مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
اخیرا عربستان سعودی اعلام کرد که ائتلافی با حضور بیش از ٣٠ کشور جهان برای مبارزه با تروریسم ایجاد کرده است، ناظران معقتدند این اقدام سعودی بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و فاقد دستور کار، نیروهای مشترک، هماهنگی نظامی، آیین نامه اداری و تشکیلات سازمانی است. گفتگوی زیر به بررسی اهداف این ائتلاف و نگاه بازیگران اسلامی به آن پرداخته است.
واژگان کلیدی: ائتلاف نظامی اسلامی ، عربستان ، ائتلاف ضد تروریسم، ائتلاف نظامی اسلامی ضد ترور، نگاه های اسلامی به ائتلاف نظامی اسلامی ضد تروریسم
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر نگاهی به بحث تشکیل ائتلاف نظامی- اسلامی عربستان داشته باشیم اصولا بفرمایید در شرایط کنونی عربستان چه اهدافی را از تشکیل چنین ائتلافی در سر می پروراند؟
اولا این که عربستان در سوریه به اهداف خودش نرسید. یعنی نه تنها در سوریه بلکه در یمن نیز به اهداف خودش نرسید. بنابراین، این نوعی حرکت به جلو است و از نگاه ریاض ائتلافی تشکیل شود که بتوانیم با این ائتلاف در همان جایی که نتوانسته ایم به اهداف نظامی خود برسیم، این کار را انجام دهیم. دومین موضوع این است که آمریکایی ها در حال حاضر ایرانیان را متهم به صادر کردن تروریسم می کنند ( کمک به حوثی ها می کند و در سوریه می کنند، بنابراین عربستان می تواند با این ائتلاف بگوید که ما تمام اقدامات نظامی را که در یمن انجام می دهیم، ضد تروریست است و در سوریه نیز به همین صورت است. بنابراین به گونه ای اقداماتی را که انجام می دهد، مشروع جلوه دهد. سومین موضوع هم این است که با توجه به امکان پیوستن ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس به این ائتلاف ، عربستان می تواند به گونه های دیگری می تواند مسیری برای دخالت بیشتر هم در سوریه، هم در عراق و هم در یمن و … پیدا کند. بنابراین ائتلافی که احتمالا از حمایت آمریکا نیز برخوردار خواهد بود به اقدامات تروریستی خود ادامه دهد و به نوعی با قدرت و نفوذ ایران در منطقه مقابله کند. چهارمین مورد نیز این است که احتمالا برنامه آمریکایی ها این است که با تحریم ها و اقدامات نظامی و یا حصر اقتصادی حزب الله لبنان را از پا دربیاورند، بنابراین عربستان هم می تواند در قالب این ائتلاف با آمریکا هم سو شود و اقدامات حزب الله را نیز در لبنان خنثی کند و یا آن ها را مجبور به خلع سلاح و یا اقدام در چارچوب سیاسی لبنان کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به این که عربستان اعلام کرده است که حدود سی و چهار کشور در این ائتلاف وجود دارد، اصولا بفرمایید نگاه کشورهای مسلمان در شرایط کنونی به این ائتلاف چیست؟
در حال حاضر این موضوع رد شده است. این موضوع که عربستان کشورهایی را در این مجموعه ردیف کرده بود، که می توانند در این ائتلاف باشند اما خیلی ها هم به این موضوع تردید دارند و آن را رسما رد کرده اند. بعد هم گفته بودند چون شیعه ها در عراق اکثریت را دارند، نمی توانند جز این باشد. در واقع ائتلاف نوعی حمایت از جهان سنی در مقابل جهان شیعه است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر کشورهای جهان اسلام را تقسیم بندی کنیم، در شرایط کنونی نگاه کشورهایی مثل پاکستان و سایر قدرت های کوچک و متوسط جهان اسلام به این بحث چیست؟
در جاهایی که عربستان اهرم های مالی دارد، یعنی کشورهای اسلامی، ممکن است این کشورها خود را به عربستان نزدیک کنند که بتوانند از این مشارکت نظامی، پولی هم به دست بیاورند. ولی کشورهای دیگری مثل اندونزی، مالزی یا کشورهای دیگری که اهرم های مالی عربستان در آن ها قدرت و نفوذی ندارد، به نظر من این موضوع برای آن ها خنده دار خواهد بود و تمایلی ندارند که به این موضوع وارد شوند. خصوصا کشورهایی که اقلیت عمده شیعه در آن ها باشد، تمایلی به این ائتلاف نشان نمی دهند. یا حتی کشورهایی مانند عمان، که می خواهند به صورت بی طرف باشند و رابطه خوبی با ایران دارند و یا در نظام بین الملل بی طرف هستند، خواه ناخواه آن ها هم در این ائتلاف شرکت نمی کنند، بنابراین ممکن است کشورهایی اشتیاق نشان دهند که در این بازی برتری جویی در حوزه خاورمیانه سهم بیشتری را برای خودشان می خواهند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه مصر به عنوان قدرت عمده ای در نظام جهان عرب و بازیگران دیگری مانند الجزایر و اردن به این مسئله چیست؟
مصر که خواه ناخواه در یک موقعیت انزوا قرار داشت و با توجه به این که آن هم می خواهد سهمی در رهبری جهان عرب داشته باشد، معمولا موضع خاص خود را دارد. یعنی هر زمانی که نیاز باشد که به عنوان بازیگری در خاورمیانه مطرح شود و فرصت ورود به این امر را پیدا کند، ورود پیدا می کند. اردن هم در واقع جز احزاب آمریکاست و سیاست نعل و میخ دارد و سیاست های آن با عربستان هم سو است، همان طور که می تواند با آمریکا هم سو باشد. کشورهای شمال آفریقا هنوز موضع روشنی ندارند. این کشورها چه موضعی می توانند داشته باشند، مثلا الجزایر چه ائتلاف نظامی می توانند داشته باشند. چطور می شود در شمال آفریقا یک همکاری نظامی با عربستان باشد. لذا این موضوع ها باید مشخص شود، همان طور که آمریکایی ها می گویند باید مطالبه کنیم که نظر عربستان را بدانیم یا روسیه در این فکر ست که ممکن است اختلافی بین سیاست های منطقه ای آمریکا و عربستان وجود دارد. بنابراین اولین موضوعی که باید به آن پرداخت این است که این ها تراوشات فکری عربستان نیست، این موضوع ناشی از مشورت مشاوران نظامی یا غیر نظامی غرب و آمریکاست که در حکومت عربستان رخنه کرده اند. آن ها چنین برنامه هایی را طراحی می کنند و بیشتر تاکتیکی است برای تفوق طلبی عربستان و ترکیه در منطقه است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا ممکن است که این ائتلاف دست به عملیات های گسترده در کشورهایی مثل سوریه، عراق، لیبی و یمن بزند؟
فکر نمی کنم. معمولا عملیات نظامی همان طور که در یمن نیز شاهد آن بودید، باید در روی زمین نیز اتفاق بیفتد. شما هر چند از راه دور هم بتوانید با هواپیماهای پیشرفته بمباران انجام دهید، نیازمند عملیات زمینی است . ما در یمن دیدیم که حدود شش ماه یا بیشتر است که این بمباران ها انجام می شود. منتهی عربستان جز بخشی از خاک یمن را نتوانسته اند تصرف کنند که آن هم توسط سربازان خودش انجام نشده است، بلکه توسط سربازانی که در آن جا هستند مانند القاعده و گروه های تروریستی دیگر انجام شده است. در سوریه نیز همین طور است. یعنی هر چقدر آمریکایی ها و غربی ها و فرانسوی ها و حتی روسیه، سوریه را بمباران کردند. منتهی چون نیروی زمینی کارآمدی ندارند نتوانستند به نتیجه برسند. آمریکایی ها در عراق بعد از بمباران ها نیروهای زیاد و وسیعی را وارد کردند که توانستند کویت را آزاد کنند و یا عراق را بگیرند. بنابراین عربستان و کشورهای دیگر آن قدر اراده فولادین ندارند و اصلا برای آن ها سودی نمی کند (اگر کشورهایی مثل مصر و پاکستان هم در صورتی که عضو این ائتلاف شوند برای آن ها صرف نمی کند )که نیروهای عظیم انسانی را بسیج کنند و بخواهند کشوری را بگیرند و یا پاکسازی کنند. بنابراین این موضوع چیزی است که باقی مانده است و به نظر من ائتلاف شیعه و سنی است. ائتلاف حمایت از سنی مذهب ها در مقابل شیعیان است. همان طور که حاکمان عربستان از رئیس جمهور نیجریه حمایت کرده اند و گفته اند که ما از عملیات ضد تروریستی شما علیه شیعه ها حمایت می کنیم. این موضوع نشان دهنده همین قضیه است.
