقل می تواند از افغانستان حمایت کند، و از تصمیماتی که برای مسائل اقتصادی افغاستان گرفته می شود و به عنوان یک کشور مستقل یک رای محسوب می شود. و هم اینکه تاجیکستان امروزه نیازمند ارتباط با آبهای آزاد و جاد های ترانزیتی است تا مشکلات اقتصادی شدیدی که امروزه گریبانگیرش شده است رفع کند. مسلما افغانستان به عنوان یک شریک خوب تجاری می تواند هم محصولات تاجیکستان و هم دیگر کشورها را ترانزیت کند و تاجیکستان از این راهها بهره گیرد و در این راستا روسای جمهور و و مسئولین وزارت های تجارت و اقتصاد این دو کشور مذاکراتی را انجام داده اند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آقای رحمان و دولت تاجیکستان چه نگاه و اهدافی را از رابطه با افغاستان مد نظر دارد؟
یکی از اهداف مهم تاجیکستان تامین امنیت و منافع ملی خودش می باشد، که البته تامنی امنیت مربوط به همه کشورها می باشد. حفظ منافع ملی تاجیستان اقتضا می کند که افغانستان به ثبات در تاجیستان کمک کند و درواقع افغانستان به عنوان یک حامی برای نیروهای تاجیکی، برای اقتصاد در تاجیکستان و برای همکاری های مشترک فرهنگی می باشد. این نگاه از سوی تاجیکستان به افغاستان توقع تاجیکستان را نسبت به افغانستان زیاد کرده و این افغاستان است که ضمن حل مسائل زیاد خود، باید به این توقعات تاجیکستان نیز بپردازد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده روابط افغانستان و تاجیکستان به چه عواملی وابسته می باشد؟
عوامل مهمی ممکن است به ارتباط این دو کشور لطمه بزد، بحث حضور نیروهای متخاصم تاجیکستان در افغانستان و حمایت افغانستان از آنهاست، یا این که دولت افغاستان ناتوان از، نابودی این نیروها در مرزها تاجیکستان و سرکوب آنها باشد. نکته مهم دیگر مطرح بحث نفوذ فرهنگهای منحط غربی از کشورهای خارجی از طریق کشور افغانستان به تاجیکستان وجود دارد امروز اتباطات تنگاتنگی رادیو و تلویزیونی بین افغانستان و تاجیکستان برقرار است، و در صدد ایجاد تلویزیونهای مشترک هستند که به تحکیم روابط کشور کمک کند در غیر این صورت همین تهاجم و نفوذ فرهنگهای منحط غربی نیزممکن است همین ارتباط افغانستان و تاجیکستان را به هم بزند و متزلزل سازد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده روابط افغانستان و تاجیکستان با توجه به شرایط کنونی چگونه پیش خواهد رفت؟
امروزه آقای دکتر عبدالله به عنوان نماینده جمع کثیری از مردم افغانستان به ریاست اجرایی دولت رسیده است، و آرایی که از مردم به دست آورده با آرایی که آقای اشرف غنی بدست آورده همسنگی می کند، اما به هر صورت حضور دکتر عبدالله به عنوان یک تاجیک برای تاجیکستان بسیار موثر است و می تواند تاجیکستان را به لحاظ ارتباطات تنگاتنگ مطمئن سازد و این همکاری و ارتباطات می توان نهادینه شود و در آینده هم این همکاری ها می تواند با استقبآل بیشتری پیش برود.
