علی رمضانی بونش
مرکز بین المللی مطالعات صلح IPSC
سیل پاکستان بی شک بزرگترین فاجعه کشور پاکستان به شمار می رود سیلی که با آسيب به ۲۰ميليون شهروند اين كشور که به منزله خسارت ديدن بيش از يك دهم از كل جمعيت اين كشور و آوارگی بیش از 6 میلیون نفر در 19 ناحيه در ايالت سند ،10 ناحيه در ايالت بلوچستان ، 12 ناحيه در ايالت پنجاب ، 7 ناحيه در منطقه گلگيت بلتستان و 7 ناحيه در منطقه كشمير تحت كنترل اين كشور را نابود كرده و پیامد های متعدد اقتصادی ,انسانی ,سیاسی وامنیتی را بر این کشور ومنطقه وارد کرده است در این بین پیامد های کوتاه مدت میان مدت وبلند مدت این فاجعه گوناگون بوده است و به جرات می توان گفت که افغانستان همسایه شمالی این کشور بیشترین تاثیر چند جانبه را از این سیل در منطقه دریافت کرده و خواهد کرد این تاثیرات وپیامدها بویژه در بخش امنیتی و سیاسی می تواند تاثیری اساسی در روند تامین امنیت در افغانستان و توانایی دولت این کشور برجا گذارد .
در واقع سيلاب در پاكستان طي دو ماه گذشته فارغ از قرباني شدن مردم مناطق مختلف اين كشور بطور قطع در سال هاي آینده حوزه هاي اجتماعي – بهداشتي ،اقتصادي و امنيتي پاكستان را با آسيب پذيري هاي جدي مواجه خواهد كرد در این بین هر چند دولت پاكستان تلاش مي كند تا به مردم سيل زده وآوارگان میلیونی نشان دهد كه تلاش مي كند به آنها كمك كند اما آنان و بسیاری از منتقدان متقاعد نشده اند و معتقدند كه فساد سیاسی و اداری دولت در کنار ناکافی بودن تلاش های امدادی خود را انجام نداده جدا ازتشديد فقر و گرسنگي وناامنی ميليون‌ها نفر از مردم را در معرض آسيب‌هاي جدي قرار داده است .در این بین اسلام آباد کوشیده است تا با یاری گرفتن از کشور های مختلف وارتش به مردم سيل زده کمک کند, اما به نگاه احزاب مخالف و منتقدان بین الملی چندان موفق نبوده است.در این بین اینک خطراتی همچون شورش و گسترش ناآرامي هاي اجتماعي ,خطر ابتلا به بيماري‌هاي مختلف ,ناتوانی دولت در اقتصاد و بازپرداخت بدهي های خود و مهم تر از همه خلا امنیتی ناشی از کاهش قدرت دولت در مناطق شمالی و همسایه افغانستان است .در این راستا فعاليت دوباره طالبان محلي پاكستان درمناطق سيل زده در کنار کاهش توجه دولت وارتش به مبارزه با طالبان اینک تهديد طالبان را بارزتر کرده است در این بین طالبان و گرو ه هایی همچون فلاح انسانیت با کمک‌هاي خود به آسيب‌ديدگان جدا از آنکه از اين فرصت بهترين استفاده را مي‌برند به تقویت نقش معنوی وسیاسی خود و عضو گیری در میان مردم مناطق قبایلی وپشتون نشین می پردازند.در این راستا چنانچه دولت اين كشور نتواند با سرعت لازم به سيل زدگان امدادرساني كند و حضور خود را در مناطقی همچون وزیرستان ودره سوات تقویت کند، مناطق سيل زده بویژه در شمال غرب با نفوذ حداکثری طالبان روبرو می شود نفوذی که مسلما برطالبان و پشتون های آن سوی خط دیوراند تاثیر عمده ای بر جای خواهد گذارد و فرایند تامین امنیت در افغانستان را با چالشهایی دوچندان روبرو می کند.در سوی دیگر داستان با افزایش انتقادها از حزب مردم در مورد عملکرد دولت در سیل پاکستان از یک سو اینک بر تقویت نقش ارتش به عنوان منجی در بسیاری از مناطق افزوده شده واز سوی دیگر با افزایش قدرت حزب مسلم لیگ ونواز شریف در این کشور روبرو هستیم روندی که با توجه به نزدیکی بیشترحزب مسلم لیگ نواز به سازمان های بنیادگرا و ارتش میتواند پاكستان را با سناریو هایی همچون احتمال جابجائى قدرت حزبى و سياسى چه در كوتاه مدت یا در انتخابات سراسرى آتى رو به رو كند امری که در صورت وقوع مناسبات پاکستان با امریکا را تغییر خواهد داد .علاوه بر آن نوع بازی آی اس آی با طالبان هم می تواند بر تامین امنیت در افغانستان تاثیر چشم گیری بگذارد چه اینکه اين واقعيت كه آمريكا، ناتو و دولت كابل لازمه استقرار صلح در افغانستان را همراهى كامل پاكستان بويژه آى اس آي( بخش امنيتي ارتش )مى دانند.جدا از آن در صورت تقویت طالبان پاکستانی در کوتاه مدت ویا تغییر در آرایش سیاسی پاکستان در واقع جدا از تقویت طالبان افغانی مسیر استراتژیک کمک رسانی به نیرو های ناتو در افغانستان تحت تاثیر جدی قرار خواهد گرفت.
در بعد دیگر اینک حدود يک ميليون و هفتصدهزار آواره افغان در پاکستان زندگي مي‌کنند آوارگانی که با توجه به تحت تاثیر قرارگرفتن بخش زیادی از آنها در سیل اخیر پاکستان در شرايط سختی زندگي می کنند در این بین کمک‌هاي گروه‌هاي افراطگرا به اين آوارگان از یک سو باعث افزایش نفوذ آنان در میان آوارگان و احتمال جذب در این گرو هها خواهد شد واز سوی دیگر باید در نظر داشت که در صورت مشکل شدن وضعیت اقتصادی وامنیتی در پاکستان هر گونه خطر بازگشت آوارگان بویزه نیروهای بنیادگرای طالبانی بر اوضاع امنیتی افغانستان تاثیر میگذارد.
