دکتر سید سلمان صفوی
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
هفته دوم ریاست جمهوری دکتر روحانی با مشخص شدن سرنوشت کابینه پیشنهادی وی در مجلس شورای اسلامی سپری شد. با توجه با جلسات رئیس جمهور با مقام معظم رهبری و قرار او با لاریجانی برای مناصب رحمانی فضلی، نهاوندیان و پورمحمدی، به نظر می رسید اکثریت مطلق کابینه پیشنهادی از مجلس رای اعتماد بگیرند، اما سه وزیر پیشنهادی دولت دکتر روحانی که از چهره های مهم سیاسی ایران بودند، نتوانستند از صافی مجلس بگذرند.
ترکیب کابینه رئیس جمهور بیانگر این نکته است که او تحت تأثیر فشارهای مختلف، کابینه ای با بینش معادلاتی معرفی کرده است. با وجود عدم حضور بسیاری از چهره های اصلی اصلاح طلبان در این کابینه نظیر عارف و حتی عدم دعوت از سیدمحمد خاتمی برای مراسم تنفیذ و تحلیف، اصلاح طلبان از دولت دکتر روحانی حمایت کردند. اما این کابینه در داخل و خارج از ایران با نقد دو گرایش متعارض مواجه شد. در ایران حسین شریعتمداری، گروه پایداری و طیف هایی از این قشر بیشتر به ظریف، زنگنه، میلی منفرد و نجفی تهاجم شدید کردند.
روزنامه رسالت علیه دکتر نجفی نوشت: دیدگاه‌های نجفی در عرصه تعلیم و تربیت با دیدگاه نظام در تضاد است. سایت تسنیم نیز علیه دکتر میلی منفرد نوشت: وی از نظر تفکر و رفتار جزو اصلاح‌طلبان رادیکال محسوب می‌شود و تفکرات و طرز فکر او در راستای چپ قدیم و اصلاح‌طلبان تندرو جدید است. او پشت پرده برخی از اعتراضات سال 88 دانشگاه امیرکبیر حضور داشته است. (http://bit.ly/1cjdRKr)
گروه های طرفدار حقوق زنان نیز از عدم حضور بانوان در کابینه و گروه های طرفدار حقوق بشر از پورمحمدی و رحمانی فضلی به خاطر سوابق عملکردشان به ترتیب در وزارت اطلاعات و صدا و سیما، علیه اصلاحات و حقوق اساسی شهروندان انتقاد کردند.
دکتر ظریف با حضور در کمیسون امنیت مجلس و پاسخ به ابهامات مربوط به سوابق خود توانست فضا را به نفع خود تغییر دهد. جامعه بین المللی از انتخاب دکتر ظریف در قامت وزیر خارجه ایران استقبال کرده است و این امر به سود سیاست خارجی ایران است. کاظم وزیری ماهانه و منوچهر نوذری وزرای اسبق نفت و بسیاری از کارشناسان نفت، علیرغم نظر میرکاظمی رئیس کمیسون انرژی مجلس، از وزارت مهندس زنگنه حمایت کردند که بر عبور سلامت زنگنه از صافی مجلس مؤثر بود.
دکتر علوی وزیر اطلاعات با بیان این نکته که قصد بهبود فضای امنیتی ایران را دارد، چهره مثبتی از خود ارائه کرد که با استقبال اصحاب رسانه و اندیشمندان مواجه شد. عدم سوءِ پیشینه دکتر علوی در فشار بر مردم و سیاسیون، سبب جلب حمایت افکار عمومی از وزارت او شد، که این موضوع در آرای نمایندگان مجلس تأثیر مثبت داشت.
رأی اعتماد به ربیعی و رأی مخالف به دکتر نجفی حاکی از این است که طیف اصول گرای افراطی و نیمه رادیکال مجلس درک صحیحی از نقش بازیگران جریان اصلاح طلب ندارند. ربیعی استراتژیستی است که می تواند جنبش اصلاحات را به بدنه شبکه کارگری کشور اتصال دهد و نقطه ضعف فقدان حلقۀ اتصال مطالبات طبقه متوسط و طبقه کارگر در جنبش اصلاحات را برطرف نماید. اما نفس رأی مخالف به نجفی و میلی منفرد نشان دهنده آن است که اکثریت طیف رنگارنگ اصول گرا، شبکه دانش آموزی و دانشجویی کشور را میدان اصلی کارزار خود با رقیب می دانند، و از این رو دو ژنرال اصلاح طلبان در حوزه فرهنگ و سیاست را از کابینه حذف کردند. بدون شک دکتر روحانی در پست مهمی دیگری از نجفی استفاده خواهد کرد.
تکرار بیش از هزار بار واژه فتنه در مجلس طی هفته گذشته، از سویی بیانگر این واقعیت است که هنوز سایه سبزها بر فضای سیاسی کشور غالب است و اصول گرایان به جای گذار از آن، با عدم تدبیر و کم بصیرتی، به طور مرتب اکسیژن به آن پمپاز می کنند و از سوی دیگر بیانگر این نکته است که بین دغدغه های آنها و مطالبات توده مردم فاصله ای عمیق وجود دارد و در حالی که دل مشغولی مردم امور معیشتی است، آنها با شور و حرارت در پی شکار مابقی زمین خوردگان وقایع تلخ 88 هستند. این فاصلۀ بین نیازهای مردم و ذهنیات اصول گرایان، همان طور که موجب شکست آنها در انتخابات ریاست جمهوری 92 شد، در انتخابات آتی مجلس نیز منجر به شکست آنها خواهد شد و وزارت کشور آقای رحمان فضلی نیز کمکی به آنها نخواهد کرد.
برخلاف این تصور که عده ای فکر می کردند با رفتن احمدی نژاد دوران بداخلاقی سیاسی از سپهر سیاسی ایران سپری می شود، متأسفانه برخی از مطالب سخیف مطرح شده در جلسات بررسی صلاحیت کابینه پیشنهادی، آن هم از سوی کسانی که خود متهم به انواع سوءِ استفاده از قدرت هستند، نشان داد “مارکیست گرایی” یک بیماری ریشه دار و مُسری است که خشکاندن عفونت آن، زحمت و حاذقیت بسیار می طلبد. امید است رهبری با دستورات قاطع اجازه ندهند بیماری بداخلاقی سیاسی، تهمت، افترا و پرده دری علیه چهره های نظام، بیش از این از سوی عناصر افراطی و خودشیفته ادامه یابد.
نفس مذاکرات جنجالی مجلس در هفته دوم دولت دکتر روحانی، بیانگر این است که دولت باید خود را برای رویارویی با سه مشکل به ارث مانده از دولت اصول گرای گذشته آماده نماید: اقتصاد بیمار، تحریم های سیاسی و اقتصادی غرب که حاصل بی تدبیری دولت گذشته بوده و شبکه ناهماهنگ اصول گرایان که هنوز سوار بر اریکه قدرت هستند.
یکی ازمهم ترین نقدها به کابینه موجود این است که برخی از وزرای دولت هیچ نقشی در خلق حماسه سیاسی 24 خرداد 1392 نداشته اند و برخی از چهره هایی که نقش مهمی در این حماسه ایفا کرده اند، از کابینه غایب اند.
در مجموع باید گفت این کابینه برآیند خواست های رأی دهندگان به دکتر روحانی نیست، اما متناظر با وضعیت کنونی ساختار قدرت است؛ که اداره مجلس، قوه قضاییه و سپاه در اختیار اصول گرایان است. امید است با موفقیت دولت دکتر روحانی در گره گشایی از مشکلات اقتصادی، اجتماعی حاکم بر کشور، شرایط دیپلماتیک و انتخابات مجلس آتی، فضا و وضع بهتری برای زندگی مردم رنج دیده ایران عزیز فراهم شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح
کلیدواژگان: دیپلماسی، دکتر روحانی، ایران، اصلاح طلبان، مجلس، دولت، اصول گرایان.
