مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
اختلاف، رقابت و تضاد منافع میان ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا تعابیر گوناگونی هستند که کارشناسان در تبیین نوع رابطه این قدرت ها در دو سوی آتلانتیک به کار می برند.گفتگوی زیر برای بررسی بیشتر سناریوهای آینده روابط امریکا و اتحادیه اروپا است.
واژگان کلیدی: سناریو، آینده، روابط، امریکا ، اتحادیه اروپا
مرکز بین المللی مطالعات صلح: امریکا و اتحادیه اروپا در چه حوزه هایی در مورد ایران اختلاف نظر و اشتراک نظر دارند؟
در خصوص جمهوری اسلامی ایران طبیعی است که شاه بیت اختلاف نظر و تفرق اروپا و آمریکا، برجام است. توافقنامه ای که نتیجه مذاکرات بسیار فشرده و سخت بین 5+1 بوده است. اروپایی ها هنوز هم به طور جدی از اعتقاد خود دفاع می کنند که برجام تبدیل به یک معاهده بین المللی شده است که نه قابل مذاکره است و نه قابل تغییر است و چنان چه آمریکایی ها اصرار بر تغییر آن داشته باشند از طرفی به ضرر صلح و ثبات بین المللی خواهد بود و از طرف دیگر اعتماد را در بین کشورها و قدرت های بزرگ در آینده برای حل و فصل بحران های احتمالی که پیش می آید، از بین می برد. بنابراین در این جا می توان گفت که اختلاف نظری جدی بین طرفین وجود دارد و حتما اروپایی ها تا جایی که ممکن باشد برای بقای برجام تلاش خواهند کرد. هرچند در موضوعاتی تلاش خواهند کرد که بخشی از خواسته های آمریکا تامین شود. در موضوعات دیگری که در خصوص کشورمان مطرح می شود، بحث حضور و نفوذ منطقه ای ایران، حقوق بشر و مبارزه با تروریسم و موضوعات دیگر ، شاید بتوان گفت که دیدگاه های طرفین به هم نزدیک تر است اما اروپایی ها در این موضوعات هم معتقد به مذاکره و دیالوگ هستند و چندان با رویکرد سخت آمریکا خصوصا از رویکرد افزایش تحریم ها و به کارگیری ابزار تحریم برای حل و فصل موضوعات موافق نیستند. به طور کلی می توان اذعان کرد که اروپایی ها هم به نوعی با دیدگاه دستگاه دیپلماسی ایران موافق هستند که برجام دستاوردی بسیار بزرگ و یک روش نوین برای حل و فصل یک چالش بین المللی بوده است که در هزاره سوم با تلاش جمعی و یک رویکرد ایجابی 5+1 با ایران به دست آمده است و این توافق نقش به سزایی در صلح و ثبات بین المللی و موضوع همکاری و تعامل سازنده بین قدرت ها و کشورهای مختلف در چارچوب ساز و کارهای تدوین شده در چارچوب سازمان ملل متحد دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: از نگاه برخی دستکاری در قیمت ارز، ایجاد موانع غیرتعرفه ای و برتری دادن به اقتصاد ملی از جمله محورهایی هستند که دولت آمریکا آن ها را تنها برای خود می پسندد و کشورهای دیگر را از آن نهی می کند. اتحادیه اروپا با این نگرش ایالات متحده مشکل دارد و آن را نمی پذیرد. مهمترین حوزه های اختلاف اقتصادی و بازرگانی دو سوی آتلانتیک چیست؟
البته این موضوع تخصصی و اقتصادی است و همانطور که قبلا هم اذعان شد تصریح ترامپ تامین منافع پولی و اقتصادی امریکاست و این رویکرد دوگانه نه فقط در بحث مالی و اقتصادی ، بلکه در حوزه سیاسی و اجتماعی هم وجود دارد.در اتحادیه هم گرچه با اقدامات امریکا مخالفند ، ولی هستند کشورهایی در درون اتحادیه که حتی از رویکرد بروکسل نسبت خودشان و یا حتی اتخاذ تصمیمات سیاسی بدون لحاظ کردن روابط خارجی خاص هر کشور مخالفند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نوع نگاه های همسان و غیر همسان امریکا اتحادیه اروپا در مورد چین و کره شمالی چیست؟
در مورد همکاری آمریکا با چین طبیعی است که یکی از اولویت های مهم آمریکایی ها کند کردن روند رشد چین و جلوگیری از ارتقای سهم اقتصادی چین در روابط بین المللی است. طرفین اختلافاتی را در ارتباط با موضوع دریای چین و تلاش هایی که چین با پایگاه های خود در آن منطقه دارد، مطرح است. آمریکایی ها علاقمند هستند که چین برای مقابله با کره شمالی به طور کامل در اختیارشان باشد، طبیعی است که کره شمالی برای چینی ها شریکی بسیار مهم است و تلاش دارند که در یک رویکرد غیر برتری طلبانه موضوع تلاش کره شمالی برای ارتقای ساختارهای دفاعی و بحث موشک های بالستیک و غیره را تنظیم کنند. به هر حال آمریکا و چین همکاری اقتصادی قابل توجهی هم دارند. صادرات چین به آمریکا و واردات چین از آمریکا قابل توجه است. شرکت های آمریکایی سرمایه گذاری های بسیاری در چین کرده اند، جامعه چینی در آمریکا به جامعه ای قوی تبدیل شده است و بحث ذخیره ارزی امروز چین و برنامه های اقتصادی و سرمایه گذاری هایی چین در اقصی نقاط دنیا و آمریکای جنوبی و آفریقا ، موضوعاتی است که تحت نظر آمریکا است. آمریکایی ها تمایل دارند که همکاری با چین را تحت عنوان یک همکاری تحت کنترل خودشان تعریف کنند. نمی توان این همکاری را به عنوان رویه ای ثابت و کاملا مشخص در روابط طرفین دانست. در عین حال که دیدگاه های طرفین در موضوعات مختلف مانند حقوق بشر و تروریسم متفاوت است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: حوزه های دیگر اختلاف امریکا اتحادیه اروپا چیست؟
طرفین در موضوعات مهمی چون خاورمیانه بویژه مبحث فلسطین ، امریکای لاتین ، حقوق بشر ، چگونگی مبارزه با تروریسم و حوزه سایبری اختلاف جدی دارند و تاکید مهم اروپا بر محوریت قرار دادن مقررات و سازمانهای بین المللی در حل و فصل منازعات منطقه ای و جهانی است تا اتخاذ رویکردهای برتری جویان و قدرت بزرگ و کوچک.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: سناریوهای آینده روابط و اختلافات امریکا اتحادیه اروپا چیست و چه عواملی برآن نقش دارند؟
در مجموع در جمع بندی موضوعات مطرح شده باید اذعان کرد که با رویکردی که ترامپ اتخاذ کرده است و با سیاست هایی که در یک سال حضور خود در کاخ سفید دنبال کرده است، پیش بینی مشخص و دقیقی از دورنمای تعاملات اتحادیه اروپا و آمریکا وجود ندارد و در نشست آتی داووس که در اروپا برگزار خواهد شد، فرانسه و آلمان (مکرون و مرکل ) شرکت می کنند تا به نوعی بتوانند آن رویکردهای یک جانبه گرایانه ترامپ را به چالش بکشند.
در مورد روسیه نیز باید گفت که روابط روسیه و آمریکا زمانی می تواند دچار تغییر جدی شود که شرایط برابر به عنوان تعادل استراتژیک برای روابط تاکتیکی برای روسیه فراهم شود. آمریکایی ها تغییراتی را در سیاست های خود در شرق اروپا ایجا کرده و کنگره هم رفتار منعطف تری نسبت به روسیه اتخاذ کند.
در مورد ایران هم همان طور که ذکر شد، شاه بیت اصلی همکاری اتحادیه اروپا و ایران در موضوع تعاملات اقتصادی و تحرکاتی مبتنی بر برجام می باشد و اروپایی ها در کنار روسیه و چین معتقد هستند که برجام باید به عنوان یک توافق و سند معتبر بین المللی (که مهر و تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد را دارد) حفظ شود و نوع تعامل و همکاری با ایران با حفظ محتوا و رعایت توافقات تدوین شده در برجام باید باشد. به هر حال سیاست در آمریکا سیاستی قابل پیش بینی نیست و باید دید که آقای ترامپ سال دوم حضور خود را در کاخ سفید چگونه دنبال خواهد کرد و موضوعات مربوط به دخالت روسیه در انتخابات آمریکا و نقش داشتن آن در پیروزی ترامپ و موضوع برخی روابط خاص فردی رییس جمهور امریکا به کجا خواهد کشید. این ها موضوعاتی است که می تواند شرایط سیاسی آمریکا را برای آینده دچار تغییر و تحول کند.
