مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
كنفرانس ژنو دو در راستای اجرای توافقاتی است که در کنفرانس پیشین ژنو به دست آمده و بر همین اساس باید مصوبات کنفرانس پیشین ژنو اجرایی شود. قرار است در اين نشست هیات اعزامی دولت سوریه و فرستادگان مخالفان این کشور به صورت مستقیم مذاکراتی را تحت نظارت سازمان ملل آغاز خواهند کرد و در آن درباره وضعیت کنونی سوریه و آینده این کشور تصمیم گیری می شود. اما هنوز بازيگران و كشورهاي مختلف مواضع و رويكردهاي گاه متناقضي در مورد آن داشته اند. در همين راستا سيد امير موسوي تحلیلگر مسائل منطقه، در گفتگويي با ما به بررسی ژنو دو و رويكرد بازيگران برای شرکت در این نشست ، پرداخته است:
واژگان كليدي: كنفرانس ژنو دو، شرطها و رويكردهاي بازيگران در ژنو دو، بازيگران ژنو دو، دولت سوريه و ژنو دو، امريكا و ژنو دو رويكردهاي بازيگران داخلي و بين المللي به ژنو دو
مركز بين المللي مطالعات صلح : رويكرد كنوني غربي ها به كنفرانس ژنو دو در مورد سوريه چيست؟
فشارها و محضوراتي كه امريكا در آن حضور دارند موجب شده است امريكايي ها بيش از هر بازيگر ديگري مايل باشند كه اين اجلاس برگزار گردد. من فكر ميكنم كه اكنون امريكايي ها در حال انجام تلاش هاي مضاعفي هستند به هر نحوي ژنو دو تشكيل گردد حتي به دنبال نتيجه سرنوشت ساز در اين اجلاس نيستند. سفر آقاي كري به منطقه هم در اين راستا بود تا هم برخي از طرف ها را توجيه كند و بر اين امر تاكيد كند كه اين اجلاس به نفع همه خواهد بود و هم تلاش كند كه مخالفان هر كدام به نحوي وارد اجلاس شوند و پيش شرط هاي خود را براي حضور در اجلاس كم كنند. در اين راستا مخالفان منطقه اي هم تلاش كرده اند تا دولت سوريه را سرنگون و هزينه هايي و امكانات فرواني در اختيار مخالفان قرار دادند اما مخالفان به عللي نتوانستند از اين امكانات استفاده كنند. از جمله علل خارجي بودن مخالفان است. يعني بيشتر مخالفان جديد مسلح در سوريه از كشورهاي مختلف وارد سوريه شده و آنهايي كه مسلح و سوري هستند اندك و بيشتر از ارتش جدا شده و در خارج از كشور مقيم شده اند. يعني گر چه همه درگيري هاي مسلحانه در سوريه به نام ارتش آزادي بخش منعكس ميشود ارتش آزاد سوريه نقش خيلي جدي اي در ميدان جنگ ندارد اما در چند ماه اخير رسانه هاي طرفدار مخالفان مسلح هم اذعان كردند و نام هاي حقيقي لوا لاسلام، النصره و داعش را مطرح كردند. من فكر مي كنم سرنخ همه اين گروه ها از دست پشتيبان كنندگان و كشورهاي دوست آنها چه امريكا، فرانسه، قطر، تركيه، اردن و.. خارج شده است. در اين حال جمهوري اسلامي ايران روسيه و سوريه و طرف هاي منطقه اي و بسياري از بازيگران بين المللي تمايل دارند كه وضعيت سوريه به نتيجه مثبتي و به گونه سياسي حل و فصل شود.
مركز بين المللي مطالعات صلح : نگاه دولت سوريه به ژنو دو چيست؟
پيش شرط سوريه آن است كه خارجي در اجلاس شركت نكند. يعني سوريه قبول نميكند داعش، القاعده و النصره در اجلاس شركت كنند. چرا كه از ديدگاه دولت سوريه آنها به عنوان تروريست معرفي شده اند و بايد حضور آنها پاكسازي شوند. من فكر ميكنم دمشق گروه هاي مسلح سوري را سرانجام بپذيرد و با شرايط خاصي وارد مذاكره شود. اين امر در حالي است كه نياز است جلساتي قبل از ژنو دو چه در ايران، روسيه و يا قطر و.. برگزار تا هماهنگي هايي بين دولت و مخالفان سوريه انجام شود. اكنون نيز ايران و روسيه در اين راه گام برداشته و تلاش مي كنند دو طرف صحبت هايي داشته باشند و براي ورود به اجلاس ژنو دو آماده باشند. در واقع تلاش هاي قبل از اجلاس مهمتر از خود اجلاس است. اجلاس ويتريني براي بيانيه و خواندن متن توافق قبل از اجلاس است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: ائتلاف مخالفان سوریه در یک ماه گذشته پس از آنکه احمد الجربا رئیس این ائتلاف پس از دیدار با جان کری وزیر امور خارجه آمریکا از آمادگی برای حضور در نشست ژنو دو خبر داد، دچار اختلافات داخلی شده و برخی گروه‌ها در داخل ائتلاف مخالفان سوری نیز تاکید کرده اند. به نظر شما تصمیم مخالفان در مورد ژنو دو چيست؟
ائتلاف مخالفان سوريه بر پيش شرط تصمين داده شود كه بشار اسد نه در مرحله انتقالي و نه در انتخابات آينده حضور نداشته باشد. عربستان نيز همين شرط را مورد توجه قرارداده است. عربستان در مقطع كنوني تمايلي به اين امر ندارد. فقط عربستان و ائتلاف ملي به سرپرستي احمد جربا مخالف برگزاري ژنو است. احمد جربا كاملا سعودي و تحت نظر بندر بن سلطان عمل ميكند . لذا اين دو اگر قبول نكنند گر چه وزنه اي در سوريه ندارد، اما مي توانند مزاحمت هايي براي تشكيل ژنو دو ايجاد كنند و در روند دستيابي به توافق كارشكني كنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح : عربستان سعودی اجازه ورود ابراهیمی به عربستان را نداد و یا به عبارتی همچنان مساله راه حل سیاسی را قبول نکرده است. رويكرد عربستان برای شرکت در نشست ژنو چیست؟
من فكر ميكنم اين اجلاس تشكيل خواهد شد و آنهايي كه نمي خواهد شركت كنند در حاشيه قرار خواهند گرفت. همانگونه كه سفر ابراهيمي به منطقه در حالي است كه عربستان از اين امر استقبال نكرد و ابراهيمي به ژنو برگشت اكنون با توافق بين روسيه و امريكا كه بسيار مهم است و همچينين گفتگوها و بحث هاي ميان ايران و امريكا بر ژنو دو تاثير مي گذارد. شايد مخالفان برگزاري اجلاس ژنو يا شركت نكند و يا تا آن روز تلاش هايي ميشود كه همه بازيگران شركت كنند.
عربستان اگر شرايط روسيه و امريكا را بپذيرد ضربه مهمي مي خورد. همچنين عربستان اگر حضور در ژنو را بپذيرند موقعيت سياسي خود را از دست خواهند داد. با توجه به رويكرد قبلي عربستان بعيد نيست عربستان تلاش ها و شيطنت هاي را انجام دهد تا سيستم منطقه اي را برهم زند و توافقات منطقه اي را شايد از راه حمله هوايي و خودسرانه و.. برهم زند دهد. اكنون نيز 20 هزار نفر گروه ويژه آماده ميكنند تا حركت گسترده اي بر ضد كاخ رئيس جمهوري اسد انجام دهند. يعني بايد منتظر خبرهاي تعجب آوري از سوي عربستان براي حركت بر خلاف ژنو دو هم بود. عربستان به هيچ وجه حاضر نيست كه ائتلاف ملي وارد گفتگو با دولت اسد شود.
مركز بين المللي مطالعات صلح : در کنفرانس ژنو يك ترکیه و قطر نقش مستقیمی داشتند، در حال حاضر و با توجه به تغييرات این دو کشور چه جایگاهی در ژنو دو دارند؟
قطر عقب نشيني هايي انجام داده است و ممانعتي نميكند تركيه نيز نظر خود را در مورد سوريه تغيير داده است و اين دو اكنون پشت سر امريكا حركت ميكنند آنها قبلا جلوتر از امريكا حركت مي كردند. با توجه به پيروي آنها از امريكا و توافق امريكا با روسيه نقش تركيه و قطر در سوريه كمرنگ شده است و با نقش آنها در ژنو يك متفاوت است.
مركز بين المللي مطالعات صلح : مهمترين چالشهاي برگزاري ژنو چيست؟
تلاشهاي عربستان سعودي و قهر كردن عربستان ممكن است موجب شكست ژنو دو گردد. ديپلماسي عربستان دو خصويت نوين پيدا كرده است. قبلا آنها تندرو نبودند ولي اكنون تندرو شده اند و هميشه در پشت پرده حضور داشتند اما خود جلودار شده اند. همچنين در تلاش هاي منطقه اي خود به بن بست رسيده اند. چنانچه در مصر و بحرين وارد عمل شدند.اكنون در مقابل جمهوري اسلامي ايران هم عبارت هايي را به كاربرده و جسارت هايي ميكنند. گذشته از اين ديپلماسي عربستان در منطقه پير شده و خلاقيت در رويكرد عربستان وجود ندارد و با تحولات منطقه اي و بين المللي شرايط را به خوبي درك نمي كنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح : در چه شرایطی ژنو دو تشكيل خواهد شد ؟
به نظر من ژنو دو تشكيل خواهد شد و منطقه ديگر تحمل شرايط موجود در سوريه را ندارد. از سويي نه امريكايي ها مي توانند به سوريه حمله كنند و كار را يكسره كنند نه مخالفان توان سرنگوني دولت را دارند و ارتش سوريه هم در حال پيشروي است. اين احتمال وجود دارد كه ژنو دو تشكيل نگردد. دولت هر روز مناطق گسترده تري را آزاد ميكند. لذا شرايطي در حال ايجاد شدن است كه دولت سوريه به گونه يا جدي با تروريست هاي بين المللي ميجنگد و اين نگراني وجود دارد كه تروريست هاي بين الملي به كشورهايشان برگردند. لذا اين طرح هم مد نظر است تا به دولت سوريه كمك گردد تا تروريست ها را از بين برد و يا با محاصره به مناطقي چون سينا و.. انتقال دهد.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
