مرکز بین الملی مطالعات صلح – IPSC
سفر ملک سلمان، پادشاه عربستان، به کشورهای مسلمان جنوب شرق آسیا چون اندونزی، مالزی و برونئی ، با زرق و برق همراه بوده است. هر چند اقتصاد اهمیت زیادی در سفر آسیایی ملک سلمان دارد اما در چارچوب تقویت و توسعه روابط عربستان با کشورهای آسیایی و با هدف بررسی روابط دوجانبه و پاره‌ای مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی است و در کنار آن عربستان سعودی در یک رقبات جهانی با ایران در دنیای اسلام به این سفر اهمیت میدهد.گفتگوی زیر برای بررسی تاثیرات سفر ملک سلمان به کشورهای مسلمان جنوب شرق آسیا است.
واژگان کلیدی: تاثیرات، سفر، ملک سلمان، کشورهای مسلمان، جنوب شرق آسیا، اندونزی، مالزی
مرکز بین الملی مطالعات صلح: مهمترین هدف ملک سلمان از سفر به کشورهای مسلمان جنوب شرق آسیا چیست؟
اگر ما به عمده عمده ی قضایای سفر ملک سلمان را نگاه کنیم، ریاض می خواهد یارگیری کند. یارگیری نیز در کشور های پر جمعیت است و این کار نیز در کشورهای اندونزی، مالزی، از کشورهای مهم برایش خیلی مثبت است. اندونزی پر جمعیت ترین کشور مسلمان دنیاست. مالزی نیز جمعیت قابل توجهی دارد. با توجه به روابط این کشورها با ایران این حرکت را میتوان اینگونه تعبیر کرد که ریاض قصد دارند اطراف ایران را خالی کنند. یعنی قصد دارند روابط ایران با این کشورها را به تیرگی بکشانند.
مرکز بین الملی مطالعات صلح: در وضعیت کنونی از نگاه اقتصادی و جنبه های دیگر، کشورهای منطقه چه نگاهی به روابط خود با عربستان دارند؟
ملک سلمان کاروان تجملاتی را با خود می برند و وضعیت مالی خوبی دارند و هزینه می کنند. مالزی و اندونزی به سرمایه گذاری عربستان نیاز دارد. این کشورها بیشتر به دنبال پول هایی برای سرمایه گذاری هستند. این کشورها امروزه از دوران پر تب و تاب شکوفایی اقتصادی فاصله گرفته اند و در حالت متعادلی هستند. لذا برای اینکه به رشد خود تداوم ببخشند، به عربستان نیاز دارند. بیشتر مساله ی این کشورها مالی است، دست عربستان باز است و ذخایر ارزی عربستان، ذخایر قابل توجهی است و می تواند بخشی از این ذخایر را به کشورهای جنوب شرقی آسیا منتقل کند. همچنین چون عربستانی ها با خدم و حشم خود خرج بالایی می کنند و می توانند این کشورها را به سمت خود جلب کنند. اما اینکه ما فکر کنیم که آنها به دنبال روابط راهبردی طولانی مدت و خوبی باشند، احتمالا اینطور نخواهد بود.
مرکز بین الملی مطالعات صلح: چه پیامدهای مختلفی از تور منطقه ای عربستان به کشوهای جنوب شرق آسیا می تواند مد نظر باشد؟
فاصله آنها با عربستان زیاد هست و آمادگی ندارند که این کشورها نیروی نظامی در اختیار عربستان بگذارند و ریاض در ائتلافاتی چون یمن بخواهد از آنها کمک بگیرد. کشورهای جنوب شرقی آسیا، یعنی مالزی و اندونزی بیشتر تمایل دارند که اقتصاد خود را پیش ببرند. تا اینکه بخواهند در ماجراجوی های منطقه ای و دور از منطقه ی خود شرکت کنند. لذا فکر نمی کنم که این روابط حالت راهبردی به خود بگیرد. ولی در کل می تواند توجه کشورها را به عربستان جلب کند و این کشورها را از ایران دور کند. کما اینکه بعضی از این کشورها برای استقبال از عربستان صحبت هایی علیه تهران کرده اند. در واقع مساله بیشتر از سفر بحث سیاسی و اقتصادی می باشد. کشورهای جنوب شرق آسیا بیشتر توجه به بعد اقتصادی دارند و عربستان بیشتر به بعد سیاسی توجه دارد. در نتیجه آنها کمک های مالی عربستان را می گیرند در عین حال در مجامعی مورد نیاز ، مثلا مجمع عمومی سازمان ملل یا حتی همکاری اسلامی طرف عربستان را می گیرند و با تهران موضع انتقادی می گیرند.
مرکز بین الملی مطالعات صلح: اگر پیامدهای منفی این امر را در نظر بگیریم، این کار چه تاثیری بر سیاست خارجی ایران در روابطش با کشورهای جنوب شرق آسیا خواهد داشت؟
این حرکت ها راهبردی نیست و تاکتیکی است، اگر درایت به خرج بدهیم می توانیم خیلی از این حرکت های عربستان را خنثی کنیم. با اینکه این کشورها به پول خود برسند ولی در عین حال مواضع خود را در مورد ایران مقداری تعدیل کنند. کشورهای جنوب شرق آسیا به ایران به چشم کشوری نگاه می کنند که برایشان بازار سرمایه است. چنانچه ما با مالزی روابط اقتصادی نسبتا خوبی داریم و در خیلی هم مراوده داریم. در نتیجه آنها نمی خواهند بازار ما را از دست بدهند. اما در کوتاه مدت شاید در منظر سیاسی در بعضی از جانب این کشورها، ما با چالش هایی روبرو شویم. اما احتمالا این مشکلات گذرا است. اگر سیاست گذاران و دیپلمات های ما به خوبی با این مساله برخورد کنند، ما می توانیم این موج را از سر بگذارنیم. اما این نوع سفرهای پادشاه عربستان، زیاد تاثیرات راهبردی نخواهد داشت.
مرکز بین الملی مطالعات صلح: چه مشکلاتی فراروی افزایش روابط با کشورهای مسلمان جنوب شرق آسیا خواهد بود؟
امروزه این کشورها مساله ی چالش برانگیزی بین خود ندارند که مسائلشان پیچیده شود. هر ساله در مراسم حج، مقاماتی از این کشورها با عربستان سفر می کنند و با آنها صحبت می کنند. اصولا عربستان می تواند حالت محوریتی برای کشورهای مسلمان کشورهای جنوب شرق آسیا داشته باشد و از آنها استفاده کند. یعنی مساله ی چالش برانگیزی بین اینها وجود ندارد. کما اینکه در شرایط عادی بین ما و این کشورها مثل اندونزی و مالزی نیز مسائلی وجود ندارد. فقط یک سری مشکلاتی که مسافران ما در سفر به مالزی و کارهای خلاف و یا قاچاق می کنند، ما را در روابط با مالزی درگیر می کند. گرنه ما با آن کشورها مشکل خاصی نداریم و می توانیم رابطه ی اقتصادی خود را ادامه دهیم.
مرکز بین الملی مطالعات صلح: بازیگران مختلف منطقه ای و بین المللی، چه نگاهی به روابط عربستان با منطقه کشورهای مسلمان جنوب شرق آسیا دارند؟
به دلیل اینکه این سفر به شدت تجملاتی بوده، کشورها نیز به این سفر به شکل گشت و گذاری نگاه می کنند. یعنی می توانند به آن اهمیت ندهند. در واقع این سفر خاص پادشاه عربستان با جمع کثیری سفر احتمالا بیشتر برای گشت و گذار بوده تا اینکه به دنبال روابط خاص باشند. اما چون کشورها نیاز به سرمایه گذاری عربستان را با آغوش باز پذیرفته اند.
مرکز بین الملی مطالعات صلح: آینده ی عربستان با کشورهای مسلمان جنوب شرق آسیا چگونه است؟
اگر عربستان به قول هایی که داده عمل کند، این کشورها روند رو به رشدی خواهند داشت. اما اگر این مساله کوتاه مدت باشد، و به عنوان سفر گذرا بوده باشد، می توان یک روابط عادی بین این کشورهای مسلمان با عربستان باشد. البته باید گفت که نوع نگاه کشورهای مالزی و اندونزی، با نگاه عربستان به اسلام به شدت متفاوت است. یعنی فکر نمیکنم که تفکرات وهابی گری و سلفی گری، بین مردم آن مناطق، بتواند به طور موثری نقش آفرینی کند. در هر حال مردم آن کشورها آمادگی پذیرش چنین تفکراتی را ندارند و از بعد فرهنگی تاثیر زیادی نخواهد داشت. کما اینکه تاریخ نشان می دهد اسلامی در اندونزی و مالزی بیشتر از ایران توسط تجار ایرانی و بیشتر تفکرات صوفیانه بوده است
