مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
روابط هند و افغانستان در یک دهه گذشته پردامنه بوده است و واقعیت های استراتژیک منطقه کابل و دهلی نو را بر آن داشته که یک تفاهمنامه همکاری استراتژیک در اکتبر سال ۲۰۱۱ میلادی را به امضا برسانند. براساس این تفاهمنامه، هند نسبت به «آموزش»، «تجهیز» و«ظرفیت سازی» نیروهای دفاعی و امنیت ملی افغانستان متعهد شده است. در این ین اخیرا بعد از سفر مشاور امنیت ملی، حنیف اتمر به هند انجام شد. در این راستا برای بری نوع نگاه جریان های مختلف در افغانستان به هند گفتگویی با دکتر سید وحید ظهوری حسینی داشته ایم:
واژگان کلیدی: افغانستان و هند، نگاه جریان های افغانستانی به هند، نگاه احزاب افغانستانی به هند
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی جریانهای مختلف افغانستانی چه نگاهی به همکاری های اقتصادی، سیاسی امنیتی و غیره با هند دارد؟
کشور هند یکی از کشورهایی دارای سابقه‌ی تاریخی و رابطه ای خوب از گذشته با افغانستان بوده است. اکثریت مردم افغانستان و بسیاری از مسئولان در افغانستان در رده های مختلف و هم چنین حاکمیت در افغانستان با هند رابطه ی خوبی داشته اند . موضوع کمک‌هایی که هند به افغانستان کرده از گذشته ها مورد توجه بوده. هر چند در حالت‌هایی که بعضا از نظر سیاسی و امنیتی تحلیل می شود که ممکن است هند در پی آن است که در افغانستان جای پایی باز کند، اما به نظر من هند یکی از کشورهایی که به نوعی ارتباط خود را با افغانستان نزدیک و تنگاتنگ کرده است. در حالی که پاکستان یا رقیب عمده ی هند تلاش می نماید حرکت های مثبت هند در افغانستان را خنثی کند و حرکت های منفی ای انجام میدهد، لذا به هیچ وجه این حرکت ها از سوی هند در افغانستان هم از لحاظ امنیتی و هم از لحاظ سیاسی و هم از نظر اقتصادی وجود نداشته است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: تاجیک ها و اقلیت های مرکزی و گروه های قومی چه نگاهی به هند دارند؟ کدام ها موافق و کدام ها مخالف هستند؟
افغانستان کشور قومیت هاست و قومیت های زیادی به اسامی و عناوین مختلف در این کشور وجود دارد، اما چهار قوم بزرگ ، سه چهار گروه کوچکتر رده ی دوم در افغانستان وجود دارد. در مجموع تقسیم بندی آن ها بیشتر به نفع حاکمیت در افغانستان به نفع مسائل داخلی افغانستان است. لذا وحدت و همگرایی کلی بین مردم افغانستان وجود دارد که رابطه های خارجی را بزرگتر و مهم تر جلوه دهد. در واقع قوم پشتون و تاجیک (که اقوام بزرگ در افغانستان هستند، گرایش های خاص دارند و مسلم است که یک بعدی نیست ) پشتون ها چند دسته هستند و ممکن است که بیشتر آن ها به نفع با پاکستان و مخالف با هند باشند و بخواهند رابطه ی هند و افغانستان را تحت الشعاع قرار دهند. اما برخی پشتون ها باز هم به رابطه با هندوستان میل دارند. به همین جهت رابطه آنها نزدیک است. و قوم هزاره و قوم ازبک هم با وجود اینکه ارتباطات زبانی و نزدیکی با تاجیکستان و ایران دارند اما وقتی رابطه با هند مطرح می شود نکته ی بسیاری را در ارتباطات خود نمی بینند و احساس می شود آنها به کشور هند علاقه مند هستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: دو جناح اصلی دولت کنونی ، یعنی دکتر عبداله و دکتر غنی از آغاز دولت وحدت ملی چه نگاهی به هند داشتند؟ کدام جناح نگاه جدی تری به هند داشته و کدام مخالف افزایش حضور هند در افغانستان بوده اند؟
هیچ کدام مخالفتی با هند نداشته اند. هم جناب آقای دکتر اشرف غنی و هم دکتر عبداله، بعد از تشکیل دولت وحدت ملی ، علاقه‌مندی خود را با کشورهای همسایه و کشورهای علاقه مند به ارتباطات با افغانستان اعلام کرده اند، اما اشرف غنی امیدوار بود پاکستان بتواند جایگاهی را در افغانستان حفظ کند که باعث حفظ آبروی آقای اشرف غنی در افغانستان شود. اما ارتباطاتی که از لحاظ قومیتی آقای اشرف غنی با پاکستان داشت و ارتباطاتی که پشتون های افغانستان ، با دولت پاکستان و قوم پشتون در نوار مرزی افغانستان هیچ کدام امیدوارکننده نبود و آقای اشرف غنی از این تلاش ها ناامید شد. امروز به همین جهت تلاش می کند ارتباط خود را به هند نزدیک کند . اما هر گونه ارتباط و نزدیکی افغانستان با هند باعث چالش پاکستان خواهد بود و پاکستان حاضر است از این جهت باج زیادی بدهد. تا ارتباط افغانستان با هندوستان نزدیک نباشد. اما اشرف غنی چون به ضرر پاکستان خواهد بود. اما آقای اشرف غنی از این بعد سعی کرده که پاکستان تحت فشار قرار داده اما آقای عبداله در دولت ملی افغانستان از ابتدا رابطه ی چندان خوبی با پاکستان نداشت و ارتباطاشان با کشورهایی مانند هندوستان و هم چنین کشورهای همسایه ی دیگر افغانستان خوب بوده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه گروه ها و شخصیت هایی نگاه راهبردی به افزایش روابط راهبردی، امنیتی، سیاسی و … با هند دارند؟
شخصیت های ملی افغانستان، دو نوع هستند. شخصیت ملی و شخصیت مذهبی. شخصیت های ملی افغانستان به ارتباطات با هند تاکید بسیاری دارند. این شخصیت ها میتوانند در بدنه دولت هم باشند و رابطه های راهبردی و کارشناسانه با ارتباط هندوستان داشته باشند و به دنبال آن هستند و به نتایج آن هم می اندیشند. اما شخصیت های مذهبی افغانستان ضمن این که خیلی مخالفت با این موضوع ندارند سعی می کنند که ارتباطاتشان را به رابطه با کشورهای دیگر مانند جمهوری اسلامی ایران و همچنان کشورهای مسلمان علاقه‌مند به همکاری با افغانستان حفظ کنند و از این طریق بتواند به اقتصاد و امنیت افغانستان بپردازند و مسائل و مشکلات آن را مرتفع سازند. به نظر من تا حدود زیادی هم بعضی از افرادی مانند آقای کرزای و بعضی از از وزرایی دولت گذشته ی افغانستان کنون بیشتر به عنوان شخصیت های ملی رابطه های خاص با هندوستان دارند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی مخالفان افغانستانی مخالف با هند چه گروه هایی هستند؟
مخالفانی در رابطه با هند وجود دارد. برخی مسلمانان مذهبی افراطی به شدت مخالفت خود را به خاطر اینکه از لحاظ دینی هندو ها با افغانستان موافق نیستند و اعلام می کنند و سعی میکنند که حتی ضروریات اقتصادی را از هند خریداری نکنند و آنها را به عنوان تهدیدی برای تعرض حاکمیت ملی افغانستان محسوب می کنند . برخی از پشتون‌ها که افراطی تر هستند از این دسته اند و سعی می کنند علاقه مندی خود را با پاکستان که کشور اسلامی است بیشتر کنند و آن را نسبت به هند ترجیح می دهند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: طالبان هم این گونه نگاهی دارند؟
ارتباطات طالبان با پاکستان نزدیک است و مخالفت شدیدی با هند دارد و حتی بحث انتقال گاز ترکمنستان و پاکستان برای کشورهای دورتر، از مسیری که در آن هند بهره می برد، طالبان موافق نیستند و به دنبال رابطه برقرار کردن با پاکستان هستند و مخالفت شدیدی با هند دارند.
