محمود فاضلی
کارشناس اروپا
مسلمانان بالکان و حضور در خاورمیانه:
حضو روز افزون جوانان مسلمان منطقه بالکان در گروههای افراطی جهت مشارکت در جنگ سوریه و عراق،موجب گردیده است تا مقامات کشورهای منطقه اقدام به تصویب قوانینی با هدف محکومیت افرادی که در جنگهای دیگر کشوها حضور می‌یابند،نمایند. کشورهای این منطقه برای ممانعت از شرکت شهروندان خود در درگیری‌های مسلحانه خارج از کشور اقدامات پیشگیرانه‌ای را انجام داده‌اند. از جمله در بوسنی و هرزگوین پلیس این کشور در ماه سپتامبر 16 تروریست را به اتهام انجام اقدامات تروریستی وعضوگیری برای گروههای تروریستی و همچنین قاچاق افراد جنگجو به عراق و سوریه بازداشت کرد. این اقدام آغاز تلاش‌های پلیس بوسنی برای بازداشت تروریست‌های بوسنی تبار نام گرفت. گفته می‌شود پلیس بوسنی اطلاعات زیادی از سفر تروریست‌های بوسنی تبار به عراق و سوریه و همکاری آنان با گروههای مسلح در آن کشورها،در اختیار دارد.
اخیرا اداره امور اتباع خارجه بوسنی یک تبعه اردنی مظنون به اتهام حمایت مالی از وهابیان افراطی را از این کشور اخراج و از ورود وی به این کشور به مدت دو سال جلوگیری خواهد کرد.همچنین دادگاه ملی بوسنی نیز به درخواست دادستانی ملی این کشور، حکم قرار بازداشت یک ماهه برای پنج تن از افرادی که در جریان عملیات «دمشق» مورخ 3 سپتامبر به اتهام حمایت از تروریسم بازداشت شدند را صادر کرد.بازداشت شدگان مظنون به حمایت مالی و سازماندهی و جذب اتباع بوسنی برای رفتن به سوریه و عراق و مشارکت در درگیری‌های مسلحانه در خاک این دو کشور در قالب گروه ها و سازمانهای تروریستی چون «داعش و جبهه النصره» هستند.آقای رشید حافظوویچ، استاد دانشکده علوم اسلامی سارایوو که داعش را ارتش قاتلان خصوصی رژیم‌های واشنگتن، تل آویو و ریاض می‌داند،مسئولیت عزیمت اتباع بوسنیایی به سوریه و عراق جهت جنگیدن در صفوف داعش را بر عهده مسئولین بوسنی به خصوص رهبران سابق جامعه اسلامی دانسته و مدعی است وهابیان و سلفیان را «مسلمانان جدید» توصیف و از حضور آنان در بوسنی استقبال می‌کرد.
آلبانی:
طبق اعلام رسانه‌های آلبانیایی، در جنگ سوریه بیش از 140 آلبانی تبار منطقه از مقدونیه، آلبانی و کوزوو حضور دارند. بغیر از شهروندان آلبانی تبار مقدونیه، بیش از 15 شهروند کوزوو و دهها شهروند آلبانی در جنگ سوریه در کنار گروههای افراطی مبارزه می‌کنند.صربستان نیز اخیرا اعلام کرده است که لایحه‌ای را با قید فوریت برای تصویب به پارلمان ارایه می‌دهد. براساس مفاد پیشنهادی لایحه پیشنهادی دولت، شرکت شهروندان این کشور در درگیری‌های مسلحانه خارجی به عنوان یک جرم جنایی سنگین در قانون کیفری صربستان تلقی خواهد شد.
کوزوو:
پلیس کوزوو نیز به تازگی در این رابطه طی یک عملیات گسترده 40 نفر را به اتهام حضور در مناطق جنگی در سوریه و عراق و حمایت از گروههای تروریستی بازداشت کرد.نیروهای پلیس کوزوو چندی پیش بیش از 40 نفر را دستگیر کردند که گفته می‌شود در عراق و سوریه برای گروههای تروریستی «دولت اسلامی» و «جبهه النصره» جنگیده‌اند.علت عملیات گسترده پلیس کوزوو که از جنگ 1999 بی‌سابقه توصیف شده، صحنه‌های وحشیانه‌ای بوده که اخیرا در شبکه‌های اجتماعی انتشار یافته‌اند. در این عملیات، نیروهای پلیس 60 خانه را مورد تفتیش قرار دادند. ادعا می‌شود در این خانه‌ها «مواد منفجره، سلاح و مهمات»کشف شده است. یک تن از شبه‌نظامیان کوزوویی، پیش و پس از سر بریدن یک جوان 19 ساله در سوریه عکس‌هایی را از این صحنه در اینترنت منتشر کرد. وی هم‌اکنون در سوریه برای گروه تروریستی «دولت اسلامی» می‌جنگد. این عکس‌ها تقریبا در تمام روزنامه‌ها و رسانه‌های اینترنتی کوزوو انتشار یافت و افکار عمومی را تحت تاثیر قرار داد.
بدنبال انتشار این تصاویر، رئیس‌جمهوریاین کشور به سرعت واکنش نشان داد و مدعی شد:«کوزوو جزیره‌ای امن برای تروریست‌ها نخواهد بود».از تعداد افراطیون و تروریست‌های کوزوویی در سوریه و عراق آمار دقیقی در دست نیست. طبق اعلام پلیس کوزوو، شمار این افراد میان 100 تا 200نفر است. آنچه مسلم است این که حداقل16جسد از عراق و سوریه به کوزوو فرستاده شده است. سخنگوی پلیس کوزوو مدعی شده است:«در طول چند هفته گذشته 43 افراطی مظنون دستگیر شده‌اند. اما وضعیت امنیتی در کوزوو از ثبات برخوردار است». مجلس نمایندگان کوزوو نیز در ماه مارس سال جاری لایحه دولت را درباره ممنوعیت شرکت شهروندان کوزوو در درگیری‌های مسلحانه خارج از سرزمین کوزوو، تصویب کرد.
یونان:
یونان نیز به عنوان یکی از کشوررهای همسایه کشورهای بالکان که بارها نگرانی خود را از اقدامات تروریستی داعش در سوریه و عراق ابراز نموده و اخیرا به ائتلاف بین‌المللی علیه داعش پیوسته است نگرانی‌هایی در زمینه نفوذ احتمالی اعضای این گروه در این کشور دارد. اخیرا روزنامه «کانترا نیوز»این کشور گزارشی درباره حضور گسترده جاسوسان سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و ام آی 6 انگلیس منتشر کرده و مدعی شده است «جاسوسان این سازمان‌ها به همراه جاسوسان سازمان اطلاعات و امنیت یونان (ای ایپ) عملیات گسترده‌ای را برای یافتن و مقابله با افراطیون و اعضای گروه داعش در این کشور آغاز کرده‌اند.آژانس مسافرتی که تاکنون ورود و حضور 250 نفر مظنون به ارتباط با گروه داعش به یونان را ثبت کرده، توسط سازمانهای جاسوسی فعال آمریکایی، انگلیسی و یونانی در این کشور، به دقت زیر نظر گرفته شده است. جاسوسان سازمان سیا و سازمان ام آی 6 بیشتر به شناسایی افرادی که گروه داعش را تامین مالی می‌کنند، می‌پردازند، در حالی که نیروهای سازمان اطلاعات و امنیت یونان،شهروندان مظنون به همکاری با داعش به ویژه اتباع کشورهای آلبانی و کوزوو را تحت نظر دارند.آنها به دنبال گروه‌هایی هستند که احتمال می‌رود در تلاش برای جذب افراد به منظور اعزام به عراق و سوریه باشند».
طبق ادعای این روزنامه «اطلاعاتی وجود دارد که تعدادی از افراطی‌ها برای پیوستن به داعش برای مدتی در یونان مانده و سپس به سوی سوریه و عراق رفته‌اند که بیشترشان نیز شهروندان کشورهای آلبانی و کوزوو بوده‌اند.در حال حاضر گفته می شود که بیش از 3 هزار شهروند اروپایی در سوریه و عراق در کنار نیروهای داعش به اقدامات جنایتکارانه مشغولند و این امر باعث نگرانی برگشت این تروریست‌های افراطی به شهرهای اروپا شده است.رهبران اروپا در نظر دارند گذرنامه شهروندان خود را که در کنار داعش حضور یافته و جنگیده‌اند را باطل کرده و آنان را در صورت برگشت به عنوان تروریست و جنایتکار محاکمه و مجازات کنند».
مقدونیه:
مجلس نمایندگان جمهوری مقدونیه نیز بنا به پیشنهاد دولت این کشور برای جلوگیری از شرکت اتباع خود در درگیری‌های مسلحانه در خارج از کشور به ویژه در خاورمیانه، به تازگی قوانیین کیفری را تغییر داده است. طبق قوانین جدید کیفری در مقدونیه، شهروندان این کشور که در مناطق جنگی خارج از کشور مشارکت می‌کنند به 5 سال زندان محکوم می‌شوند.اخیرا یک شهروند دیگر مقدونیه‌ای که در کنار افراطیون و گروههای تروریستی در درگیری‌های مسلحانه سوریه بر علیه نیروهای دولتی می‌جنگید، کشته شده است. تعداد شهروندان این کشور که جان خود را در سوریه از دست داده اند به 10 نفر افزایش یافته است.
ادعا می‌شود همه شهروندان مقدونیه که تا بحال در جنگ سوریه کشته‌اند عضو گروههای افراطی سلفی بودند. از نه نفر شهروند مقدونیه که تا بحال در سوریه کشته شده‌اند، هفت تن از آنها در اسکوپیه متولد شده و دو تن از آنها نیز مقیم آلمان و اتریش بوده‌اند. این افراد بین 23 الی 38 ساله بودند، تحصیلات متوسطه داشته و از خانواده‌های طبقه متوسط جامعه و غیر از دو تن از آنها، بقیه مجرد بوده‌اند. شهروندان مقدونیه که در جنگ سوریه کشته شده‌اند، عضو دو گروه مخالف حکومت سوریه، جبهه النصره و داعش بودند.
رئیس جامعه اسلامی مقدونیه از تصویب قانون توسط پارلمان مقدونیه برای مجازات افرادی که در جنگهای دیگر کشورها شرکت می‌کنند، حمایت کرد. به گقته وی جامعه اسلامی مقدونیه حمایت خود را از اصلاح قانون کیفری کشور برای اعمال مجازات علیه افرادی که در جنگهای دیگر کشورهای شرکت می‌کنند و همچنین آنهایی که در جمع آوری، آموزش و تامین منابع مالی داوطلبان دخالت دارند، اعلام داشته است. در شرایط کنونی تصویب چنین قانونی به نفع همه است و از آن حمایت می‌کنند. امیدواریم قانون جدید کیفری مقدونیه، راه را برای اقدامات پیشگیرانه و جلوگیری از پیدایش گروههای افراطی اسلامی که از احساسات جوانان سوء استفاده می‌کنند، باز نماید».
دادستانی مقدونیه مدعی است که همکاران آنها در کشورهای آلبانی و کوزوو هنوز اطلاعاتی درباره آغاز تحقیقات علیه شهروندان مقدونیه که با «جهادگران» همکاری می‌کنند و یا در جنگهای دیگر کشورها حضور دارند به این دادستانی ارسال نکرده‌اند.کارشناسان مسایل حقوقی در مقدونیه معتقدند سازمانهای اطلاعاتی مقدونیه از این پس می‌توانند رسما تحقیقات درباره فعالیت‌های افراد مظنون به فعالیت‌ها تروریستی و همکاری با گروههای افراطی که اقدام به اعزام داوطلب به جنگهای دیگر کشورها می‌کنند و یا در این جنگ‌ها حضور دارند را آغاز کنند. حتی با قانون جدید امکان کنترل نقل انتقال پول مشکوک توسط سازمانهای اطلاعاتی نیز ایجاد شده است. پس از انجام عملیات دستگیری چند تن مظنون به فعالیت‌های تروریستی و جمع آوری و آموزش داوطلبان برای اعزام به جنگهای سوریه و عراق در کوزوو و آلبانی، دادستانی و پلیس مقدونیه اعلام کرده‌اند که در تماس مستمر با همکاران خود در این کشورها بوده و تحولات در این زمینه را با دقت دنبال پیگیری می‌کنند.
نتیجه گیری:
گفته می‌شود اکثر کشورهای اروپایی از جمله آلمان، فرانسه، انگلیس، هلند و بلژیک، در خصوص شهروندان خود که به گروه های اسلام گرای افراطی نظیر داعش پیوسته‌اند، به ترکیه اطلاع می‌دهند. در این راستا فهرست 4700 نفری از طریق اینترپل به ترکیه ارسال گردیده است.این فهرست در اختیار تیم‌های مرزی، اطلاعاتی و مبارزه با ترور گذاشته شده است.به منظور دستگیری این افراد قبل از خروج از مرز نیز تیم‌های جدید تشکیل گردیده است. ادعا می‌شود ترکیه در عرض 2 سال 830 شهروند اروپایی که قصد عبور به سوریه داشتند را دستگیر و به کشورشان بازگردانده اما ترکیه همزمان مدعی است بدنبال یافتن2000 نفر که به صفوف داعش پیوسته‌اند، می‌باشد.گفته می‌شود در نقطه صفر مرزی ترکیه با سوریه، دو اردوگاه آموزش نظامی داعش مستقر است.اتباع کشورهای بالکان و کسانی که از طریق ترکیه به صف‌های داعش می‌پیوندند، ابتدا به این اردوگاه‌ها رفته و آموزش می‌بینند.آنکارا مدعی است افراد مذکور، برای عبور از مرزها از قاچاقچیان بین‌المللی کمک می‌گیرند.
واژگان کلیدی: حضور در سوریه و عراق، اتباع بالکان، تندروی، سلفی گری، سوریه ،عراق
