کارشناس و محقق دانشگاه
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
انتخاب جو بایدن به عنوان رئيس جمهور امریکا روابط بین این ابر قدرت جهان و کشورهای دیگر را در شرایط جدیدی قرار داده است .سیاست های یکجانبه گرایانه ترامپ در طول چهار سال دولت وی بر بسیاری از معادلات جهانی و منطقه ای در جهان تاثیر گذار بود. جنوب شرق آسیا به عنوان محل عرصه رقابت دو ابرقدرت ایالات متحده و چین و از سوی دیگر حضور برخی کشورهای مسلمان منطقه استراتژیک در تحلیل های منطقه ای بوده است . در گفتگو با آقای دکتر عبدالرضا عالمی کارشناس منطقه جنوب شرق آسیا، محقق دانشگاه IIUM مالزی و مدیر مرکز تحقیقاتی و پژوهشی Asia WE در مالزی، چشم انداز جنوب شرق آسیا را پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مورد بررسی قرار دادیم . مشروح این گفتگو به شرح ذیل میباشد :
واژگان كليدي: انتخابات, ریاست جمهوری, آمریکا , چشم انداز , جنوب شرقی آسیا ,دکترعبدالرضا عالمی, ترامپ ,بايدن
مرکز بین المللی مطالعات صلح: ارزیابی شما از روابط ایالات متحده با جنوب شرق آسیا پس از حضور بایدن در ریاست جمهوری امریکا در حوزه های مختلف چگونه است ؟
دکتر عالمی : پیروزی بایدن مجدداً روابط ایالات متحده با آسه آن را احیا خواهد کرد ، اما این منطقه همچنان از دریچه رقابت با چین دیده خواهد شد.آگاهان سیاسی جنوب شرقی آسیا معتقدند که حتی با حضور بایدن ، بسیاری از سیاست های ترامپ در قبال چین در این منطقه حفظ خواهد شد. کشورهای جنوب شرقی آسیا با شدت گرفتن تنش در دریای چین جنوبی ، همچنان تأثیر رقابت آمریكا و چین را احساس خواهند كرد.
بایدن ، استراتژی مهار چین از طریق منطقه هند و اقیانوس آرام را ادامه خواهد داد اما ضرورت دارد که بایدن مجدداً با آسیا درگیر شود تا احترامی دوباره بدست آورد.در واقع منطقه با وجود داشتن موضوعات طولانی مدت در مورد دریای جنوب چین ، با چین کار راحتی دارد و این بایدن است که طرز فکر و استراتژی تعامل منطقه را درک کند .به نظر می رسد یک خستگی عمومی در میان دولت های جنوب شرقی آسیا به دلیل سیاست ناپایدار دولت ترامپ در تعاملات با ایالات متحده وجود دارد که با حضور بایدن میتوان تنفس جدیدی در این ارتباطات ایجاد شود و ایالات متحده را به عنوان یک شریک استراتژیک بهتر نشان دهد .
از طرف دیگر جو بایدن به طور سنتی از توافقنامه تجارت آزاد حمایت می کند و از طرفداران برجسته TPP است. با این حال ، با توجه به اینکه برخی از دموکرات ها TPP را بیش از حد به شرکت های چند ملیتی متکی میدانند تردید وجود دارد که وی با عجله و فشار به عضویت مجدد در TPP وارد شود . در واقع ، هم ترامپ و هم بایدن می خواهند مشاغل تولیدی آمریکایی بیشتری را به خانه برگردانند. با این وجود ، ریاست جمهوری بایدن در پی اصلاح روابط متلاشی شده و همکاری با متحدان سنتی ایالات متحده خواهد بود. همچنین ایالات متحده احتمالاً به سطح نرمال تری از تعهد نسبت به نهادهای چندجانبه منطقه ای روی خواهد آورد. این امر به عنوان بازسازی رویکرد مبتنی بر قوانین برای نظم تجارت جهانی مورد استقبال کشورها و بازارها قرار خواهد گرفت.
اوباما و بایدن در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما بر سیاست چرخش به آسیا تاکید داشتند و بر این سیاست خود در سالهای پایانی دوره خود نیز تاکید بسیار داشتند ، اما با انتخاب ترامپ تمام کشورهای جنوب شرق آسیا با چالش جدید ی با توجه با نظرات ترامپ مواجه شدند .
تا پیش از دوره ترامپ ایالات متحده به طور سنتی تضمین های امنیتی به کشورهای منطقه، یا از طریق همکاری و یا اتحاد ارائه می داد این سیاست نقش استراتژیک مهمی برای سیاست توازن آسیایی امریکا داشت و تحت این سیاست ،دولت های آمریکا قراردادهای نظامی جدید مانند توافقنامه پیشرفته همکاری های دفاعی ایالات متحده و فیلیپین را امضا کردند انتظار میرود که دولت بایدن بار دیگر نسبت به احیا این رویه اقدام نماید.
فراتر از طرح امنیتی و سیاسی ، آمریکا در گذشته روابط اقتصادی قوی با منطقه داشت . بلوک منطقه ای آسه آن چهارمین شریک تجاری آمریکا بوده است و آمریکا بزرگترین منبع سرمایه گذاری مستقیم خارجی در آ سه آن و جنوب شرق آسیا بوده و هم اکنون تمام این کشورها در انتظار سیاست جدید بایدن هستند .
انتظار می رود که با انتخاب بایدن تنش های ایالات متحده و چین ادامه داشته باشد اما با توجه به اهمیت بازار مصرف چین و نقش چین در زنجیره های تأمین جهانی ، جدا شدن کامل آنها بعید به نظر می رسد.
در صورت تنوع زنجیره های تأمین از چین ، کشورهای آسیای جنوب شرقی با جمعیت بالای کار و ساختارهای دستمزدی نسبتاً کم هزینه احتمالاً برنده خواهند بود.
کشورهای آسیایی با جمعیت کلان در سن کار جمعیتی جذاب با ساختارهای دستمزد نسبتاً کم هزینه (کامبوج ، میانمار ، لائوس ، ویتنام ، بنگلادش ، پاکستان ، سریلانکا) ، و سطح مهارت مناسب ظرفیت زیرساختی بالایی برای استفاده از سرمایه گذاری های ایالات متحده برای رشد اقتصادی در کنار زنجیره تامین چین را دارا هستند.
سیاست مالی ایالات متحده احتمالاً تطابق پذیر باقی خواهد ماند و افزایش کسری مالی ساختاری می تواند بر دلار تأثیر بگذارد. این برای ارزهای آسیایی و اوراق قرضه محلی مثبت است.
با توجه به برنامه های اعلام شده رویکرد ریاست جمهوری بایدن رویکردی سنجیده تر ، چند جانبه و مبتنی بر قوانین خواهد بود رویکرد بایدن در قبال روابط ایالات متحده و چین می تواند از نوسان کمتری برخوردار باشد هرچند رقابت استراتژیک بین ایالات متحده و چین ویژگی ساختاری در سیاست خارجی ایالات متحده است و در نهایت از ویژگی های ساختاری روابط بین الملل می باشد اما این ویژگی ساختاری کم تنش بین چین و ایالات متحده قطعا بر اقتصاد بازارهای جنوب شرق آسیا تاثیر گزار خواهد بود
مرکز بین المللی مطالعات صلح: دولت های دمکرات ایالات متحده همیشه بر اهرم حقوق بشری تکیه نموده اند با توجه به مشکلات حقوق بشری در کشورهای منطقه همچون روهینگیا میانمار و کامبوج دیدگاه شما در خصوص سیاست بایدن در حوزه حقوق بشر در این منطقه چگونه است ؟
دکتر عالمی : ایالات متحده به عنوان مدعی دفاع از آزادی و ادعای احترام به حقوق بشر و حاکمیت قانون سعی نموده است برای اصلاحات سیاسی مد نظر خود در عمل با فشار بر حکومت های عدم همسو با خود و حتی استفاده از تحریم ها مواضع خود را براین کشورها تحمیل کند
به طور کلی ، دولت های دمکرات ایالات متحده همیشه سعی کرده اند که در سیاست خارجی خود از کارت حقوق بشر استفاده نماید و بر اهمیت حقوق بشر تأکید کنند .
با این حال تجربه نشان داده است ایالات متحده چشم خود را بر نقض حقوق بشر مرتکب شده توسط کشورهایی که با سیاست های وی تداخلی ندارد میبندد .
از آنجا که ایالات متحده مأموریت بزرگی برای به دست آوردن قلب کشورهای جنوب شرقی آسیا برای کمک به تعادل قدرت رو به رشد چین در منطقه دارد ، رویکرد متضاد ایالات متحده در زمینه حقوق بشر در حوزه جنوب شرقی آسیا نیز صدق می کند.
بنابراین علیرغم تعهد و تاکید بایدن بر حقوق بشر انتظار می رود وی نیز همانند اسلاف خود که از ابزار حقوق بشر در منطقه بهره گرفته یا چشم پوشی کنند . در جنوب شرقی آسیا کشورهای بسیاری دارای مشکلات حقوق بشری هستند به عنوان مثال ، میانمار سالهاست که اقلیت مسلمان روهینگیایی قومی خود را مورد آزار و اذیت قرار داده است .تایلند منتقدان خود را مورد آزار و اذیت قرار داده است .آزار و اذیت سیاسی همچنین در کامبوج ، لائوس ، فیلیپین و ویتنام اتفاق می افتد .
با این حال با توجه به شرایط منطقه از نظر استراتژیک ، بسیار تردید برانگیز است که دولت بایدن در فشار آوردن به مسئله حقوق بشر جدی باشد ، با توجه به اینکه هم ترامپ و هم بایدن توافق دارند که چین بزرگترین رقیب امنیتی برای آنان در این منطقه می باشد اما قطعا گرایشات جدی برخی کشورها به چین همانند تایلند و هنگ کنگ ضرورت استفاده از کارت حقوق بشری را برای بایدن ایجاب خواهد کرد .
مرکز بین المللی مطالعات صلح: لطفا جمع بندی نهایی خود را در خصوص چشم اندازجنوب شرقآسیا در دوره ریاست جمهوری بایدن بفرمایید.
در بعد سیاسی، آمریکا از افزایش بیش از اندازه ی قدرت چین هراس دارد. این کشور اگر چه از نظر اقتصادی حاکمیت نظام سرمایه داری و غلبه ی مکانیزم بازار آزاد را پذیرفته، اما از نظر سیاسی هنوز حزب کمونیست قدرت را در دست خود دارد و از طرف دیگر ارزش های فرهنگی و نظم ایدئولوژیک مد نظر آمریکا را نپذیرفته است و به طور بالقوه به عنوان یک قدرت چالشگر نظم اقتصادی و سیاسی نظام بین الملل به شمار می آید.
با این حال بایدن تلاش خواهد کرد در دوره حکومت خود در منطقه جنوب شرق آسیا چین تنها قدرت در این منطقه نباشد و ایالات متحده به عنوان قدرت فراساحلی به موازنه با این کشور بپردازد. بنابراین در دوره بایدن بعد سیاسی استراتژی چرخش به سمت شرق آسیا به منظور مقابله با قدرت یابی چین پیگیری خواهد شد.
در حوزه اقتصاد می باید گفت که کشورهای جنوب شرق آسیا به میزان قابل توجهی در اقتصاد جهانی ادغام شده اند و وابستگی متقابل اقتصادی کشورهای منطقه مذکور با ایالات متحده نیز پیشتر صورت گرفته است هر چند در دوره ترامپ چالش ها افزون شد. گرایش کشورهای منطقه بر همزیستی مسالمت آمیز با چین افزون شد اما پیش بینی میشود با تعامل و حضور بیشتر و فعال تر ایالات متحده در قراردادها و توافقنامه های همکاری منطقه ای همچون TTP اثر بخشی امریکا در این منطقه افزون تر شود
در بعد نظامی با وجود حجم از وابستگی اقتصادی در این منطقه و همچنین افزایش قدرت چین در دو حوزه اقتصادی و نظامی، حضور گسترده نظامی آمریکا برای حفظ و صیانت از این منافع را ضروری می نماید. همان طورکه ذکر شد چینیها دارای قدرتی روزافزون در دو حوزه اقتصادی و نظامی هستند. این قدرت فزاینده می تواند در آینده برای آمریکا و اهداف این کشور در منطقه خطراتی به دنبال داشته باشد. به خصوص که بسیاری از کشورهای منطقه نیز که به صورت سنتی همپیمان آمریکا بودند نسبت به خطر هژمونی چین در منطقه هشدار می دهند. از همین رو بایدن تلاش خواهد کرد با تغییر سیاست منطقه ای ایالت متحده با تجمیع متناسب نیرو و تجهیزات خود علاوه بر حضور فعال تر در منطقه به همپیمانان خود نیز آرامش خاطر بیشتری دهد
از همکاری صمیمانه شما در این گفتگو سپاسگزاریم
