پیر محمد ملازهی
کارشناس مسائل پاکستان
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
نوع نفوذ هند در بلوچستان و پاکستان و سطح نفوذ و اندازه آن و در بین گروه ها و جریان های مختلف
در مورد نوع نفوذ هند در بلوچستان پاکستان و سطح نفوذ و اندازه آن و در بین گروه ها و جریان های مختلف اطلاعات موثقی وجود ندارد. بحثی که در ارتباط با حمایت هند از ارتش آزاد خلق بلوچ مطرح است و گفته میشود دفتر و تشکیلات آن در دوبی است و هندی ها در آن جا با اینها مرتبط هستند و امکانات مالی و تسلیحاتی در اختیار آن می گذارند.در واقع گروه عمدتا به دنبال تجزیه ایالت بلوچستان از پاکستان هست. با توجه به نگاه تاریخی نسبت به این منطقه این گروه معتقد است که پاکستان در سال 1947 قراردادی بین خان کلات و محمد علی جناح امضا کرد که بر اساس آن حقوق خاصی را تحت عنوان حکومتی فدرال به بلوچستان داد، اما دولت های بعدی به این قول وفا نکردند، در نتیجه بین خان کلات و دولت مرکزی پاکستان (که در آن زمان پایتخت پاکستان، کراچی بود) اختلاف افتاد، به همین دلیل خان کلات را دستگیر کردند و در زندان مرکزی کراچی زندانی شد و باقی ماند. لذا این گروه معتقد است که باید در حال حاضر ایالت بلوچستان از پاکستان جدا و کشور مستقل خود را به وجود آورد. بنابراین جنگ مسلحانه ای به راه انداخته است. در مقابل دولت پاکستان معتقد است که این گروه مورد حمایت هند است ولی این گروه و هندی ها رسما این مسئله را نپذیرفته و آن را تکذیب می کنند.
در واقع شاید پاکستانی ها به این نتیجه رسیده اند که هندی ها به نوعی دخالت می کنند. زیرا واقعیت این است که بخش مرکزی ای اس آی یا ارتش پاکستان در کشمیر هند از گروه های رادیکال اسلامی حمایت می کند. چنانچه کسانی که در پارلمان هند بمب گذاری انجام دادند، به لشکر طیبه وابسته بودند و لشکر طیبه هم امکانات خود را از ارتش پاکستان دریافت می کند و آزادانه در داخل پاکستان فعالیت می کند، هر چند بعد از فشار آمریکایی ها به پاکستان غیر قانونی اعلام شد. اما به هر حال این تصور وجود دارد که گروه های مسلح کشمیری ها، مورد حمایت ارتش پاکستان است.
در بعد دیگری گفته می شود که در حال حاضر بین دستگاه امنیتی هندوستان و دستگاه امنیتی افغانستان توافقی حاصل شده تا همان سیاستی که پاکستان در قبال افغانستان و کشمیر و هندوستان عمل می کند، (یعنی یک سیاست اعلامی و یک سیاست اعمالی دوگانه و یا آنچه اعلام می شود عدم دخالت است ولی آن چیزی که عمل می شود، دخالت است.) را اعمال کنند. چنانچه در حال حاضر گفته می شود که گروه های مخالف دولت پاکستان از جمله گروه ملافضل الله و در وزیرستان و هم چنین ارتش آزاد خلق بلوچ، مورد حمایت پشت پرده هندی ها قرار گرفته اند، تا پاکستان را در موقعیتی قرار دهند تا دست از حمایت گروه های مخالف هند بردارد. این برداشت خیلی از صاحب نظران منطقه ای هست. اما اگر به دنبال سند و مدرک و اطلاعات دقیق بگردیم، به شکل طبیعی هیچ نوع اطلاعات موثقی را نمی توان جز با تحلیل و حدس و گمان در ارتباط با این مسئله مد نظر قرار داد.
در همین رابطه گفته می شود که بعد از این که چینی ها به بندر گوادر آمده، در آن جا سرمایه گذاری کرده ، گفته می شود که 46 میلیارد توافق بین پاکستان و چین سرمایه گذاری شود ، بخشی از این سرمایه گذاری در ایالت بلوچستان خواهد بود و حتی قرار است که در آن جا پایگاه دریایی هم داشته باشند به نظر هندی ها نسبت به این مسئله واکنش منفی داشته اند. یعنی با توجه به رابطه بین هندوستان و چین ممکن است این رقابت ها به منطقه بلوچستان هم کشیده شود و هندی ها از خود تمایل نشان دهند تا در بندر ایرانی چابهار سرمایه گذاری کنند، برخی معتقدند دلیل این امر رقابتی با چینی ها و حضور چین در ایالت بلوچستان و پاکستان و بندر گوادر است.
نگاه کنونی چین به بلوچستان و پاکستان با توجه به بحث دهلیز اقتصادی و ایفای نقش هند در بلوچستان
از نظر چین حفظ امنیت پاکستان مسئله خیلی مهمی است، زیرا اگر امنیت نباشد، سرمایه گذاری چین پاسخ داده نمی شود. بنابراین حفظ امنیت پاکستان برای چینی ها از اهمیت بالایی برخوردار است و در این مسئله سرمایه گذاری کرده و همکاری های بسیار گسترده امنیتی و نظامی حتی در سطح تولید هواپیما و تانک مشترک انجام داده اند. تقویت مسئله هسته ای پاکستان در ارتباط با کمک های چین نیز تحلیل می شود. ولی بحث رقابت هند و چین فراتر از منطقه پاکستان است. زیرا هندوستان و چین در مناطق مرزی خود در سال 1962 وارد جنگ شدند و چینی ها معتقدند 90000 کیلومتر مربع در سه ایالت در دست هند متعلق به چین است. در مقابل هندی ها قبلا معتقد بودند که ایالت تبت بودایی نشین ، متعلق به هند است. البته بعد از این که راجیو گاندی به پکن رفت و قراردادی را با رهبران چین امضا کرد، تقریبا هندی ها از ادعای مالکیت کنار رفتند. ولی چینی ها هنوز در مورد 90000 کیلومتر مربع از خاک هند ادعای ارضی دارند. این مسئله رقابت ها را پیچیده تر می کند. علاوه بر این، هندوستان و چین دو قدرت مهم ، بیشترین جمعیت دنیا ، در حال رشد و در حال جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی هستند. در این زمینه نیز رقابت وجود دارد. اما رقابت ها در سطحی نیست که احتیاط را از دست بدهند و دچار مشکلات خیلی جدی در ارتباط با رقابت های منطقه ای که ممکن است در پاکستان نمود داشته باشند شوند. بنابراین، نباید این طور فکر کرد که چین و هندوستان آن قدر رقابت هایشان را تشدید خواهند کرد که در بقیه مناطق هم دچار مشکل شوند. از این زاویه به نظر می رسد که مسائلی که در ایالت بلوچستان می گذرد، بیشتر در ارتباط با مسائل داخلی پاکستان و اختلاف نظری قومیت بلوچ با پاکستانی ها است و بلوچ ها احساس می کنند که به تدریج در حال حذف شدن هستند.
افزایش رقابت هند و چین در بلوچستان و پاکستان و تاثیر آن بر منافع ایران
این موضوع بستگی به این دارد که پاکستانی ها در مورد حل سیاسی یا نظامی مسئله بلوچستان در چه مسیری حرکت کنند و چگونه فکر کنند. اگر راه حل نظامی مد نظر آن ها باشد، هم چنان که تاکنون بوده است، به نظر می رسد که مسائل پیچیده تر خواهد بود و انگیزه برای هندوستان بیشتر است تا از جدایی طلبان بلوچ حمایت کند. اگر پاکستانی ها سیاست خود را به خصوص در ارتباط با کشمیر تغییر دهند، گروه های رادیکال اسلامی که مورد حمایت ارتش پاکستان هستند، تجدید نظری داشته و راه حل سیاسی را در پیش بگیرند، به نظر رقابت ها بین هندوستان و چین هم در ایالت بلوچستان کاهش پیدا خواهد کرد. ولی به هر حال سیاست های دولت پاکستان با این وجود که شکل کنونی دولت فدرال است، ولی ارتش حرف اول را در سیاست های داخلی و خارجی می زند و دولت های حزبی توان چندانی برای تاثیر گذاری روی تحولات بلوچستان ندارند چالش زا است. گذشته از این متاسفانه دولت ایران هم در رابطه با منطقه بلوچستان ایران سیاست چندان واقع بینانه ای ندارد. فقر و فلاکتی در حال حاضر در بلوچستان و تبعیضاتی در مورد بلوچستان ایران تبعیضات را بالا برده و در صورتی عدم تجدید نظر در آینده مشکلاتی را به وجود می آورد و ممکن است که رقابت های هند و چین را در سطح منطقه تشدید کند. در این میان تاثیر رقابت های هند و چین در بلوچستان پاکستان اگر به تشدید برخوردها بین گروه قومی بلوچ و ارتش پاکستان منتهی شود، به شکل طبیعی نا امنی را گسترش می دهد، و وقتی فضای ناامن به وجود آید، گروه های رادیکال اسلامی مانند داعش یا بقیه گروه ها، یا گروه هایی ضد ایرانی مانند الفرقان و جیش العدل تقویت و از آن فضا استفاده و علیه ایران عملیاتی را انجام دهند. بنابراین اصل رقابت در منطقه چندان به نفع امنیت ملی ایران هم نیست.
واژگان کلیدی: رقابت، چین ، هند، بلوچستان پاکستان ، منافع ایران،
