مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
روابط افغانستان و ترکمنستان در طول سالهای گذشته، روابطی رو به گسترش در بخش همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای بوده و با عملی شدن پروژه‌های بزرگ، ترکمنستان می تواند سهم مهمی در مشارکت اقتصادی و تجاری افغانستان بزند. سفر اخیر رییس‌جمهور محمد اشرف غنی به ترکمنستان، به نظر با دست‌آوردهای قابل توجهی همراه بوده است. گفتگوی زیر با دکتر واحدی در همین زمینه است:
واژگان کلیدی: کابل، عشق‌آباد، مناسبات کابل و عشق‌آباد، روابط کابل و عشق‌آباد، دور نوین افغانستان با ترکمنستان
مرکز بین المللی مطالعات صلح: روابط افغانستان و ترکمنستان از آغاز استقلال ترکمنستان چگونه بوده است؟
ترکمنستان از همسایگان افغانستان است و فرهنگ مشترک و روابط مشترک با همدیگر دارند. منتهی در زمانی که این دو کشور تحت سیطره شوروی بودند؛ روابط آنها با همدیگر کمتر بود. ولی بعد از اینکه آنها از سلطه شوروی رهایی یافتند و مستقل شدند. سعی کردند روابط عمیق و گسترده ای با همدیگر برقرار کنند. چون با همدگر فرهنگ و سنن مشترک داشتند. بین اقوام دو کشور روابط فامیلی نیز وجود داشت. وقتی دو کشور مستقل شدند تمایل زیادی داشتند که روابط دو کشور قوی تر شود. در زمان کرزای نیز روابط تجاری، سیاسی و دیپلماتیک بین دو کشور خوب بود. در این اواخر بعد از سفر اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان به ترکمنستان داشت، روابط در سطح عمیق و گسترده ای پیش رفت و مذاکراتی خوبی نیز بین دو کشور صورت گرفت. امیدواریم این روابط بین دو کشور مفید باشد و بتواند منافع دو کشور را تامین کند. و بتواند مشکلات منطقه را نیز برطرف کند. و تبعات مثبتی در روابط منطقه داشته باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اهداف عمده اشرف غنی در سفر به ترکمنستان در شرایط کنونی چه بوده است؟
افغانستان مشکلات اقتصادی و امنیتی دارد. متاسفانه غربی ها، آمریکایی ها و ناتو علیرغم وعده های که داده اند (مشکلات افغانستان را در زمینه اقتصادی و تامین امنیت حل می کنند) به تعهدها و وعده های که داده بودند عمل نکردند و افغانستان دارای مشکلات اقتصادی و معیشتی و مسائل برق و ترانزیتی و غیره می باشد. امروزه مردم افغانستان دارای مشکلات معیشتی در تهیه مواد غذایی هستند. ساختار زیربنایی منابع افغانستان بسیار پایین است . بنابراین بهترین گزینه در این شرایط با توجه به زمینه های که وجود داشته است، و تمایلی دولت ترکمنستان توجه به وعده ها و ظرفیتهای کشور ترکمنستان است. وعده ها و آمادگی ها که در دولت ترکمنستان وجود دارد؛ میبتواند در ساختار و بازسازی افغانستان و تامین معیشت و حل مشکلات افغانستان کمکی کند. درصد بالایی از خواسته های اولیه افغانستان با این توافق و مذاکرات صورت گرفته حل شود. لذا من فکر میکنم اقای اشرف غنی صلاح دانستند که سفری به ترکمنستان داشته باشند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در چند سال گذشته اهداف و سیاست های ترکمنستان در قبال افغانستان چگونه بوده است؟
اهداف مشترک و متقابل است. ترکمنستان از انرژی، گاز و برق گسترده بهره مند است و به دنبال این است که این منابع را به گونه ی به فروش برساند. بهترین راه برای این کار یعنی انتقال و فروش منابع کشور افغانستان است. لذا ترکمنستان در سالهای متمادی درصدد بوده است که روابط بین ترکمنستان و افغانستان ایجاد و ترکمنستان از طریق روابط اقتصادی و تجاری بتواند از جهت انتقال انرژی خود به هند و پاکستان و حتی کشورهای اروپایی استفاده کند و منابع خود را با قیمت مناسب به فروش برساند. در این شرایط افغانستان هم از طریق انتقال و فروش منابع انرژی ترکمنستان می تواند منافعی به دست آورد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه دولت ترکمنستان به ترکمنهای افغانستان در چند سال گذشته چگونه است؟
برخورد و مواضع دولت ترکمنستان یک برخورد جامع است. آنها تمایل دارند که به افغانستان کمک کنند. ترکمن ها در افغانستان یک قشر اقلیت هستند. دولت ترکمنستان به دنبال این است که ملت افغانستان را تحت پوشش قرار دهد. روابطی که ترکمنهای افغانستان با دولت ترکمنستان بعد از استقلال این کشور داشته اند روابط خوبی بوده است. همکاری ترکمنستان در افغانستان مخصوص ترکمن ها نبوده است. بلکه سعی کرده است که کل اقشار افغانستان و خصوصا شمال افغانستان که هم مرز با ترکمنستان است کمک کنند. لذا ترکمنستان موضع کلی و جامع دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به حضور و فعالیتهای داعش در شمال افغانستان، روابط دو کشور افغاسنتان و ترکمنستان نسبت به این موضع چیست؟
آنها معتقد هستند در راستای مهار گروه های افراطی که دو کشور را تهدید می کنند، بهترین گزینه برگزاری کمیسیون های مشترک امنیتی و نظارت و همکاری متقابل است. اگر کشورهای منطقه بتواند روابط خوبی با همدیگر داشته باشند موفق می شوند در زمینه تامین امنیت این گروه ها را مهار کند . لذا بین دو کشور کمیسیون های مشترک و توافقهای مشترک صورت می گیرد. در واقع نزدیکی و تمایل دو کشور و خصوصا ترکمنستان نسبت به افغانستان برای ایجاد تامین امینت در منطقه مهم است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به پروژه های اقتصادی بین ترکمنستان و افغانستان وجود دارد، در چه صورتی این پروژه ها اجرا و موفقیت آمیز می شوند؟
در صورتی است که در منطقه امینت کامل ایجاد شود، خط گازی (که قرار است از ترکمنستان وارد افغانستان شود و به پاکستان، هند رود و خط راه آهنی که قرار است بین کشورهای منطقه شکل گیرد، به مرحله اجرا در خواهد آمد. کشورها باید در این زمینه به منافع کشورهای متقابل توجه و روابط عادلانه ای داشته باشند. منافع کارهای اقتصادی باید به گونه ی باشد که کشورهای متقابل نیز سود ببرند. کشورهای شرکت کننده در این طرح باید بهره های متقابل ببرند. اگر روابط عادلانه باشد ایجاد این شرکت های تجاری و ترانزیتی می تواند منابع کل منطقه و منافع کشورهای ذی ربط را نیز تامین کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چشم انداز روابط ترکمنستان و افغانستان چگونه خواهد بود؟
اگر در سطح حاکمیت کشورهای منطقه باشد و اگر کشورهای غربی و استعماری خصوصا ناتو و آمریکا و کشورهای قوی اقتصادی در این مسائل دخالت نکند و این کارها با نظارت و حاکمیت خود کشورها خصوصا بین افغانستان و ترکمنستان به صورت مستقل اجرا شود و کشورهای غربی دخالت نداشته باشند و مسائل یه صورت طبیعی پیش برود چشم انداز مثبت است و مسئولان دو کشور باید سعی کند در نظارت و برنامه ریزی خودشان حاکمیت داشته باشند و نباید زمینه برای نفوذ و دخالت کشورهای دیگر فراهم شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه بازیگرانی داخلی در افغانستان از روابط افغانستان و ترکمنستان استقبال می کنند و چه کسانی با آن مخالفت می کند؟
کسانی که به ایده حاکمیت مستقل و ملی به نسبت به کشور و ملت خود پایبند هستند آرزومندند که مشکلات کشورشان برطرف شود و به حاکمیت کشور خود معتقد هستند از روابط افغانستان و ترکمنستان استقبال می کند. اما کسانی که به صورت ظاهری ادعای خودی می کنند و بیان می کند که می خواهند منفعت افغانستان وترکمنستان تامین شود در باطن با غربی ها و دیگران ارتباط دارند زمینه را برای بازیگرانی که حرفشان با عملشان متفاوت و تعهدی به حریم دو کشور ندارند باز میکنند.
