مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
در روزهای اخیر هواپیماهای عربستان به پایگاههای نظامی و مناطق غیرنظامی یمن حمله کردند.دستور آغاز حمله، توسط پادشاه عربستان صادرشد.این حملات که عملیات «عاصفة الحزم»(طوفان قاطع) نامگذاری شده است. در این بین برای بررسی بیشتر نوع رویکرد بازیگران جهانی به بحران یمن گفتگویی با دکتر محمدعلی بصیری داشته ایم:
واژگان کلیدی: حمله ائتلاف عربی به یمن، یمن، حمله ائتلاف عربی به یمن، دلایل ائتلاف عربی ، یمن
مرکز بین المللی مطالعات صلح: گذشته حضور بازیگران جهانی در یمن چگونه است؟
بعد از فروپاشی شوروی و جنگ سرد، با خروج شوروی یا روسیه فعلی و یا ضعیف شدن آن در کشورهایی که منطقه نفوذ آن بود، کشورهایی مانند افغانستان، عراق، سوریه و یمن با یک نوع بحران و جنگ داخلی روبه رو می شوند. مهم ترین مسئله ای که آن ها را به بی ثباتی و درگیری داخلی کشانده است، عمده ارتباط این دولت ها با شوروی سابق بوده است. با رفتن روسیه رقیب به دنبال آن است که در آن کشور جا پای خود را بازکند و با مقاومت و تنش هایی روبه رو می شود، که یمن از این قاعده مستثنی نیست، به این معنی که یمن چه در زمانی که دو قسمت بود و چه در زمانی که متحد شد، متاثر ترین مسئله بین المللی حضور و عدم حضور شوروی سابق بوده است . امروزه آمریکا با متحدین آن مانند عربستان و شورای همکاری خلیج فارس به دنبال این هستند که جای پای روسیه را با ایجاد یک دولت متحد و یا یک دست نشانده به دست آورند و این باعث مقاومت از طرف جریان های مستقل و جریان های متمایل به روسیه شده است و این بحران را دامن گیراین کشور کرده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نوع نگاه آمریکایی ها به بحران یمن چیست؟
انها تلاش دارند دولت آقای عبده منصور که یک دولت متمایل به غرب و متحدین آن بود را برای بار دوم بازگردانند و به همین جهت دیده می شود که با حمله نظامی عربستان نگاه مثبت و همکاری داشته و درصد ایجاد چنین وضعیتی در یمن هستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به روابط ایران و آمریکا، نگاه آمریکایی ها به روسیه و جنبش انصارالله چیست؟
آمریکایی ها جریان انصارلله را مانند جریان حزب الله که یک جریان ضدآمریکایی- اسرائیلی می دانندو در تلاش هستند که اجازه به قدرت رسیدن آن ها در یمن و یا داشتن سهم تعیین کننده قدرت در یمن را به آن ها ندهند، به همین دلیل حمایت های ایران را یک جریان متمایل به ایران و به تعبیر خودشان برهم زننده نظم و بی ثباتی می دانند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه اعضای عمده اتحادیه اروپا (فرانسه، انگلستان و آلمان) به بحران یمن به چه شکل است؟
اتحادیه اروپا در بحران های منطقه از جمله یمن، عراق، سوریه و بحران هسته ای نگاه متفاوتی نسبت به آمریکا ندارد. چون آن ها از لحاظ بلوک و از لحاظ جریان بندی به یکدیگر نزدیک هستند. شاید حدود 20 الی 30 درصد دیدگاه متفاوتی بین اروپایی ها و آمریکایی ها در مورد یمن وجود داشته باشد اما آنچنان تفاوت اساسی و تعیین کننده نیست.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا نگاه آمریکایی ها و اروپایی ها در مورد یمن متفاوت است؟
معمولا اروپایی ها خواهان این هستند که بحران ها از طریق دیپلماسی، مذاکره، مشارکت و حداقل خشونت ها حل و فصل شود در حالی که آمریکایی ها عمدتا نقطه مقابل اروپایی ها بوده و بیشتر علاقه دارند از طریق نظامی و خشونت، بحران ها را مدیریت کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اهمیت یمن و نوع نگاه آن به سیاست خارجی روسیه چگونه است؟
روسیه علی رغم آنکه آن قدرت گذشته را برای در دخالت جدی از جمله نظامی – مالی برای حمایت از جریان های متمایل به خودش در این کشورها ندارد، اما در عین حال علاقه ای ندارد که منافعش در این کشورها قطع شود و حداکثر از رایزنی دیپلماتیک و حق وتو ممکن است در شورای امنیت برای جریان های متمایل به خود در این کشورها استفاده کند،همانطور که در سوریه به طور جدی استفاده کرد، اما در لیبی و عراق فریب خورد و آنچنان از این رویکرد استفاده نکرد. احتمال دارد اگر مسئله روسیه در شورای امنیت مطرح شود، در یمن نیز همان سناریو را مانند سوریه از برگه حق وتو وفشار دیپلماتیک استفاده کند و در کل در خاورمیانه باعث نشود که خلا دولت سوریه رخ دهد و منافع ما متضرر شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: درچه صورتی روسیه برای توقف حملات، دست به نوعی اعمال فشارنظامی به کشورهای ائتلاف عربی در یمن می کند؟
روسیه در کریمه، اوکراین و سوریه تنش هایی با غرب و اروپا دارد از این برگه ها استفاده می کند که در آنجا امتیازات اخیر را بگیرد، در واقع زیر ساخت ارتش یمن مانند کشور عراق، روسی است،حفظ این زیرساخت و استمرار ارتباط یک اولویت برای روسیه است از جمله اینکه دولت متقابل روسیه در یمن با موقعیت سقوط و کنترل بر باب المندب برای منافع روسیه مثبت است که چنین ارتباطی را با دولت روس در یمن داشته باشد و تا حدودی هم از این دولت برای فشار بر متحد آمریکا از جمله عربستان،( که یک جنگ نفتی نسبتا اخیرا علیه روسیه اعمال کرده است) استفاده کند. یعنی بازیگری چند جانبه روسیه با جریان های متمایل با خود در یمن این است که در بحران های بزرگ تر امتیاز گیری کند و از یک طرف متحدین آمریکا را تحت کنترل و فشار قرار دهد و ازطرف دیگر نیز حداقل منافع که در این حوضه ها دارد را حفظ کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه چینی ها و منافع آن ها در یمن چیست؟
چینی ها نشان دادند که تقریبا نگاه متمایل به روسیه دارند، ولی در اندازه ای که این نگاه منجر به مقابله و تنش نظامی با غرب و آمریکا نشود. این از آن جهت است که سرمایه گذاری عمده ای که غرب در صنایع چین دارد . در کل چین به صورت سیاسی با مواضع روسیه در مورد یمن هماهنگ است اما اگر مسئله رویارویی نظامی و هزینه های سنگین مطرح شود، چینی ها غالبا از موضع خود عقب نشینی کرده، معامله می کنند و انعطاف پذیر می شوند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه بازیگران عمده نظام بین الملل به مسئله حمله زمینی به یمن چیست؟
اگر جنگ زمینی مانند وضعیتی که در عراق و سوریه شاهد آن هستیم رخ دهد وضعیت بدتر می شود و جریان های متمایل به روسیه، چین و ایران مستقیم تر، قابل ملاحظه تر و کمک های نظامی – مالی دریافت می کنند . لذا احتمال آن است که یک جنگ فرسایشی، داخلی بلند مدتی نیز در یمن رخ دهد (چیزی که در گذشته نمونه های تجربی آن را در رویارویی با قدرت های فرامنطقه ای و منطقه ای در افغانستان، سوریه، عراق و در لیبی دیدیم) وجود دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده رویکرد آمریکا در یمن به چه متغیری وابسته است؟
یمن کشوری تاثیر گذار در امنیت انرژی و وقایع دریایی در خلیج فارس، شمال آفریقا و اقیانوس هند است، به همین دلیل آمریکایی ها خواهان بی ثباتی و ناامنی در یمن نیستند زیرا از این منظربیشتر متضرر می شوند اما به این نیز تن نمی دهند که یک دولت کامل هوادار ایران و جود داشته باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه بین المللی به آینده یمن و بحث تجزیه یمن چیست؟
احتمال تجزیه یمن بسیار بالا است مانند عراق که این مباحث در آن مطرح بود. اما از آنجایی که در یمن سابقه تجزیه در طول جنگ های سرد وجود داشته است بنابر این شرایط تجزیه برای آن مساعد تر است و احتمال دارد اگر بحران ها از طریق دیپلماتیک و مسالمت آمیز حل نشود و یمن به یک جنگ فرسایشی و طولانی وارد شود، ممکن است با تقسیم یمن مسئله درگیری و جنگ های داخلی حل و فصل شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه بازیگرانی از این امر حمایت می کنند؟
همه قدرت هایی که در آن درگیر هستند ممکن است از این امر حمایت کنند. یعنی سهم آمریکا وغرب نیمی از آن سهم و سهم کشورهای روسیه، ایران و کشورهای دیگر نیز بخش دیگر آن هست . یمن ترکیب قومی مذهبی نیمه اسماعیلی – زیدی در قسمت صنعا به سمت بالا و نیمه اهل سنت دارد.
