بسترها و پیامدهای توافق فتح و حماس 

دکتر حسن هانی زاده

آشتی ملی فلسطینی ها

بسترها و شرایط حصول توافق

 حماس در سال 2006 پس از شرکت در انتخابات پارلمانی و پیروزی مطلق در این انتخابات ، بر اساس داده ی انتخابات پارلمانی ،دولت خود را تشکیل  داد و بعد از آن جریان سازی های داخلی منطقه ای و فرا منطقه ای علیه جنبش حماس آغاز شد. رژیم صهیونیستی حدود هجده تن از اعضای  استراکسیون حماس در پارلمان  فلسطین را دستگیر و زندانی کرد ودر نتیجه پارلمان از اکثریت افتاد و حماس با مشکلاتی برای دولت جدید مواجه شد و در نتیجه دو دولت یکی در کرانه ی غربی به ریاست محمود عباس و یک دولت هم دولت حماس در غزه به ریاست اسماعیل هنیه تشکیل شد. این دو دولت در یک منطقه ی محدود به تقابل فیزیکی با هم پرداختند و نیروهای تحت امر حماس و تشکیلات خود گردان وارد درگیری های مسلحانه شدند. این مسئله تاثیر بسیار زیادی بر روی حماس  و تشکیلات خودگردان و وضعیت داخلی فلسطین ایجاد کرد. بعد از آن اسرئیل به غزه حمله کرد و شرایط سختی برای مردم غزه به وجود آمد.

تحولات منطقه ای و پیروزی اخوان المسلمین در مصر و حاکمیت یک ساله ی محمد مرسی فضای جدیدی در فلسطین به وجود آورد و حماس احساس کرد که در حقیقت پیروزی اخوان المسلمین برگ برنده ای برای حماس تلقی می شود. ولذا در جریان حوادث سوریه حماس دچار یک اشتباه شد  وعلیه دولت سوریه موضع گیر ی کرد. در نتیجه این امر دفتر حماس در دمشق بسته شد و حماس تلاش کرد که به قطر، عربستان و ترکیه نزدیک شود. در عین حال تشکیلات خودگردان از رهگذر ادامه ی روند سازش و مذاکره تلاش داشت از انزوای سیاسی خارج شود. شکست اخوان المسلمین در مصر و هم چنین به بن بست رسیدن روند مذاکرات سازش ،هر دو جریان قدرتمند یعنی تشکیلات خودگردان و حماس را منزوی کرد و نوعی نگرانی در میان جامعه ی فلسطین چه در کرانه ی غربی و چه در نوار غزه به وجود آمد. این مسئله به بروز شکاف و دوقطبی شدن جامعه ی آسیب پذیر فلسطین منجر شد. ضمن اینکه تشکیلات خودگردان هم نتوانست در مذاکرات امتیازاتی به نفع ملت فلسطین از رژیم صهیونیستی بگیرد. به همین دلیل بعد از گذشت نزدیک به هشت سال و با توجه به این که روند سازش  به بن بست رسید. در مقابل حماس هم مهم ترین تکیه گاه خود یعنی اخوان المسلمین مصر را ازدست داد لذا هردو جریان قدرتمند یعنی حماس و تشکیلات خودگردان به این نتیجه رسیدند که باید از رهگذر همگرایی،  تعامل مثبت و همکاری بتوانند از این فضا خارج بشوند و به قطبی شدن جامعه ی فلسطین پایان بدهند. در این شرایط این توافق نامه که در هفت بند در غزه با حضور نمایندگان جنبش فتح و رهبر حماس آقای اسماعیل هنیه صورت گرفت و به عنوان گامی مثبت برای همکاری  فلسطینی – فلسطینی تلقی می شود . اگربند های توافق نامه عملی شود قطعا می تواند یک فضای مثبت و دلپذیری را در جامعه ی فلسطین به وجود آورد.

 نگاه اسرائیل به آشتی حماس و فتح

  رژیم صهیونیستی و در واقع آقای بنیامین نتانیاهو بلافاصله  کابینه ی خودش را فرا خواند و  جلسه ای فوق العاده تشکیل داد و این  توافق نامه را محکوم کردند. ضمن این که آمریکا هم این توافق نامه را محکوم کرد .علت این امر هم این است که امریکا و غرب مخصوصا رژیم صهیونیستی از هرگونه همکاری و هم گرایی میان تشکیلات خودگردان وحماس نگران هستند. زیرا از نظر رژیم صهیونیستی  و آمریکا ممکن است که حماس در انتخابات  آینده شرکت کند و بار دیگر قدرت را به دست بگیرد . یعنی از نگاه اسرائیل با توجه به تجربه ی هشت ساله حماس سعی خواهد کرد که جنبش فتح را تحت تاثیر قرار بدهد و به سمت مبارزه ی مسلحانه حرکت بکند لذا از نظر رژیم صهیونیستی و آمریکا خطری جدی برای رژیم اسرائیل تلقی می شود.

 نگاه کشورهای اسلامی در شرایط کنونی به توافق فتح و حماس

 در واقع برایند گزارشات نشان می دهد که اغلب کشورهای عربی و اسلامی از این توافقات استقبال کرده اند. توافق نامه ی غزه می تواند  همکاری بین فلسطینیان را تقویت کند. به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای اسلامی از این توافق نامه استقبال کردند.  زیرا هر گونه حرکتی که منجر به همدلی و وفاق میان ملت فلسطین شود در واقع به سود ملت فلسطین است و تضعیف و انزاوای رژیم صهیونیستی را به دنبال خواهد داشت .

مهم ترین پیامدهای داخلی و بین المللی آشتی فتح و حماس

در واقع بر اساس یکی از بند های هفت گانه ی توافق نامه غزه قرار است ظرف شش هفته ی آینده از رهگذر رایزنی میان رهبران حماس و جنبش فتح دولت وحدت ملی تشکیل شود و در عین حال ظرف شش ماه آینده انتخابات و همه پرسی برای پارلمان و هم چنین ریاست تشکیلات خودگردان برگزار شود، اگر این اتفاق بیفتد قطعا حماس در آینده نقش مثبت ترو پر ر نگ تر ی در مسائل سیاسی فلسطین ایفا خواهد کرد. این مسئله موجب خواهد شد که دولت وحدت ملی به رهبری واحد و بدون وجود اختلاف تشکیل شود واین مسئله جایگاه فلسطینیان را در داخل و خارج تقویت خواهد کرد . در این بین باید توجه داشت کهیکی از شرایط حماس برای همکاری با تشکیلات خودگردان و جنبش فتح به رسمیت نشناختن رژیم صهیونیستی به عنوان  دولت یهودی توسط محمود عباس و تشکیلات خودگردان است. یعنی حماس شرایطی دارد که باید مورد موافقت تشکیلات خودگردان قرار گیرد. اما اینکه تشکیلات خودگردان  تا چه حد بتواند پایبندی خودش را به توافق نامه ی غزه رسمیت بدهد و ثابت بکند بستگی به شرایط آینده دارد.

به نظر می رسد که اگر تشکیلات خودگردان و جنبش فتح از این توافق نامه به صورت تاکتیکی استفاده نکند فضای بهتری به وجود خواهد آمد و با برخورداری از پشتوانه ی بیش از نیمی از فلسطین در مذاکرات آینده و در حرکت های سیاسی بعدی خود بتواند حقوق ملت فلسطین را استیفا کند. این امر مشروط بر  همکاری و تعامل مثبت محمود عباس با حماس است.

واژگان کلیدی: بسترها توافق  فتح و حماس , پیامدهای توافق  فتح و حماس , توافق  فتح و حماس , آشتی ملی فتح و حماس