مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
رگبار مسلسل مهاجمان به سوی هتلی در یک منطقه ی گردشگری در شمال شرقی تونس نیز به کشته شدن 39 تن از جمله پنج گردشگر بریتانیایی منجر شد و شمار زیادی را نیز مجروح ساخت. داعش از یکی از حساب های کاربری خود مسوولیت این حمله را بر عهده گرفت. پس از این رخدادهای هولناک، بسیاری از دولتمردان و شخصیت های بین المللی عملیات تروریستی در تونس را به شدت محکوم کردند. گفتگوی زیر نگاهی به بسترها و آینده این امر با جعفر قناد باشي كارشناس مسائل آفريقا دارد.
واژگان كليدي: تونس ، انصار الشريعه، گروه هاي سلفي تكفيري، جريان هاي تكفيري در تونس و رويكرد النهضه و نظاميان
مركز بين المللي مطالعات صلح: در چند ماه گذشته علت افرایش فعالیت گروه های تروریستی در تونس چه بوده است؟
قبل از این به دلیل اینکه دولت آقای بن علی ساقط شده و دولت کنونی جدید هم هنوز تمهیدات لازم برای برقراری امنیت و کنترل فضای سیاسی را نداشت و تمهیدات لازم برای جلوگیری از اقدامات تکفیری در تونس فراهم نشد، لذا کوشش هایی از جانب گروه های تکفیری انجام شد. ابتدا در قالب بسیج این نیروها و حرکت دادن آنها به سمت سوریه بود و حتی در قضیه جهاد نکاح هم در تونس اقداماتی صورت گرفت . بعدا با آن مخالفت هایی شد . همچنین در قضیه تحرکات سیاسی و تحرکات مسلحانه هم کوشش های زیادی صورت می‌گرفت. در این فاصله در برقراری امنیت دولت در شرایطی نبود که بتواند آن را کنترل نماید. البته به تدریج دولت قبلی یعنی دولت آقای دولت النهضه در برگزاری جلسات سیاسی به شدت جلوگیری کرد و در واقع فعالیت گروه های تکفیری را ممنوع کردند . لذا آنچه که بعد از آن صورت گرفت بیشتر اقدامات زیرزمینی بود. آنچه که در چند ماه گذشته دارد صورت می‌گیرد در واقع نتیجه کوشش های گروه های تکفیری است که خود آنها حاصل هزینه کردن درآمدهای دلاری کشورهای نفتی و کوشش های وهابی و حاصل تلاش های یک سری سازمان های مردم نهاد وهابی و سرمایه داران وهابی در تونس است . آنها شرایط مساعدی برای تعلیم و تربیت افراد پیدا کردند. موضوع دیگر به این موضوع که صنعت توریسم در تونس بسیار گسترده تر از کشورهای دیگر است برمی گردد. در واقع گردشگران خارجی در آنجا حضور دارند و طعمه زیادی برای مورد حمله قرار دادن در تونس وجود دارد. اما در لیبی، مراکش و کشورهای موجود در شاخ آفریقا صنعت توریسم به دلیل دلایل امنیتی و نبود زیرساخت های اقتصادی وجود ندارد. لذا در آنجا اهداف خوبی برای تروریست‌ها که می‌خواهند اتباع خارجی و غربی را در چارچوب جنگ های صلیبی مورد حمله قرار دهند وجود دارند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: وضعیت کنونی حضور داعش و انصار الشریعه در تونس چگونه است؟
انصار الشریعه ضربات زیادی خورده است اما از لیبی استفاده می‌کنند یعنی آنچه که وجود دارد تنها مرتبط به تونس نیست با این که آنها ممنوع می‌باشند، اما عقبه آنها در لیبی هست و تسلیحاتشان از آنجا فراهم می‌شود. در تونس فضای دشواری برای فعالیت های داعش وجود دارد، ولی آنها از خاک کشورهای همسایه چون لیبی، مصر و الجزایر و خصوصا لیبی برای فعالیت های خود استفاده می‌کنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نگاه حزب النهضه و دولت کنونی تونس به گروه تکفیری سلفی به ویژه داعش چگونه است؟
گروهی که حاکم هستند گروه سکولار بوده که گرایشات مذهبی را برنمی تابند قانون اساسی نیز با فشار گروه های سکولار مسئله فعالیت گروه های مذهبی ممنوع شد و کلا با هرگونه فعالیت های مذهبی و غیر افراطی مخالف هستند. لذا طبیعی است که با فعالیت های افراطی نیز مخالفت می‌کنند تا چنین فعالیت هایی در تونس صورت نگیرد . برای سکولارهای حاکم هرگونه فعالیت تروریستی به معنای عدم لیاقت و ضعف آنها است و به معنی شکست انها در برقراری امنیت است . در واقع چون داعش برای دولت کنونی حیثیتی است و از طرف دیگر درآمدهای مهم و اصلی ترین درآمد توریستی است سعی می‌کند که تا حد ممکن از حضور داعش جلوگیری نمایند و نگذارند که خون ریزی اتفاق بیفتد. حزب النهضه در ابتدای فعالیت خودش زمانیکه با گروه های تکفیری رو به روشد به این معتقد بود که می‌توان به صورت کلامی و تبلیغات دعوت به مصالحت و اسلام نمود. اما چنین نشد و آقای الغنوشی به اشتباه خود پی برد و بیان کرد که من در قضیه برخورد با تکفیری‌ها تصورم بر این بود که می‌توانم آنها را هدایت نمایم و علاقه مند نبودم که مثل دیکتاتورها با انها برخورد نمایم اما متاسفانه آنها در شرایطی قرار گرفتند که هیچ گونه راهی برای هدایت آنها به سمت خیر و صلاح وجود ندارد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آینده نفوذ داعش در تونس به چه عواملی وابسته است؟
بودجه ای که به آنها می‌رسد خیلی مهم است. اگر بودجه دلاری با آنها نمی رسید، سرمایه داران وهابی به آنها حکومت نمی کردند، دولت‌ها به آنها کمک نمی کردند طبیعتا آنان افول می‌کردند. بنابراین مسئله اصلی اول پولی است که به آنها می‌رسد. دوم افراط گرایی در تونس خیلی کم است یعنی مردم تونس مردمی مسالمت جو هستند و به نوعی افراطی نیستند. سوم نارضایتی های سیاسی مذهبی نیز مهم است. اگر در تونس به مسلمان‌ها اهمیت ندهند و نیروهای سیاسی اجازه حضور پیدا نکنند. طبیعتا جوان‌ها همچنان ناراضی خواهند بود و این خطری است که آنها را تهدید می‌نماید. یکی از مولفه های دولت داعش زیر زمینی شدن است. اما مسئله دیگر این است که در سطوح بین المللی چه می‌گذرد؟ داعش اکنون یک ارتباطی بین المللی پیدا کرده و در دنیا حرکت می‌کنند. یعنی اگر اعلام خلافت می‌شود در همه جا هست، به نظر می‌رسد که آنها فرمان هایی را با هم اجرا می‌کنند و سعی می‌کنند به طور یکسان حرکت کنند که این نیز موثر است. یعنی ممکن است داعش علاقه به یک سری تحرکات نداشته باشد ولی در فاز جهانی به سمت یک حرکتی پیش میرود. همچنان که آنچه در تونس صورت گرفت هم سویی با حرکت تروریستی در فرانسه و کویت داشت و این نیز مسئله زیادی داشت.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آینده وضعیت حزب انصار الشریعه و داعش را در تونس چگونه پیش بینی می‌کنید؟
با توجه به این که هم دولت و هم مردم به دلیل جهاد نکاح نسبت به داعش بدبین شده اند . کلا در شمال آفریقا به دلیل قتل هایی که صورت گرفته مردم زیادخوش بین نیستند. این امر می‌تواند آنها را به سمت نیستی و نابودی بکشاند. چرا که زمانیکه استقبال مردمی نباشد یک گروه سیاسی کم کم از بین میرود. دوم مخالفت های محلی منطقه ای است. همه دولت های شمال آفریقا مخالف چنین حرکت هایی هستند. مگر در برخی مواقع که از آنها بهره برداری کنند (مثل آقای سیسی که در برخی موارد از گذرگاه داعش به نفع خود بهره برداری نمود) ولیکن در مجموع دولت‌ها مخالف آنها هستند. در سطح بین المللی نیز با توجه به خطراتی که داعش برای دولت های اروپایی ایجاد کرده است آنها و همچنین سازمان های بین المللی با آنها مخالف هستند. لذا با توجه به جمیع شرایط شرایط مثبتی برای فعالیت آنها وجود ندارد.
