انتشار اسناد محرمانه و شکست پروژه «جهانی سازی جنگ در افغانستان»
محمد مودب
مرکز بین المللی مطالعات صلح IPSC
www.peace-ipsc.org
در آغاز هزاره سوم، افغانستان که به بستری برای پیاده سازی تئوری جنگ علیه تروریسم تبدیل شد، شواهد از موفقیت ایالات متحده حکایت داشت چرا که این کشور موفق شده بود اجماع جهانی را با خود همراه سازد، از شورای امنیت تاییدیه بگیرد، نیروی نظامی اکثر دولت های اروپایی را به میدان جنگ بفرستد و حتی موفق شده بود از کشورهای همسایه کمک بگیرد تا به تعبیر خود این جنگ «خیر علیه شر» را به پیش ببرد. همه چیز باب میل پیش می رفت چرا که نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در فاصله کوتاهی کل افغانستان را در نوردیدند و لانه تروریست ها را تسخیر کردند. پیروزی در خاک افغانستان و تکمیل فاز نخست پروژ جنگ علیه تروریسم، باعث گردید دولتمردان آمریکا به فکر تغییر میدان جنگ باشند. از این رو نوبت به عراق رسید و جنگ علیه دیکتاتور و مبارزه با اشاعه تسلیحات هسته ای آغاز شد. پیروزی در میدان جدید، هر چند به دست آمد اما نسبت به جنگ نخست، فاقد بسیاری از فاکتورها و برتری ها بود. به این خاطر که اغلب کشورهای غربی با آمریکا همراهی ننمودند، برخی از کشورها علنا مخالفت کردند، شورای امنیت مجوز حمله نداد، افکار عمومی داخلی و بین المللی این اقدام را تایید نکرد و نهایت اینکه تسخیر عراق کندتر، سخت تر و پرهزینه تر از قبلی بود. فارغ از اینکه حمله این کشور به عراق را با جنگ ویتنام مقایسه می کنند و از آن به عنوان « باتلاق» ( SWAMPLAND) یاد می کنند، پرستیژ جهانی این کشور از یک سو و پروژه دمکراسی سازی از سوی دیگر موجب شدند، بازسازی ویرانه های افغانستان، ایجاد و حفظ صلح، توسعه، بهبود وضعیت حقوق بشر و … به گفتمان اصلی سیاستمداران این کشور تبدیل شود تا اجماع جهانی را این بار به قصد اصلاح افغانستان کسب نمایند. به این ترتیب طی این چند سال کنفرانس های صلح متعددی ترتیب داده شد تا کمک های مالی و انسانی کشورها به سمت افغانستان سرازیر شود. آخرین اجلاس بین المللی در پایتخت خود افغانستان برگزار گردید و طبق برآوردی که صورت گرفته، میزان کمک های اعطایی به این کشور در طول این 9 سال حدود 62 میلیارد دلار بوده است.
هدف ضمنی اجلاس نیز این بود که جامعه جهانی در سالهای آینده همچنان به حمایت خود از این کشور ادامه دهد. اما این روزها اتفاق تازه و در نوع خود منحصر به فردی رخ داده است و آن اینکه؛ اسناد محرمانه جنگ علیه افغانستان در یکی از سایت های اینترنتی انتشار یافته است. این اطلاعات طبقه بندی شده شامل پرونده های سری شش سال از جنگ افغانستان( از 2004 تا 2009) است. وبسایت «ویکی لینکس» روز یکشنبه 25 جولای حدود 91 هزار سند مربوط به جنگ آمریکا در افغانستان را بر صفحه اینترنتی خود منتشر کرد. این اطلاعات از جمله جزئیات مربوط به قربانیان غیرنظامی است که گفته می شود به دست نیروهای خارجی در جریان حملات علیه شورشیان کشته شده اند. «جولیان اسانج»، بنیانگذار سایت ویکی لینکس، گفته است که ظاهرا این اسناد نشاندهنده ارتکاب جرائم جنگی است اما دادگاه باید در این مورد تصمیم بگیرد.
این خبر به قدری سهمگین است که جیمز جونز، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ضمن صدور بیانیه ای انتشار این اسناد را اقدامی «غیر مسئولانه» خوانده و گفته مسئولان چنین اقدامی نه تنها زندگی آمریکایی ها و شرکایشان را به خطر انداخته اند، بلکه «امنیت ملی» را تهدید کرده اند.
حال سوال اینست که آیا نشر این اسناد محرمانه بر روی تلاش های بین المللی در افغانستان تاثیر منفی خواهد گذاشت؟ البته دولت اوباما اعلام کرده که این اسناد مربوط به دوران قبل از استراتژی اخیر آمریکا در افغانستان است. دولت وی که در شعارهای انتخاباتی خود صحبت از تغییر استراتژی در افغانستان به میان می آورد، در حال حاضر براى عملياتى كردن اين انديشه در اولين گام خواهان افزایش تعداد 30 هزار سرباز دیگر است، و در طول دو ماه اخیر دو کنفرانس گسترده در افغانستان برگزار شده و در آن از نیروهای داخلی ، کشورها و سازمانهای بین المللی خواسته شده با بازسازی افغانستان همراهی نمایند. آیا تحقق چنین امری در گرو اجماع و همکاری نیروهای موثر و دخیل در معادلات منطقه ای و بین المللی نیست، به بیانی دیگر مفهوم چنین ایده ای می تواند این باشد که آمریکا یکبار دیگر به دنبال «جهانى سازى پروژه جنگ در افغانستان» است.
افزایش کشتار غیرنظامیان، کاهش ناامنی، گسترش فقر، افزایش هزینه های مالی، انسانی و سیاسی غرب و فقدان آینده ای روشن، مدت هاست سرخوشی حاصل از «پیروزی اولیه» را از سر آمریکایی ها بیرون رانده است. مقایسه وضعیت کنونی با 9 سال پیش گویای یک واقعیت است و آن اینکه؛ خبر حمله به افغانستان که زمانی با افتخار و غرور همراه بود هم اکنون انتشار همان اخبار در اینترنت، تهدید به « امنیت ملی» تعبیر می شود.
