علی بمان اقبالی زارچ
مرکز بین المللی مطالعات صلح -IPSC
استقرار ترامپ عرصه بین المللی را با شرایط عجیب و غریب و شوکه کننده حداقل برای رهبران قاره سبز و زلسنکی و دیگر سیاستمداران جهانی و مجامع بین المللی مواجه نموده است و در این فرایند آقای پوتین سوار بر جریان و تحول جدید شده و در یک پروژه تعریف و سنجیده شده برای رهایی از جنگ اوکراین تلاش می نماید. در همین راستا ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه قبل از گفتگوی تلفنی شورای امنیت کشور را تشکیل داد تا در مورد تماس اش با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بررسی جامع صورت پذیرد و در نتیجه تماس تلفنی 90 دقیقه ای هفته پیش دو طرف توافق کردند که مذاکرات برای پایان دادن به جنگ در اوکراین را آغاز کنند.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین ضمن تایید موضوع گفت البته در مورد آن بحث شد.. به گفته کرملین، اولین گفتگوی رسمی بین دو رهبر در 12 فوریه 2025 انجام و تقریباً یک ساعت و نیم به طول انجامید. پوتین و ترامپ در این تماس تلفنی در مورد روابط دوجانبه و جنگ در اوکراین گفتگو کردند و پس از آن دستور تشکیل گروه‌های کاری برای مذاکره برای حل و فصل مسالمت‌آمیز مناقشه را صادر کردند. این گفتگو دقیقاً سه سال پس از گفتگوی پوتین و جو بایدن، رئیس جمهور سابق آمریکا، دو هفته قبل از شروع جنگ انجام شد. پس از این گفتگو نمایندگان بلندپایه ایالات متحده، روسیه و اوکراین در سطوح مختلف در اروپا و عربستان دیدار و گفتگو داشته اند.
در شرایط جدید مهمترین نگرانی به اروپا و اوکراین بر میگردد که در مراحل اولیه مذاکرات پایان جنگ نقشی ندارند و مقامات اروپایی از این بیم دارند که ترامپ پس از پایان جنگ، اروپا را وادار کند که به تنهایی امنیت و بازسازی اوکراین را تضمین و نیروهایی را به منطقه درگیری بفرستند تا پایبندی به توافقنامه صلحی را تضمین کنند. امری که موجب شده تا آمریکایی ها نقشی برای اروپا در مسائل مهم ژئوپلیتیکی مربوط به جنگ در نظر نگیرند. در این رابطه مقامات اتحادیه اروپا معتقدند که این یک آزمون واقعی برای وحدت خواهد بود چرا که ترامپ؛ اروپا را با پول منابع مالی می شناسد. البته شش کشور اروپایی از جمله آلمان، فرانسه و بریتانیا اعلام کرده اند که آماده افزایش حمایت خود از اوکراین هستند و افزودند که متعهد به دفاع از “استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور در مقابل جنگ تجاوزکارانه روسیه” هستند. در بیانیه مشترک، که شامل کمیسیون اروپا نیز می‌شود، اشاره شده است که مقامات اروپایی می‌خواهند در مورد گام‌های بعدی با متحدان آمریکایی گفتگو کنند و اوکراین و اروپا باید در هر مذاکره‌ای مشارکت داشته باشند.
اروپا در مرحله جدید با مشکلات درونی و مواضع پرروس برخی کشورها مواجه است و راهبرد رهبران اروپایی برای اجتناب از وتوی مجارستان تلاش برای تکمیل تامین تسلیحات اوکراین توسط دیپلمات ارشد اتحادیه، نخست وزیر سابق استونی، کاجا کالاس، هماهنگ می شود و هدف آن فراتر از تعهدات قبلی اروپا برای کمک نظامی است. دیپلمات‌ها تاکید کردند که با توجه به مخالفت برخی کشورها، به‌ویژه مجارستان، این کمک‌ها، که هنوز در حال مذاکره است، احتمالاً به شکل کمک‌های مشترک از سوی تک تک کشورهای عضو به جای بسته رسمی اتحادیه اروپا خواهد بود. این مذاکرات در حالی انجام می شود که مقامات و رهبران اتحادیه اروپا برای یک سفر گروهی به کیف، در سومین سالگرد تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین، آماده می شوند. در حالی که سران نهادهای کلیدی اتحادیه اروپا و رهبران اسپانیا و کشورهای شمال اروپا و بالتیک برای سفر به کی‌یف آماده می‌شوند، با امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و کایر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا که برای دیدار با ترامپ به واشنگتن می‌روند، در تماس نزدیک خواهند بود. سفر ماکرون فرصتی برای او خواهد بود تا نتایج یک هفته رایزنی را با سایر متحدان در اوکراین به اشتراک بگذارد و تلاش کند موضع دولت ترامپ را بهتر درک کند.
دیپلماسی کرملین بر تحولات سوریه نیز تمرکز داشته و آقای پوتین با جولانی نیز گفتگوی تلفنی داشته که در نتیجه آن شاهد تحرکاتی در روابط دمشق – کرملین از جمله تثبیت پایگاه های روسیه در سوریه در ازای ارسال کمک های مالی بویژه پول نقد را شاهد بودیم. در همین رابطه محمدرضا رئوف شیبانی نماینده ویژه وزیر خارجه کشورمان در امور سوریه در سفری به مسکو با لاورنتیف نماینده ویژه رئیس جمهور فدراسیون روسیه در امور خاورمیانه و کشورهای آفریقا و نیز میخائیل باگدانف معاون وزیر خارجه این کشور دیدار و درباره آخرین تحولات منطقه غرب آسیا به ویژه سوریه رایزنی کرد. طرفین در این دیدار ضمن تصریح بر احترام و تعهد تزلزل ناپذیر خود به وحدت، حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه، بر اهمیت تلاش های بین المللی در راستای حاکمیت ثبات در این کشور حسب اصل مذکور تاکید کردند. همچنین طرفین بر این عقیده خود تصریح کردند که مسائل داخلی سوریه باید توسط طرف های سوری از طریق انجام گفت و گوهای فراگیر و با مشارکت تمامی جریان های سیاسی، قومی و مذهبی مورد حل و فصل قرار گیرد.
در مجموع ترامپ با رویکردی زیادی خواهانه؛ خواسته های حداکثری از مثلث اوکراین(دسترسی به مواد معدنی کمیاب)؛ اروپا ( افزایش هزینه نظامی) و روسیه ( مصالحه در موضوعات مهم جهانی و غرب آسیا، چین و …) را دنبال می نماید، ولی دستیابی به یک راه حل فراگیر در بحران اوکراین بدون ، رفع نگرانی؛ جلب رضایت و مشارکت قاره سبز میسر نبوده و بدون شک یک صلح تحمیلی شکننده بوده و اروپا فشارهای تحریمی و اقتصادی بر روسیه را ادامه خواهد داد. امری چندان مورد رضایت مسکو نمی باشد. بدون شک همانگونه که از اولین سالگرد این منازعه پیش بینی شد سرنوشت چنین منازعات مرموزی در میزهای های قدرت های بزرگ با تعریف و تنظیم قربانیان تعیین می شود و در میان قربانیان اوکراین منوی اصلی بوده و باید صبور بود تا قربانیان بعدی را مشخص نمایند.
