مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
طی سالهای اخیر تحولات و رخدادهای کشور افغانستان تبدیل به یکی از مهمترین چالشهای پیش روی سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا شده است. در چنین شرایطی این کشور خواهان امضای یک توافقنامه امنیتی جدید برای بدست آوردن دلیل حقوقی جهت باقیماندن نیروهای نظامی اش در افغانستان پس از سال 2014 است. توافقی که هنوز حامد کرزای رئیس جمهوری این کشور زیربار امضای آن نرفته است. در اين راستا براي بررسي بيشتر موضع به گفتگويي با همایون جریر پرداخته ايم . وي داماد گلبدین حکمتیار و چهره ای شناخته شده و در دوره نخست وزیری حکمتیار، پست معاونت نخست وزیری و همچنین رئیس دفتری نخست وزیر را عهده دار بوده است.
واژگان کلیدی: چالش ها معاهده امنیتی کابل واشنگتن، چالش ها و چشم انداز معاهده امنیتی امريكا و افغانستان معاهده امنیتی کابل واشنگتن، پيمان امنیتی کابل واشنگتن
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با وجود گذشت ماه ها گفتگو چالش هايي در راه امضاي پيمان امنيتي امريكا و افغانستان دلايل و اهداف كنوني امريكا در اصرار بر امضاي توافقنامه امنيتي با كابل چيست؟
امريكايي ها با بهانه جنگ با تروريسم وارد افغانستان شدند و بدان لشگركشي كردند و افغانستان را در اشغال خود گرفتند. در كنار اين نيز آنها مصوبه شوراي امنيت را نيز گرفتند. اكنون امريكايي ها ميخواهند حضورشان در افغانستان دائمي باشد و بهانه جنگ با تروريسم هم كمرنگ شده است. لذا مي كوشند قراردادي با دولت افغانستان داشته باشند كه بر مبناي آن قرارداد حضور دائمي آنها در افغانستان توجيه دائمي داشته ولي هزينه زيادي در افغانستان نداشته باشند. اكنون آنها مي خواهند اكثريت نيروها خود را از افغانستان خارج كنند و بخش كمي از نيروهاي خود را گذارده و در نه منطقه افغانستان اردوگاه و پايگاه نظامي داشته باشند. اين مناطق از مناطق استراتژيك افغانستان است. يعني براي اين كشور اصل حضور نظامي در افغانستان و پايگاه هاي استراتژيك مهم است به اين منظور اين قراردارد را مد نظر دارند و به حضور پايدار مي انديشند. اگر خواسته باشيم اهداف ديگري را هم در نظر گرفت بايد گفت سود و منافع پايدار آنها از حضور در افغانستان هم اشاره كرد. همه اين امور مي تواند در راستاي منافعي كه ميتواند امضاي قرارداد امنيتي بر امريكا را داشته باشد بر امريكا حساب كرد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: پس از برگزاري لويي جرگه در شرايط كنوني اهدافي كه دولت افغانستان از طي مسير و مذاكره با امريكا در مورد قرارداد امنيتي دارد چيست؟
با احترام كه به شخصيت هايي كه در لويي جرگه حاضر بودند، در واقع لويي جرگه نهادي قانوني و مطابق آنچه در قانون اساسي آمده است نبود. از ديد ما لويي جرگه اي كه به خاطر قرارداد امنيتي با امريكا برگزار شد از مردم افغانستان نمايندگي نمي كرد و از ديد من آقاي كرزاي اشتباه بزرگي در برگزاري لويي جرگه كرد. چرا وي مي خواست به نوعي وانمود كند كه مردم افغانستان با حضور امريكايي ها در افغانستان موافق هستند. به عبارتي اين رويكرد كرزاي و لويي جرگه اي (كه كرزاي دعوت كرده بود) وجهه قانوني مردمي و مشروعيت نداشت، ولي موافقت خود را با قرارداد امنيتي اعلام كرد. در اين حال كرزاي بنا به دلايلي نمي خواهد قرارداد را امضا كند. از نگاه ما اگر وي بر موضع خود بايستد بسيار مناسبي است. به هر صورت كرزاي استدلال ميكند كه بايد امريكا در خانه هاي افغان ها عمليات نكنند و داخل نشوند. دوم اينكه امريكا صلح در افغانستان را ضمانت كند. يعني كرزاي استدلال ميكند كه امريكايي ها اگر بخواهند به جديت مي توانند صلح در افغانستان را تضمين و مشكل جنگ را حل كنند. شايد در كنار اين نيز خواسته غير مشخصي بين امريكايي ها و كرزاي وجود داشته باشد. آقاي كرزاي از امريكايي ها مي خواهد كه اين خواست برآورده شود و احتمالا بايد گفت اين خواسته اصلي تر است. به هر صورت بحث كنوني كرزاي و امريكاييها به جاهاي حساسي كشيده است و وانمود ميشود كه كرزاي حاضر نيست كه قرارداد را امضا كند. امريكايي ها گفته اند كه اين قرارداد را رئيس جمهور آينده هم مي تواند امضا كند. اكنون امريكايها در افغانستان حضور دارند و آقاي كرزاي اگر اين توافقنامه را امضا نكند در آخرين روزهاي اقتدار خود دست به كار خوبي زده است. چرا كه اكثريت مردم افغانستان با امضاي اين قرارداد مخالف هستند و جز كساني كه از حضور امريكا سود مي برند اكثريت قاطع مردم با امضا اين قرارداد مخالف هستند. افغان ها استقلال و تماميت ارضي كشور خود را نسبت به هر چيز ديگري ارجح مي دانند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: دیدگاه گروههای مختلف مذهبي و قومي و نگاه اپوزسيون و احزاب سياسي به توافقنامه چيست؟
اكثريت آحاد ملت ما با امضاي قرارداد مخالف هستند. حلقاتي كه امريكايي هستند و در سايه امريكا نان مي خورند اعلام ميكنند اگر امريكايي ها كمك اقتصادي نكند افغانستان با مشكل برميخورد و اگر حضور نداشته باشند جنگ طولاني ميشود. بايد گفت آيا اكنون در افغانستان امنيت وجود دارد؟ يعني هر چند شهرهاي بزرگ و مراكز شهرها داراي امنيت نسبي هستند، اما شهرستان ها و خيابانها تحت كنترل دولت نيست. همچنان اقتصاد افغانستان هم اقتصادي نيست كه بعد از خروج امريكاها مشكل دار شود. اقتصاد افغانستان اكنون نابسامان است و با خروج امريكايي ها اگر وضع هم خراب تر شود لااقل افغانستان در سايه استقلال و آزادي خود تصميم مي گيرند. افغانها نسبت به آزادي حساس هستند. لذا كساني كه منافع خود و گروه خود را در سايه حضور امريكا مي بينند با اين امر موافق هستند. من معتقدم كه اگر افغان ها قابليت حل مشكل جنگ و مشكل امنيت و ثبات را دارند و به گونه اي اقتصاد را هم بسازند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چالش هاي پيش روي امضاي توافقنامه امنيتي در وضعيت كنوني چيست؟
يك چالش مهم تناقض گويي هاي امريكاي ها است. شكي نيست كه آنچنان كه كرزاي گفته است امريكايي ها عمل و قولشان كاملا مخالف است . دوستان صادقي نيستند و در گذشته هم ثابت شده است كساني كه با امريكايي ها دوستي كرده اند سوي نبرده اند.چالش ديگر هم اين است كه كرزاي هنور بر موضع خود ايستاده است. چالس ديگر وضعيت منطقه و مردم افغانستان است كه موافق امضا اين قرارداد نيستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا کرزای سرانجام این توافقنامه را امضا می کند و یا آنطور که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا گفته است، اگر او آن را امضا نکند رئیس جمهور بعدی افغانستان اینکار را خواهد کرد؟
واقعيت آن است كه مشخص نيست كه موضع اصلي كه آقاي كرزاي با امريكايي ها دارد چيست. احتمال آن است كه غير از آنچه در مطبوعات مي آيد مساله خصوصي ديگري بين كرزاي و امريكايي ها وجود دارد ولي در هر صورت مواضعي گه كرزاي گرفته است موضعي ملي است. در اين حال اگر شرايط هماني است كه توسط كرزاي اعلام ميشود و مي توان گفت قرارداد امضا نمي گردد. چرا كه امريكايي ها ضمانتي براي صلح ندارند و در عمل برخلاف آن عمل ميكنند.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
