فرزاد رمضانی بونش
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مقدمه:اکنون ماههاست که قاره سبز با بحرانی در اقتصاد برخی از کشور های عضو خود روبرو است و تا کنون نیز این بحران کشوری همچون یونان را عملا فلج کرده است . در این بین طرح اتحادیه اروپا برای كاهش بحران مالی یونان و تعلل این كشور برای اجرای این طرح و همچنین احتمالاتی درباره خروج یونان از اتحادیه اروپا، دامنگیر شدن بحران و کشیده شدن آن به کشور هایی همچون ایتالیا ،پرتغال، اسپانیا در کنار آینده وضعیت اقتصادی اتحادیه اروپا و تاثیر آن بر سیاستهای داخلی و خارجی آن باعث شد تا به گفتگویی با دکتر پیروز ایزدی کارشناس این حوزه بپردازیم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح : مهمترین عوامل تشدید بحران اقتصادی و کنونی اتحادیه اروپا از نگاه شما شامل چه مواردی است ؟
عامل عمده این بحران در واقع همان کسر بودجه دولتهای اروپایی است. به این صورت که برخی از کشورهای اروپایی که اقتصاد ضعیف تری داشتند( در راس آنها یونان ) و کشورهایی همچون اسپانیا، پرتغال، ایرلند و ایتالیا به دلیل اینکه هزینه های عمومی آنها بیش از درآمدهایشان بوده باعث ایجاد کسر بودجه بزرگی شده است و عده ای از این کشورها را در معرض ورشکستگی قرارداده است . چنانچه شاهد بوده ایم از سال گذشته به این طرف اتحادیه اروپا و مشخصا کشورهای عضو یورو در پی چاره جویی برآمده و بسته های کمک مالی به سه کشور یونان، ایرلند و پرتغال را ارائه داده اند . در این بین یونان با توجه به اینکه میزان بدهی های آن در حدود 350 میلیارد یورو است، وضعیت اقتصادی نابسامان تری هم دارد و همچنین نتوانسته از دام این بحران بیرون بیاید . در این میان با وخیم تر شدن دامنه بحران یونان احتیاج به کمک های جدیدی تری پیدا کرده است ، اما با توجه به مشروط شدن کمک ها به برنامه های ریاضت اقتصادی(شامل کوچک کردن دولت خود، حذف برخی از پست های دولتی ، بیکاری بیشتر و میزان دست مزدهای پایین تر ) این امر باعث ایجاد نارضایتی هایی دربین مردم شده است .علاوه بر این همچنین موجب بحران اجتماعی و سیاسی عمیقی نیز در کشورهایی مانند یونان شده است. چنانچه یونان قصد داشت برنامه ریاضتی را به همه پرسی بگذارد، اما با واکنش شدید مقامات اتحادیه اروپا و مقامات کشورها روبرو شده است . دولت یونان نگران این است که با اجرای برنامه ریاضتی مشروعیت دولت از بین رود، لذا وضعیت در یونان غیر قابل کنترل است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح :جدا از یونان وضعیت کشوری همچون ایتالیا به عنوان یکی از قدرت های اقتصادی اروپا چگونه است ؟
ایتالیا سومین اقتصاد بزرگ منطقه یورو است و میزان بدهی های آن نیز خیلی بالا و حدود یک تریلیون یورو است . در این حال اگر ایتالیا نیز نتواند بدهی های خود را بازپرداخت کند و در معرض ورشکستگی قرار گیرد، عملا کمک به این کشور( با توجه به حجم بسیار زیاد بدهی ها) بسیار مشکل است و از عهده ی کسی ساخته نیست.این امر چنان اهمیت دارد که در اجلاس اخیر گروه بیست در فرانسه بیشتر کشور های اروپایی مانند آلمان و فرانسه به ایتالیا فشار آوردند که برنامه ریاضت اقتصادی را با دقت تمام به اجرا گذارد و برای اولین بار هم صندوق بین المللی پول را مامور کردند که نظارت مستقیمی بر حسن اجرای این برنامه داشته تا بتواند اقتصاد ایتالیا را نجات داده و بحران بدهی های این کشور عمیق تر نشود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح :با توجه به برخی احتمالات در مورد خروج کشور هایی از حوزه یورو ، در واقع اگر کشوری مانند یونان از حوزه یورو خارج شود چه تاثیری بر روند همگرایی در چارچوب اتحادیه اروپا خواهد گذاشت ؟
در صورت خروج یونان از حوزه یورو این امر بدعتی میگردد و ممکن است سایر کشورهایی هم که درگیر مسائل اقتصادی هستند به تبع یونان از یورو خارج شوند . در این میان با توجه به اینکه کشوری که از یورور خارج شود باید از کل اتحادیه اروپا خارج شود (یعنی اگر 17 عضو منطقه یورو بخواهند از منطقه یوررو خارج شوند الزاما باید از اتحادیه اروپا هم خارج شوند ) این امر خود ضربه بزرگی به اتحادیه اروپا و فرایند همگرایی در چارچوب این اتحادیه خواهد زد . در این میان با توجه به اینکه اتحادیه اروپا در زمینه همگرایی ها منطقه ای موفق ترین نمونه در دنیا بوده است، اگر این نمونه هم با شکست روبرو گردد زمینه همگرایی در تمام جهان و روابط بین الملل تضعیف خواهد شد .
مرکز بین المللی مطالعات صلح :بحران اخیر اقتصادی در داخل کشور های عضو اتحادیه اروپا چه تاثیرات سیاسی داخلی در کشورهای عضو و رقابت های حزبی در سراسر این اتحادیه برجا خواهد گذاشت ؟
با توجه به دامنه بحران در کشورهای اتحادیه اکنون این وضعیت از چند جهت نارضایتی را در بین شهروندان اتحادیه اروپا و افکار عمومی باعث شده است . در این حال در کشورهایی با اقتصاد قویتر (مانند آلمان و فرانسه)با در نظر داشت اینکه این کشورها مقداری از بار بدهی های کشورهای متضرر را از راه کمک های مالی به دوش می کشند و مردم این کشورها هم خود با مسائل بیکاری و پایین آمدن قدرت خرید و … روبرو هستند ،اعتراض هایی درمورد کمک ها به کشورهای یونان، اسپانیا، ایتالیا و.. انجام میدهند. چرا که پول مالیات دهندگان صرف ارائه کمک به کشور های متضرر میشود . در این بین این امر باعث ایجاد نگرشی منفی در بین کشورهای با قدرت بیشتر اقتصادی شده است .
در کشورهای اروپایی دیگری که قرار است برنامه های ریاضت اقتصادی ، پایین آوردن هزینه های عمومی، کوچک کردن دولت ، خصوصی سازی و.. انجام گیرد ، به دلیل ایجاد بیکاری پایین آوردن دست مزدها و.. نارضایتی در بین شهرودان ایجاد میشود . در این شرایط در همه این کشورها( چه بدهکار یا کمک کننده) با توجه به نارضایتی ها از وضعیت موجود معمولا مردم به احزابی رای میدهند که مخالف حزب حاکم است. یعنی این امر بسته به هر کشوری تفاوت دارد. مثلا اگر در کشوری چپ ها سرکار باشند( مانند اسپانیا ویونان ) شانس احزاب راست بیشتر میشود و در کشورهایی که راستگراها در قدرت هستند ( مثل فرانسه ) شانس چپ ها و یا سوسیالیست ها در انتخابات بعدی بیشتر میشود .
مرکز بین المللی مطالعات صلح :بحران اخیر چه تاثیری می تواند بر سیاست خارجی این اتحادیه داشته باشد ؟
همگرایی در سیاست خارجی کشورهای عضو اتحادیه اروپا تا کنون نیز ضعیف بوده است (در سیاست خارجی چون بحث های حاکمیتی مطرح است و دولت ها دوست دارند در این زمینه مستقل عمل کنند ) و سیاست خارجی مشترک هیچ وقت به شکلی که در معاهده ماستریخ قوام نگرفته است.در این حال اگر بحران اخیر اقتصادی در اتحادیه اروپا منجر به تضعیف همگرایی در اتحادیه اروپا گردد، در این حال ما شاهد تضعیف کلی روند همگرایی ناشی از بحران اخیر و بالتبع نیز تضعیف و کاهش همگرایی در سیاست خارجی خواهیم بود. یعنی از وضعیت کنونی همگرایی هم دچار وضعیت بدتری خواهد شد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح :با توجه به احتمال کمک گیری اتحادیه اروپا از چین روابط با پکن چگونه خواهد بود؟
چین هنوز حاضر به کمک به اروپا نشده است .در این بین چین به عنوان بزرگترین صادر کننده جهان دارای ذخایر ارزی یورو زیاد است، می تواند به صندوق نجات مالی اروپا کمک کند و به یاری کشور های بحران زده بشتابد. اگر کشوری مانند چین به صندوق نجات مالی اروپا کمک کند ، کمک و نقش چین می تواند نفوذ این کشور را در سطح اتحادیه اروپا بالا برد و وجهه خاصی در نظام بین الملل یابد . در این حال اتحادیه اروپا نیز در سیاست خارجی و رویکرد خود نسبت به چین در مواردی مانند حقوق بشر و سایر مسائل مورد اختلاف کوتاه خواهد آمد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح : در شرایط کنونی چشم انداز ورود انگلستان برای ورود به حوزه یورو چگونه خواهد بود ؟
اخیرا انگلستان بحثی برای ورود به منطقه یورو مطرح نکرده است. در این حال با توجه به وضعیت کنونی بحران در این حوزه ورود به حوزه یوررو برای انگلستان همچنان مسکوت تر خواهد شد .
مرکز بین المللی مطالعات صلح :نقش امریکا در بحران اخیر اقتصادی اروپا چگونه خواهد بود؟
چون امریکا خود درگیر مسایل اقتصادی و بدهی است در مقایسه با قبل (مثلا طرح مارشال )نمی تواند نقش خوبی را برای اروپا بازی کند. چنانچه اوباما هم در کنفرانس گروه جی بیست گفت به دلیل بهم وابستگی شدید اقتصاد های امریکا و اروپا اگر اروپا دچار بحران شدید شود امریکا هم متاثر خواهد شد . در این بین عملا نیز از دست امریکا کار زیادی برنمی آید .
مرکز بین المللی مطالعات صلح :با توجه به وضعیت کنونی بحران در کشورهای اتحادیه اروپا آینده بحران در کشورهای عضو یورو به چه سمتی پیش خواهد رفت؟
چیزی که اکنون مشخص است در هر کدام از کشور های عضو بویژه کشورهای بحران زده اروپا عزم سیاسی وجود دارد . در این میان اگر کشور های این منطقه از عزم لازم برای اجرای برنامه های ریاضتی برخودار باشند و برنامه های ریاضتی را به پیش برند شاید راه نجاتی برای این کشورها متصور شد. ولی باید در نظر داشت چون برنامه های ریاضتی برنامه هایی است که ایجاد نارضایتی را افزایش می دهد، احتمال دارد که دولتهای مجری این برنامه ها در انتخابات بعدی رایی برای کسب قدرت به دست نیاروند و این مساله نتیجه را تضعیف کند . در این حال اگر این برنامه ها به خوبی به اجرا در نیاید احتمال اینکه منطقه یورو از هم پاشیده شود و اتحادیه اروپا از این بابت لطمه سنگینی نیز دریافت کند وجود دارد . در این حال اگر مقامات عقلانیت و درایت سیاسی پیدا کرده و کلیه احزاب برای حمایت از این برنامه ها اجماعی داشته باشند شاید راه نجاتی پیدا کنند .
