مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
اخيرا «سرتاج عزیز» مشاور نخست وزیر پاکستان گفته است پاکستان، ملا برادر فرد شماره دوم طالبان را در اواخر ماه جاری آزاد می‌کند. عزیز آزادی ملا برادر و برخی رهبران طالبان از زندان های کشورش، را اقدام جدی و عملی پاکستان در روند صلح افغانستان دانسته است.در مقابل كابل هم اعلام كرده است كه در صورتی که دولت پاکستان ملا برادر و برخی رهبران ارشد طالبان را از زندان های این کشور آزاد کند، گامی عملی و مثبت در روند صلح افغانستان برداشته است.در همين راستا براي بررسي بيشتر نوع نگاه اسلام آباد به طالبان داخلي و طالبان افغانستاني و همچنين روند صلح در افغانستان گفتگويي با عاشق حسين طوري كارشناس پاكستان و رئيس راديو پشتو داشته ايم.
واژگان كليدي: واژگان كليدي: امريكا و رويكرد شكاف در بين طالبان در افغانستان، نگاه كنوني طالبان به صلح در افغانستان، ملا برادر آخوند، ملا آغا جان معتصم، ملا عبدالسلام ضعيف، مذاكرات صلح در افغانستان، شكاف در بين رهبران طالبان
مركز بين المللي مطالعات صلح: از گذشته جريان هايي چون جريان حقاني و.. با طالبان همراه بوده اند. در شرايط كنوني نگاه اين جريان ها به صلح افغانستان چيست؟
بخش بسيار كمي از طالبان نگاه مثبتي به صلح دارند. اينها كساني هستد كه براي مردم افغانستان و آزادي مي جنگند، اما دسته اي هم هستند كه مورد سو استفاده سايرين قرار ميگيرند برخي به عربستان، برخي به پاكستان و حتي امريكا و كشورهاي اروپايي و كشورهاي ديگر منطقه اند و سران آنها هم وابسته اند. اينان اهداف آن دولت ها را پيگيري ميكند. شبكه حقاني كاملا با پاكستان مرتبط است. آنها هر گاه كه سخني در مورد صلح افغانستان مي زنند حتما منافع پاكستان را زير نظر دارند. يا اگر شبكه هايي كه با قطر و دوبي و .. عربستان وصل هستند نيز منافع آنها را در نظر دارند. متاسفانه امروزه افغانستان ميدان مقابله بين كشورها و سازمان ها استخبارتي كشورهايي خارجي بويژه برخي از كشورهاي منطقه شده است. حتي تركيه هم به نوعي تلاش مي كند تا نيروهايش هم در قالب ناتو مستقر گردد و هم به طالبان و آغاجان معتصم دفتر داده است. يعني از طرفي هم در ناتو بر ضد طالبان مي جنگد و از طرفي دفتر به طالبان داده است. همچنين چين و روسيه در حال رقابت در داخل افغانستان هستند. لذا نمي توان گفت طالبان صد در صد براي منافع افغانستان و يا مردم افغانستان مي جنگد. به عبارتي گروه هاي مختلفي در طالبان افغانستان شكل گرفته و مي گرد و براي منافع كشورهاي ديگر مي جنگند. خود امريكاييها وقتي كاروان هاي خود را از محلي به محل ديگر منتقل ميكند پولي به طالبان ميدهند تا از كاروان آنها محافظت شود يا به آن حمله به نگردد. يعني طالبان با خارجي ها صرفا جنگ ارزشها نيست و نوعي جنگ استخبارتي هم است. امريكا هم براي اهداف خاص خود به افغانستان آمد. طالبان هم متاسفانه از ابتدا مورد سو استفاده قرار گرفت و اكنون نيز اينگونه است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: رويكرد طالبان پاكستان به صلح در افغانستان چيست؟
نخست طالبان افغانستان و پاكستان در ظاهر دو گروه جدا هستند ولي حقيقتا، عقيدتا و ماهيتا يكي هستند و از يك جا تغذيه فكري ميشوند. هر دو گروه در ظاهر امر ملا عمر را امر خود مي دانند و حقيقتا هر دو گروه از سوي حلقه اي خاصي در منطقه و شايد بين المللي هدايت مي گردند. ملا عمر سمبل هر دو گروه است. طالبان افغانستان در اواسط دهه 90 كه توسط سازمان هاي جاسوسي انگليس، عربستان، امريكا و پاكستان به وجود آمد. ولي با گذشت زمان پاكستان تسلط بيشتري بر روي طالبان افغانستان يافت و توسط طالبان به دنبال اهداف خود در افغانستان رفت. تا اينكه بازي يازده سپتامبر كليد خورد و امريكا افغانستان را اشغال كردند. پس از اين مرحله علت بازگشت طالبان به صحنه افغانستان رويكرد زشت امريكا بود و به طالبان اين فرصت را دادند كه احيا شود و شايد هم خواست آنها اين بود كه طالبان از بين نروند و جنگي وجود داشته باشد تا بهانه اي براي حضور آنها وجود داشته باشد.
طالبان پاكستاني در ظهر امر از ملا عمر تبعيت كند طالبان افغانستاني هر چند از طالبان پاكستان تا حدي دلگير هستند و بر اين نظرند كه چرا در پاكستان بر ضد دولت و ارتش پاكستان مي جنگيد و بايد بر ضد امريكايي ها بجنگيد، اما طالبان پاكستاني بر ضد نيروهاي ارتش مبارزه مي كنند و مردم را هم مي كشند. طالبان پاكستاني هم از سوي نيروهاي اطلاعاتي راهنمايي مي شود و در بين بدنه طالبان پاكستان امريكايي ها، هندي ها و.. نفوذ دارند و گروه هايي بيش از بيست گروه در داخل طالبان پاكستان چون القاعده، لشگر جنگوي، سپاه صحابه، احزاب آسياي ميانه، تركستان شرقي چين و.. حضور دارند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آيا نواز شريف درصدد تغيير سياست خود در قبال افغانستان است؟
اكنون پاكستان نمي داند چگونه با اين موضوع كنار بيايد. اكنون كه نواز شريف به قدرت رسيده است با دو چالش عمده روبرو است يكي بحران اقتصادي و يكي بحران امنيتي است . نواز شريف ميداند تا زماني كه امنيت در پاكستان تامين نشده و تروريسم در اين كشور وجود دارد و كنترل خيلي از مناطق را در دست گرفته است نميتوان بحران امنيتي را مهار كند. در اين حال سرمايه گذاران خارجي و همچنين داخلي از پاكستان خارج ميشوند و به مناطقي چون آسيا شرقي، دوبي و .. مي روند. لذا نواز شريف به گونه جدي گفته است بايد سياست خود را در قبال افغانستان تغيير داد. يعني سياست قبلي مداخله و تعقيب اهداف قبلي درست نيست و بايد سياست خود را اصلاح كنيم. اينكه نواز شريف بتواند يا نه امري ديگر است. چرا كه ارتش حرف نخست را در پاكستان ميزند. در اين بين در رابطه با طالبان پاكستاني آقاي نواز شريف گفت كنفرانس همه احزاب را برگزار كنيم و با دعوت همه احزاب مذهبي و سياسي گرفت با طالبان پاكستان مذاكره كنيم. اگر طالبان داخلي تن به مذاكره داد كه مشكل حل ميگردد، اما اگر طالبان قبول نكند بايد عمليات نظامي بر ضد آنها انجام دهيم. در اين حال از آنجا كه حلقه اي نظامي پاكستان كه از راه طالبان اهدافي را در افغانستان تعقيب مي كنند و برخي از گروه هاي مذهبي مانند جماعت اسلامي و خلفاي اسلام مولانا فضل الرحمان و حتي نهضت انصاف سكولار عمران خان از طالبان حمايت ميكند. در اين حال هنوز مذاكره شروع نشده است طالبان معتقد است ارتش رسمي پاكستان مناطق قبايلي را ترك كند و طالبان بايد تروريست قلمداد نشود افرادي از طالبان در زندان ها آزاد گردند. در واقع با توجه به شروط طالبان كه دمكراسي و قانون اساسي پاكستان را قبول ندارد اينكه در مذاكرات از شرايط سخت خود عدول كنند اما بايد گفت طالبان پاكستان از موضعي با دولت پاكستان سخن مي گويد كه مذاكره كشوري با كشور ديگر است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: ملابرادر در حال حاضر از رهبران پرنفوذ و ارشد گروه طالبان است و رهایی او در روند صلح افغانستان مهم و مفید است و مقامات افغان انتظار دارند تا پاکستان ملابرادر و برخی رهبران دیگر طالبان که از زندآنهای پاکستان آزاد می‌شوند را به دولت افغانستان تحویل دهد. سخنگوی وزارت خارجه ی پاکستان روز سه شنبه اعلام کرد، اسلام آباد ”ملا عبدالغنی برادر” نفر دوم گروه طالبان افغانستان را بزودی آزاد می کند. دولت پاكستان در چه شرايطي از صلح دولت افغانستان با طالبان حمايت مي كند؟
تا زماني كه پاكستان به اهداف خود نرسيده باشد و دولتي در كابل باشد كه تمايلي به اسلام آباد داشته باشد و با هند و برخي كشورهاي ديگر منطقه در ارتباط باشد وضعيت همين گونه است. از نگاه پاكستان افغانستان بايد روابطش با اسلام آباد بيشتر باشد و هند در آنجا نفوذ نداشته باشد. كنسولگري هاي هند در استان هاي مجاور با پاكستان جمع گردد و افغانستان عمق استراتژيكي براي پاكستان باشد. همچنين برخي از مسائل مرزي دو كشور هم مطرح نگردد. يعني تا زماني كه خواسته هاي پاكستان اجابت نگردد هيچ صلحي در افغانستان تحقق نخواهد يافت.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
