مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
منافع ژئوپلتیک روسیه در اوکراین نه بر آمریکا پوشیده بود و نه بر اروپا، اما تلاش غرب برای گسترش ناتو در حیاط خلوت روسیه به عنوان یک ابر قدرت تاثیر گذار بر تحولات جهانی چندان خوش آیند رهبران کرملین نبوده و زمزمه‌های رویارویی روسیه با غرب در اوكران بويژه شبه جزيره كريمه بعد ديگري به خود گرفته است. در اين حال با توجه به در پيش بودن همه پرسي استقلال يا پيوست به روسيه در شبه جزيره كريمه و احتمال پيوستن آن به روسيه گفتگويي با دكتر عبدي استاد دانشگاه خوارزمي براي شناخت بيشتر اهميت ژئوپلتيكي شبه جزيره كريمه داشته ايم:
واژگان كليدي: اهميت ژئوپلتيكي شبه جزيره كريمه براي بازيگران، ژئوپلتيكي شبه جزيره كريمه، مسكو و اهميت ژئوپلتيكي كريمه ، اهميت ژئوپلتيكي كريمه براي غرب
مركز بين المللي مطالعات صلح: اهميت ژئوپلتيك شبه جزيره كريمه جزيه كريمه براي روسيه چيست؟
اگر شما تاريخ روسيه را نگاه كنيد مشاهده ميكنيد روسیه بر پایه یک جبر جغرافیایی و در راستای جبر ژئوپلیتیک چاره ای جز دسترسی تضمین شده به آبهای گرم دریای سیاه به عنوان دروازه ورود به مدیترانه و پیگیری اهداف منطقه ای و فرامنطقه ای خود در آن نداشته است. اين دسترسي به عنوان يكي از بزرگترين دغدغه اين كشور در چند سده اخير بوده است. يعني بسياري از كنش هاي سياسي در تاريخ روسيه توسط رهبران اين كشور در دوره هاي تزاري و.. عمدتا تحت تاثير تنگناهاي ژئوپلتيكي روسيه در دسترسي به آبهاي آزاد بوده است. امروزه روسيه اگر در كريمه درگير شده است عمدتا به دليل بحث دسترسي و اينكه بتواند از مجراي آبهاي گرم به سمت اروپا و. رود مد نظر بوده است. آنها قبلا درگيري هاي كه با عثماني و اروپايي بر سر كريمه انجام داده كه گاه به شكل رقابت هاي شديد و جنگ هاي انجام شده است. يعني تاريخ روسيه گواه اهميت اين امر براي روسيه است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: اهميت ژئوپلتيك شبه جزيره كريمه براي اوكراين چيست؟
شبه جزيره كريمه منطقه اي كه اوكراين مي تواند از آن به درياي سياه دسترسي پيدا كند. دسترسي به آبهاي آزاد براي هر كشوري نوعي الزام حياتي است و كشورهايي كه به آبهاي آزاد دسترسي ندارند عمدتا گروگان كشوري هاي همسايه خود هستند و اوكراين هم نمي تواند از اين قاعده كلي مسثتثني باشد. لذا طبيعتا تلاش خواهد كرد تا سرزمين و خاك خود در كريمه را حفظ كند. از نظر سياسي شبه جزيره كريمه از آن اوكراين است لذا تلاش خواهد كرد تا اين شبه جزيره كريمه را از دست ندهد و وزن جايگاه ژئوپلتيك خود را حفظ كند. همچنين درياي سياه جز كانون ها و مناطقي است كه در تحولات بين الملل مهم بوده است و كشورهاي پيرامون آن در معادلات بين المللي و رقابت بين قدرت ها تاثير گذار بوده است. اوكراين هم نمي تواند خود را از اين امر جدا بداند. بويژه اينكه جناح غربگراي در اوكراين به نحوي تحت تاثير القائات و رفتارهاي غرب است و اين كشور را وادار ميكند در منطقه حضور داشته باشد. حضور آن به منزله حضور غرب در درياي سياه است. اكنون اولويت اصلي اوكراين آن است كه دسترسي روسيه را محدود كند و در عين حال تلاش كند تا شبه جزيره كريمه به عنوان منطقه اي استراتژيكي و راهبردي در قالب كشور وجود داشته باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نگاه ژئوپلتيكي اتحاديه اروپا و امريكا به حفظ شبه جزيره كريمه در قالب اوكراين چيست؟
اين امر را بايد در سطح كلان رقابت هاي راهبردي بين روسيه و امريكا ديد. اين دو قدرت رقيب به گونه كلي در اين حوزه حضور دارند و در شبه جزيره كريمه درگير هستند. طبيعا اروپايي ها و غرب و امريكا تلاش ميكنند در راستاي گسترش ناتو به شرق مناطق راهبردي و ژئوپلتيك را در اختيار خود داشته باشند. زماني كه دو قدرت در حال رقابت هستند يكي از ابزارهاي مهم در رقابت دسترسي به مناطق راهبردي است. شبه جزيره كريمه با توجه به جايگاهي كه در دسترسي به درياي سياه براي قدرت ها دارد، اهميت مضاعفي دارد. امريكايي ها و غرب در راستاي گسترش ناتو به شرق و مناطق تحت نفوذ خود طبيعتا به دنبال محدود كردن روسيه در درون مرزهاي خود هستند و مي خواهند بازوها و ابزارهاي روسيه در بالابردن قدرت خود را محدود كنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به همه پرسي پيش رو در شبه جزيره كريمه براي پيوستن به روسيه در صورتي كه شبه جزيره كريمه به روسيه محلق گردد چه تاثيرات ژئوپلتيكي براي روسيه دارد؟
روسها براي روسي سازي كريمه جنگهاي فرواني انجام داده اند و اين منطقه براي روسيه هزينه هاي زيادي داشته است. در طول تاريخ روسيه براي تصاحب اين منطقه جنگيده و كشته داده است. لذا بر این اساس روسیه به هیچ وجه از این شبه جزيره كريمه جزیره عقب نشینی نخواهد کرد و به عبارت بهتر ارتباط خود را با آن قطع نخواهد کرد، زیرا شبه جزيره كريمه براي روسيه نان شب است. روسيه در گام نخست براي تسلط خود بر اين منطقه در گام دوم دور كردن رقباي خود از اين منطقه تلاش هاي زيادي كرده است. اين امر نوعي الزام و تعبد ژئوپلتيك است. در اين حال از دست دادن و عقب نشینی از منطقه به منزله قبول انزوای جغرافیایی و فروکاستن هر چه بیشتر قدرت ملی این کشور و فضاي حياتي است . در اين حال فضاي حياتي جزو خطوط قرمز هر كشوري است و پذيرش عقب نشيني از فضاي حياتي به منزله قبول عقب نشيني و كاهش وزن ژئوپلتيكي در فضاي بين المللي است.
در اين حال با پيوستن شبه جزيره كريمه به روسيه ميتوان شاهد تثبيت هر چه بيشتر نفوذ روسيه در درياي سياه بود. يعني اگر در يك جمله بگوييم روسيه در درياي سياه تثبيت مي گردد. يعني اگر اكنون در قالب پيمان هايي شبه جزيره كريمه در اختيار روسيه است و با توجه به تغيير دولت در اوكراين اين امر در معرض خطر قرار مي گرفت با پيوستن شبه جزيره كريمه به روسيه يا استقلال آن ( كريمه اگر مستقل شود فورا به روسيه خواهد پيوست ) نگراني هاي روسيه از نظر جغرافيايي و ژئوپلتيكي مرتفع خواهد شد. گذشته از اين مجموعه كشورهايي كه متحد غرب هستند و با غرب همراه هستند از قدرت يابي روسيه متضر خواهند شد. اين امر بيشتر متوجه تركيه است. روسيه و عثماني در گذشته در شبه جزيره كريمه جنگيده اند و سفر اخير داوود اوغلو به اوكراين به دليل همين امر بود. در واقع تركيه دوست ندارد روسيه بر شبه جزيره كريمه مسلط باشد. چرا كه ده درصد جمعيت تاتار با اوكرايني ها زبان ها متحد هستند تا روسها لذا پيوستن كريمه به روسيه موجب بازنده شدن تركيه مي گردد.خواهد شد.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
