وضعيت صنعت نفت و گاز کویت

مریم وریج کاظمی

پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک

مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC

کویت عضو شش کشور شورای همکاری خلیج فارس، در شمال شرقی شبه جزیره عربستان و شمال خلیج فارس واقع شده است. این کشور از شمال و غرب با عراق، از جنوب و غرب با عربستان سعودی مرز مشترک دارد، بدین ترتیب از موقعیت استراتژیکی در شبه جزیره عربستان برخوردار است. کویت با داشتن ذخایر نفت خام تقریباً 5/101 میلیارد بشکه، حدودا 7 درصد از ذخایر جهانی نفت را در اختیار دارد که پس از ونزوئلا، عربستان سعودی، کانادا، ایران، عراق و روسیه در جایگاه قدرتهای برتر انرژی جهان قرار می گیرد(1) و توانایی تولید نفت حدود 3.15 میلیون بشکه در روز دارد، از این رو  بر اقتصاد انرژی مسلط است.

کویت دارای ذخایر اثبات شده ای معادل 774.6 برابر مصرف سالانه خود است، این بدان معناست که بدون صادرات خالص، حدود 775 سال نفت باقی می ماند(2). شرکت نفت کویت (KPC) اعلام کرد که قصد دارد ظرفیت تولید نفت را به 4.75 میلیون بشکه در روز تا سال 2040 افزایش دهد. ضمن اینکه شرکت نفت قصد دارد تولید گاز طبیعی را تا سال 2030 به 4 میلیارد فوت مکعب در روز افزایش دهد(3).

کویت تامین کننده عمده نفت و یکی از اعضای کنسرسیوم اوپک است که ظرفیت تولید فعلی آن حدود 15/3میلیون بشکه در روز است. صنعت نفت بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی و 4/94درصد از درآمد دولت را تشکیل می دهد. کویت حدود 94 میلیارد بشکه ذخیره نفت قابل بازیافت دارد. بدین ترتیب صنایع مرتبط با نفت، تصفیه روغن و فرآوری های پتروشیمی، صنایع غالب کویت را تشکیل می دهند(4).

میدان‌های نفتی کویت یکی از بزرگترین میدان های نفتی جهان به‌شمار می‌روند که بررسی‌ها ذخایر اثبات‌شده ۱۰۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون بشکه‌ای را نشان می‌دهد و این میزان نفت خام 8/8 درصد کل نفت جهان را تشکیل می‌دهد. در کویت بالغ بر ۱۶۰۰ حلقه چاه نفت حفر شده‌ دارد که بزرگترین میدان نفتی آن، بورقان (بورگان) نام دارد. نفت در شمال بورقان با ظرفیت تولید ۲۰۰۰ بشکه در روز از چندین چاهی که در سال ۲۰۲۰ حفاری شده، استخراج می شود. در این راستا شرکت دولتی نفت کویت قصد دارد فعالیتهای حفاری را بالا ببرد و تولید را تقویت کند.

دومین اکتشاف در میدان الغاشانیه واقع در شمال کویت و نزدیک به میادین روضتین و الصبریه بوده است و ۱۸۱۹ بشکه در روز نفت سبک را با چگالی ۴۹ API و 78/2 میلیون فوت مکعب گاز در روز را تولید می کند. همچنین شرکت نفت کویت، میدان نفتی هوماح واقع در شمال غربی را در منطقه ای به وسعت ۷۰ کیلومتر مربع و نرخ تولید روزانه ۱۴۵۲ بشکه در روز نفت سبک کشف کرده که در بخش های غربی و شمال غربی این کشور قرار دارند. از دیگر میدان های اکتشافی، میدان نفتی «حومه» در شمال غرب کویت قرار دارد که ظرفیت آن به 1452 بشکه در روز می‌رسد.

کویت 5/101 میلیارد بشکه نفت در ذخایر اثبات شده خود در پایان 2020 داشت که تغییری نسبت به سال 2018 نکرده که این مقدار حدود 9/5 درصد از کل ذخایر جهان را تشکیل می‌ دهد. کویت در نوامبر2020، 3/2 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد که اندکی بالاتر از 297/2 میلیون بشکه در روز سهمیه تعیین شده تحت توافق اوپک پلاس بود(5).

اگرچه پاندومی کووید-19 به طور قابل توجهی بر چندین پروژه های انرژی نفت و گاز کویت تأثیر گذاشته است، با این حال یک مرکز جدید برای رسیدگی به 100000 بشکه نفت خام که اخیراً مورد بهره برداری قرار گرفته است و همچنین تأسیسات جدیدی برای استخراج نفت سنگین با تولید 60000 بشکه در روز عملیاتی شده است. ضمن اینکه مقامات کویتی اعلام کردند تولید ذخایر منطقه بی طرف باید سطح قبلی خود را که حدود 500,000 بشکه در روز بود را در سال 2022 به دست آورد. لازم به ذکر است کار در این منطقه برای سال ها به دلیل اختلاف سیاسی بین کویت و عربستان سعودی متوقف شده بود(6).

عربستان و کویت سال گذشته میلادی بر سر از سرگیری تولید نفت در دو میدان نفتی مزبور در منطقه بی طرف میان دو کشور، توافق کردند. منطقه بی طرف شامل میدان های نفتی الخفجی و الوفره می شود که برداشت نفت از این میادین در پی یک اختلاف ۵ ساله متوقف شده بود. توقف برداشت نفت توسط دو کشور تولید روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین را کاهش داد. این میزان معادل با نیم درصد تولید جهانی است. اکنون پس از پایان توافق کاهش تولید نفت، عربستان سعودی و کویت تولید نفت خود را افزایش داده اند.

به دنبال پاندومی کوئید19 بازارهای نفت با کاهش شدید قیمت روبرو شدند زیرا پاندومی تقاضای سوخت در سراسر جهان را به شدت کاهش داد و تقریباً ترانزیت تجاری را در سرتاسر جهان فلج کرد. همچنین با اعمال قرنطینه و محدودیت‌های ضروری برای مقابله با پاندومی و تعطیلی مشاغل، مصرف بنزین و گازوئیل در سراسر دنیا کاهش یافت. بدین ترتیب از حجم صادرات انرژی کویت هم کاسته شد. بر این اساس دولت متعهد شد که 5 درصد مالیات بر ارزش افزوده را به عنوان بخشی از تلاش های خود برای کاهش اتکاء به نفت اجرا کند(7).

اگرچه کویت اجازه سرمایه گذاری بخش خصوصی در بازار نفت را نمی دهد، اما بخش نفت و گاز همچنان بخش پیشرو برای کسب و کارهای شرکت های امریکایی در آینده خواهد بود. چراکه شرکت نفت کویت تشنه فناوری های ایالات متحده است. شرکت‌های نفتی ایالات متحده، تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان تجهیزات میدان نفتی همواره استقبال زیادی از محصولات خود در بازار کویت داشته‌اند(8)، از این رو کماکان شاهد حضور شرکت های بزرگ نفتی ایالات متحده امریکا در میادین نفت و گاز کویت خواهیم بود که در برهه های می تواند تاثیرات مهمی را در بازارهای جهانی انرژی برجا گذارد و همچنین سیاست های اوپک را تحت تاثیر تبعات منفی خود قرار دهد.

کلید واژگان: نفت, گاز طبیعی, انرژی,کویت, خلیج فارس، مریم وریج کاظمی

• https://www.crystolenergy.com/kuwait-oil-time-to-catch-up/
• https://www.worldometers.info/oil/kuwait-oil/
• https://www.trade.gov/country-commercial-guides/kuwait-oil-and-gas
• https://www.trade.gov/energy-resource-guide-kuwait-oil-and-gas
• http://www.mizenaft.com/news/29144
• https://www.spglobal.com/commodityinsights/en/market-insights/videos/market-movers-europe/080122-oil-tightness-profits-opec-quotas-russian-gas-germany-nuclear-power-uk-steel-company-results
• https://www.focus-economics.com/countries/kuwait
• https://www.privacyshield.gov/article?id=Kuwait-Oil-and-Gas