مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
پس از اينكه وزیران دفاع ایران و روسیه موافقت‌نامه‌ای را امضا کردند که علاوه بر فراهم کردن بستر تقویت همکاری‌های دفاعی٬ می‌تواند اختلافات موجود درباره تحویل سیستم موشکی اس۳۰۰ به ایران را برطرف کند. پوتين دستور تحويل اين موشك ها را به ايران داد. همچنين خبرهايي از احتمال پیمان دفاعی سه جانبه ای بین ایران، روسیه و چین وجود دارد .گفتگوی زیر در همین زمینه است:
واژگان كليدي: تحويل اس 300 به ايران ، پیمان دفاعی ایران، روسیه و چین ، اس 300 ، روابط روسيه و ايران پیمان دفاعی سه جانبه، روابط ایران، روسیه و چین
مركز بين المللي مطالعات صلح: دليل پذيرش مسكو در آزاد كردن تحويل اس 300 به ايران چه بوده است؟
دليل نخست اين است كه فروش اس 300 را لغو كند و در مجموع نوع رويكرد روسه با انعطافه اي جدي و جدو ددر. در واقع دليل نخست اين قضيه نوع تحريم هيا اعمالي بر ضد روسيه است. مساله دوم كه بايد بدان جدي نگاه كرد اين است كه احتمال دارد روسيه براي برهم زدن فضاي توافق ايرنا و غرب اين كاررا انجام دهد. چراكه اس 300 در درجه اول با هدف حفاظت از تاسيات هسته اي قرار بود خريده شود. در اين نگاه بدبنيانه به ايرنا توسط غرب قوي تر ميشود و ايران را هم از جديت دور ميكند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: اگر به وضعیت کنونی یمن نگاه کنیم برخی معتقدند که وضعیت کنونی یمن موجب شده که روسیه دست به چنین کاری بزند. تا چه حد بحران یمن موجب شده بحران روس ها توجه بیش تری به تحویل S100ها به ایران بکند؟
من فکر می کنم در یمن سامانه های پیش رفته ای مثل ST100 در حال حاضر شاید هم قابلیت جابجایی از طرف ایران را نداشته باشند و هم به راحتی قابل استفاده نباشند در ایران موشک های داخلی وجود دارد که ایران می تواند به راحتی این ها را مختل بکند یا موشک های دیگری که در منطقه ی سوریه و لبنان وجود دارند موشک های سبک تری هستند قابلیت استفاده ی راحت تری دارند و ارزان تر هستند و در مجموع موشک های خردتری هستند و خیلی راحت نیروهای حوثی می توانند این ها را دریافت بکنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: بعضی ها معتقدند که روس ها با توجه به بحران دست به چنین اقدامی زدند.آیا این امکان دارد؟
به نظر من بله چنین امکانی هست. روس ها معمولا فضای سیاست خارجیشان فضای بده بستان است یعنی همواره با یک سری تهدیدات علیه غرب سعی می کنند امتیازاتی بگیرند. چون روس ها تاکیدشان بر این است که فعال باشند و به صورت جدی عمل بکنند. به همین دلیل تلاش می کنند فضا را به صورتی بیارایند که غربی ها به آنها امتیازاتی بدهند، یعنی روس ها تا حد ممکن برای این که برای توافقات خود جایی داشته باشند سعی می کنند مهره چینی را به صورتی انجام دهند که در چارچوب طرح کلی و اساسی آنها باشد. در این طرح کلی و اساسی روس ها برای خودشان جایگاهی معلوم کرده اند و مسائلی مانند تحریم روسیه، بحران اکراین و عواقب ناشی از آن و مذاکرات هسته ای ایران مسائل جدی تری محسوب می شود.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی عده ای معتقدند که رایزنی های وزیران دفاع ایران، روسیه و چین ممکن است به یک پیمان دفاعی بین این سه کشور ختم شود،احتمال این امر تا چه حد است؟
به نظر من این قضیه مساله ای است که زمینه جدی برای آن وجود دارد. در قالب پیمان شانگهای هرسه کشور ایران،روسیه و چین و کشورهای دیگری مانند هندوستان نسبت به اینکه پیمان دفاعی را به امضا برسانند گرایش های خوبی نشان داده اند. در حال حاضر در شرایطی که هم اکنون وجود دارد به نظرمن امکان پیمان هایی در قالب سازمان شانگهای به صورت پیمان های سیاسی و امنیتی بسته شود، وجود دارد و احتمال آن بسیار زیاد است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با این وضعیت آیا در شرایط کنونی روس ها تصمیم به افزایش رابطه ژئوپلیتیکی و دفاعی-نظامی با ایران گرفتند؟
روسيه از حركت ايران به سوي غرب هراس دارد. فضای عمومی خاورمیانه در حال به هم ریختن است. در زمانی که فضای کشورهای خاورمیانه به هم بریزد و یک نظم نوین جهانی در فضای بین المللی وجود خواهد داشت. به نظر می رسد در حال حاضر کل فضای عمومی خاورمیانه در حال به هم ریختن است. در زمانی که فضای کشورهای خاورمیانه در حال به هم ریختن است و یک نظم نوین جهانی در این منطقه به وجود خواهد آمد. طبیعتا این به هم ریزش فضا به منطقه قفقاز و روسیه هم خواهد رسید، یعنی اتفاقی که در دورترین بخش خاورمیانه می افتد، ممکن است با سرعت خیلی زیادی کمتر از یک دهه به قفقاز برسد و فضای روسیه را ناامن بکند. روسیه به این مسئله به صورت خیلی جدی حساس است. لذا من فکر می کنم زمینه برای این که ایران امتیازاتی بگیرد، فراهم است. ولی از یک طرف ایران با این موضوع با احتیاط برخورد خواهد کرد، چون در چارچوب توافق هسته ای که دارد باید تعهداتی را به عهده بگیرد. مسئله دوم این است که روسیه همواره در همکاری های نظامی که با ایران داشته است، از آن جایی که ایران را بلاواسطه همتای خودش محسوب می کند همواره منافع نظامی خودش را به صورت جدی مد نظر دارد و همه سلاح هایی را که ایران به صورت جدی به آن ها نیاز دارد، در اختیارش قرار نمی دهد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به این وضعیت ممکن است پیمان دفاعی سه جانبه ای بین ایران، روسیه و چین امضا شود؟
من فکر می کنم زمینه آن به صورت جدی وجود دارد. در عین حال نمی توان آینده را پیش بینی کرد يعني احتمال بيش از 50 در صد و جود دارد اما در حدود 40 در صد هم باید دید آینده روابط ایران با غرب چگونه خواهد بود؟ دوما این که باید دید تحریم های روسیه چه تأثیری بر روسیه خواهد داشت چه از نظر اقتصادی، (که می توان این قضیه را پیش بینی کرد) و هم از نظر سیاست خارجی روسیه (این تحریم ها ممکن است باعث واکنش های خیلی خاصی از طرف روسیه شود و فضای تعاملات بین المللی را در آینده به هم بزند. )
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی ممکن است افزایش فشارها علیه یمن باعث راهبردی تر شدن یا دفاعی تر شدن روابط ایران و روسیه شود؟
بله. روابط ایران و روسیه راهبردی تر و دفاعی تر خواهد شد. روسیه در زمینه فروش تسلیحاتی که در جنگ زمینی به کار می رود به ایران و چند کشور دیگر با دست بازتری عمل کرده است و همچنین بعضی از تسلیحاتی که مربوط به دفاع هوایی است مانند سامانه S100، در این زمینه هم معمولا تمایل داشته که با ایران همکاری هایی را انجام بدهد . در مجموع در صورتی که فضا به همین صورتی که هست ادامه پیدا کند، امکان این که همکاری های نظامی ایران و روسیه بیشتر شود، هست و واقعا به صورت جدی این اتفاق خواهد افتاد. منتهی این به معنی این نیست که این همکاری ها بی حد و حصر شود و پیمان های خیلی جدی امضا شود. به خاطر این که احتمالا سند نهایی توافق هسته ای ایران و مجموعه عایداتی که از توافق ایران و غرب به وجود می آید هم ایران را بیشتر به سمت غرب سوق خواهد داد و هم تا حدودی در مورد مسائل نظامی آن چنان که پیش بینی شده است و کلیات آن گفته شده است، تا ده الی پانزده سال آینده دست ایران را تا حدودی محدود خواهد کرد.
