مائده ارکان
پژوهشگر مسائل ترکیه
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
ترکیه در سال 1402 شمسی ، در حوزه سیاست داخلی و خارجی با بحران های مهمی روبرو نبود. در این سال روابط آنکارا با دیگر کشورها ی بهبود یافت و اردوغان تلاش کرد نقش فعالی در منطقه و جهان بازی کند .از میانجیگری در بحران غزه تا حضور فعال در کشورهای آفریقا، آسیای میانه و بالکان. و در حوزه اقتصاد با اتخاذ سیاست های اقتصادی جدید توانست نرخ تورم را کاهش دهد چنانکه تمایل به سرمایه گذاری خارجی در این کشور افزایش یافته است.
پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری 1402 با 52درصد آرا پشتوانه ای بود تا وی بتواند قدرتمندانه تر برنامه هایش را عملی کند . در عرصه فعالیت ها و سیاست های اقتصادی رئیس جمهور ترکیه یک زن را به عنوان مدیر بانک مرکزی انتخاب کرد . وی نرخ بهره را افزایش داد، برنامه ای که سرمایه گذاران خارجی از آن استقبال کردند . اما به دلیل اتهاماتی که به این مدیر و خانواده اش زدند استعفا داد و اردوغان شخص دیگری را در این سمت منصوب کرد . بنا بر گزارش موسسه بین المللی اعتبار سنجی فیچ ریتینگ ترکیه در این سال توانست افزایش ارتقا یابد ونسبت به سال گذشته از لحاظ اقتصادی موفق تر عمل کند . براساس این گزارش انتظارات تورمی کاهش و ریسک نقدینگی خارجی کم شده که این امر باعث افزایش سرمایه گذاری خارجی در این کشور شده است .
در حوزه سیاست خارجی ، ترکیه تلاش کرد نقش فعالی را در مسائل منطقه و جهان بازی کند . چنانکه در مساله غزه از حماس حمایت و حملات بی رحمانه اسرائیل به مردم این سرزمین را محکوم کرد . اسرائیل را یک دولت تروریست توصیف و سفیر خود را از تل آویل فراخواند . ترکیه به دنبال شکایت آفریقای جنوبی از کشتار مردم غزه توسط اسرائیل به دادگاه بین المللی لاهه، از رای این دادگاه بین المللی استقبال نمود. این کشور با حملات حوثی ها به کشتی های اسرائیلی در دریای سرخ مخالفتی نکرده و به عنوان عضو پیمان آتلانتیک شمالی همکاری نظامی علیه حوثی ها نداشته است. آنکارا و تل آویل سال ها است که روابط گسترده اقتصادی – اطلاعاتی و امنیتی با یکدیگر دارند اما با شروع جنگ غزه این دو کشور فصل جدیدی از همکاری را آغاز کردند . به گزارش یورو نیوز “گسست کامل” ترکیه از اسرائیل غیر ممکن است. اردوغان مانند بسیاری ازسیاستمداران و رهبران جهان معتقد است اسرائیل باید یک دولت مستقل فلسطینی را به رسمیت بشناسد تا صلح و ثبات در این منطقه برقرار گردد.
روابط آنکارا و واشینگتن در سال 1402 اگرچه بحرانی نبود اما ایالات متحده همچنان به حمایت و پشتیبانی کردهای سوریه و حزب کارگران کردستان ترکیه ادامه داد. در این سال اختلاف این دو در رابطه با تحویل 40 فروند موشک اف16 به ارزش 23 میلیارد دلار پایان یافت و روند ارسال این موشک ها آغاز گشته است . البته زمانیکه ترکیه با عضویت سوئد در ناتو موافقت کرد، امریکا هم برای ارسال موشک ها چراغ سبز نشان داد لذا روابط ایالات متحده با ترکیه وارد فصل جدیدی شده و این کشور تلاش می کند به غرب نزدیکتر شود . گاپتای در فارن افرز می نویسد ترکیه می‌تواند مشتاق همکاری با آمریکا در مجموعه‌ای از مسائل از جمله بازسازی اوکراین و غزه و مقابله با نفوذ روسیه و چین در آفریقا و بالکان باشد حتی با وجود حفظ روابط با روسیه و پادشاهی‌های خلیج فارس.
در سال 1402 یونان و ترکیه که سال ها با یکدیگر در دریای اژه و دریای مدیترانه اختلاف دارند تلاش کردند فصل جدیدی را از روابط را آغاز کنند . در این سال آنکارا اعلام کرد آماده ادامه گفت و گوی بدون پیش شرط با یونان است . پس از ارسال کمک ها ی یونان برای زلزله زدگان ترکیه آتن و آنکارا تلاش می کنند اختلافات شان را حل وفصل کنند .
قاره آفریقا سرزمینی با منایع طبیعی و استراتژیک فراوان از دیگر اهداف دولتمردان ترک است در همین راستا و در ادامه روند عثمانی گرائی ، دولت حزب عدالت و توسعه تلاش کرده با دولت های این قاره سیاه تعاملات تجاری ، اقتصادی و سیاسی اش را چند برابر کند . وجود منابع نفت و گاز در این کشورها ترکیه را به این منطقه کشانده چنانکه شاهد حضور در لیبی ، الجزایر ، سومالی ، سودان و مصر و امضا قراردادهای مهمی در سال 2014 بودیم . همچنین آنکارا چندین قرارداد اقتصادی و دفاعی با سومالی امضا کرده است .
در همین رابطه به گزارش خبر گزاری آناتولی نخست وزیر سومالی که دولتش چندین قرارداد اقتصادی و دفاعی با ترکیه منعقد کرده ، آنکارا را متحد بی بدیلی برای کشورش خواند. این توافق ، آنکارا را در کانون درگیری میان سومالی و کنیا قرار می‌دهد. به این دلیل که ترکیه خواستار گسترش روابط با نایروبی می باشد و احتمالا میانجی برای حل و فصل مناقشه سومالی و کنیا خواهد بود، زیرا ترکیه سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در کنیا دارد که مهمترین آن مجموعه صنعتی است که در حال ساخت به ارزش ۷۶۰ میلیون دلاری می باشد.همچنین در 25 بهمن ماه اردوغان سفری به مصر داشت . تحلیل گران این سفر را که بعد از 11 سال انجام گرفت ، تاریخی توصیف کردند . پس از سقوط مرسی روابط آنکارا و قاهره تیره و روابط دو کشور قطع گشت. تحلیلگران بر این باور هستند که این سفر از منظر اسرائیل، جمهوری قبرس، یونان، لیبی، سودان و دیگر کشورهای عربی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.” به این دلیل که باعث نزدیکتر شدن روابط این دو کشور خواهد شد و به صلح ، ثبات و امنیت در منطقه کمک خواهد کرد .
کلید واژگان : ترکیه ، سال1402 ، سیاست داخلی ، سیاست خارجی
