علی حیدری
تحليل گر مسائل اقتصادي
مركز بين المللي مطالعات صلح –IPSC
روزگاری نه چندان دور در ایالات متحده ، دهه 90 میلادی مردم این کشور نسبت به حضور ژاپنی ها در بازار مسکن امریکا حساس بودند و آنها را به چشم مهاجرین مهاجم می دیدند، اما به مرور دریافتند که ژاپنی ها مناسب ترین شرکای امریکا هستند .
جهانی شدن در سراسر جهان منجر به مهاجرت کارگران بین بازارهای کار شده و مهاجرت از یک کشور به کشور دیگر تبدیل به پدیده رایج شده است . در سطح خرد نیز مهاجرت می تواند درآمد خانواده ، غذا ، بهداشت ، مسکن و استاندارد آموزشی را بهبود بخشد . رونق نفتی سال 1973 سبب شد تا کشورهای صادرکننده نفت برای رسیدن به برنامه های توسعه روی خوش به مهاجران نشان دهند . بازار جدید کار نفتی سبب جذب نیروی کار ماهر و حتی غیر ماهر از کشورهای هند ، سریلانکا ، پاکستان و بنگلادش شد . دراین میان سیل مهاجرین هندی تا سال 2004 بیشتر از سایر کشورها بود . بطور میانگین انتقال پول از کشورهای خلیج فارس به 22 درصد از درآمد ایالات Kerala در هندوستان رسید .
کشورهای عضو شورای همکای خلیج فارس شامل : بحرین ، کویت ، عمان ، قطر ، عربستان سعودی و امارات متحده عربی است.
مهاجران در شش کشور شورای همکاری خلیج فارس تقریبن 43 درصد از جمعیتشان را تشکیل می دهند . حتی در برخی کشورها مانند قطر و امارات متحده عربی بیش از 80 درصد از جمعیت شهرهای بزرگ غیر بومیان هستند . البته مشکل عمده بیشتر مهاجرین عدم دریافت تابعیت و یا اقامت دائم از سوی این کشورهای عربی است . به همین خاطر بیشتر مهاجرین با اعضای خانواده به کشورهای عربی مهاجرت کردند . عمده کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس آمار رسمی سالیانه از تعداد مهاجرین تا این لحظه اعلام نکرده اند و سیاست تمام این کشورها کاهش مهاجرین با ارائه خدمات و تسهیلات بیشتر به بومیان است . در میان این کشورها عربستان از حضور کارگران آسیایی به رشد قابل توجه ای رسیده است . طبق گزارشات غیر رسمی حدود دو سوم کارگران مهاجر مرد و بقیه زن هستند . در حال حاضر با کاهش قیمت نفت بیشتر کارگران و مهاجران در بخش خدمات مشغول به کار هستند این وضعیت سبب شده تا زنان مهاجر از اقبال بیشتری برای کار در خانه برخوردار شوند . در بعضی کشورها مانند کویت حدود 10 درصد از جمعیت را تشکیل می دهند . این کشورهای عربی بدلیل کم داشتن نیروی کار بومی و انجام برنامه های توسعه بلند پروازانه به کارگران خارجی اعتماد دارند . برخی مهاجرین در حال حاضر نسلهای پس از خود را در کشورهای عربی و با آداب و رسوم عربی پرورش می دهند هر چند که این نسل ها از بودن یا نبودن اقامت در کشورهای عربی مطمئن نیستند .
هر مهاجر در لحظه حداقل دو اثر از خود به جا می گذارد. اول چگونگی حضور در کشور مقصد و سپس احتمال رونق اقتصادی در کشور مبدا است . متاسفانه بدلیل عدم شفافیت اطلاع رسانی از سوی دولتهای عربی در زمینه اثر اقتصادی مهاجرین بر کشورهای عربی به آمار رسمی نمی توان اتکا کرد و تنها از آمار غیر رسمی می توان اکتفا نمود شاید استفاده از نظر سنجی سایر نهادهای بین المللی نیز مناسب باشد . البته آمار مجامع بین الملل بیشتر حکایت از انتقاد وضعیت اسقرار مهاجران در کشورهای عربی خلیج فارس است .
در بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس عربستان سعودی دارای نسبت مساوی بین کارگران مهاجر و کارگران بومی است. تقاضا برای کارگران در صنعت نفت بالاترین نیاز برای عرستان است در کنار این بازار کار تخصصی ، نیاز به نگهبان ، نظافت منزل ، لوله کشی و سایر کارهای خدمات سبب شده تا کارگران مهاجر کمتر بیکار باشند . نرخ بیکاری در عربستان سعودی از سال 1990 تا 2010 میانگین بین 4.5 تا 6.5 درصد در نوسان بود .
طبق آمار بانک جهانی اثرمهاجران بر تولید ناخالص داخلی GDPبین یک تا ده درصد است و همانطور که در بالا نیز ذکر شد بدلیل نبود مرجع آماری مناسب در کشورهای عربی نمی توان اثر دقیق مهاجران بر اقتصاد این کشورها را بیان نمود .
واژگان كليدي:تاثیرات، اقتصادی، مهاجرین، کشورهای، شورای همکاری، خلیج فارس
