دکتر محمد مهدی مظاهری
استاد دانشگاه
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
با فراگیر شدن ویروس کرونا در عرصه جهانی، ایالات متحده آمریکا یکی از نخستین کشورهایی بود که خیلی زود درگیر این بیماری شد و با وجود بی تفاوتی‌های اولیه مقامات این کشور، به سرعت در رتبه نخست فراگیری این ویروس قرار گرفت و بالاترین میزان ابتلا و مرگ و میر جهانی ناشی از کرونا را به خود اختصاص داد. چنین وضعیتی در کنار برخوردهای نابخردانه ترامپ در مواجهه با این پاندمی همچون کوچک نمایی آن، فرافکنی و اتهام زنی به چین و سازمان بهداشت جهانی به جای اقدامات موثر، تجویز داروهای غیر استاندارد برای درمان کرونا و مواردی از این دست باعث شد اکثر مردم آمریکا از نوع مدیریت ترامپ در رسیدگی به بحران کرونا ناراضی باشند و این نارضایتی را در نظرسنجی های صورت گرفته ابراز کنند.
البته نارضایتی عمومی از ترامپ تنها به دلیل ناکارآمدی و سوء مدیریتش در بحران کرونا نیست، وی در ماههای اخیر با یکی از بی سابقه ترین اعتراضات مردمی مواجه شده است؛ اعتراضاتی که به دلیل اقدامات خشونت‌آمیز پلیس و بی‌عدالتی نژادی آغاز شد، اما در اثر اظهار نظرهای جنجالی، رویکرد نظامی و خشن و بی احترامی ترامپ به تظاهر کنندگان، دامنه آن گسترده تر شد و به نارضایتی بخشهای مختلف جامعه آمریکا و به ویژه سیاه پوستان از ترامپ انجامیده است.
در نتیجه سه ماه مانده به انتخابات سرنوشت ساز ریاست جمهوری، نتایج نظرسنجی ها از افول موقعیت ترامپ در بین مردم آمریکا حکایت دارد. به عنوان مثال، نتایج نظرسنجی مرکز تحقیقات «پیو» گویای آن است که خشم و نگرانی آمریکایی‌ها درباره اوضاع کشورشان افزایش یافته و تنها ۱۷ درصد آنها گفته اند که وقتی به کشورشان فکر می‌کنند، احساس غرور و افتخار دارند. در خصوص انتخابات ریاست جمهوری نیز دونالد ترامپ، رئیس جمهور این کشور در رقابت‌های انتخاباتی مقابل جو بایدن رقیب خود با کسری آرای ۱۰ درصدی روبه‌رو است و در مقابل رای ۵۴ درصدی جو بایدن ، تنها ۴۴ درصد پرسش شوندگان گفته اند که از دونالد ترامپ حمایت می‌کنند یا به حمایت از وی تمایل دارند.
دقت و تأمل در چنین شرایطی روشن می کند که چرا دونالد ترامپ ناچار شده رکورد دیگری نیز در دوران ریاست جمهوری خود به ثبت برساند و برای نخستین بار در تاریخ آمریکا، همچون برخی دولتهای استبدادی خواهان تعویق برگزاری انتخابات در این کشور شود. در اوایل ماه جاری شش ایالت کالیفرنیا، یوتا، هاوایی، کلرادو، اورگان و واشنگتن اعلام کردند که قصد دارند به خاطر همه‌گیری ویروس کرونا و به دلیل نگرانی‌ها نسبت به سلامت عموم، انتخابات نوامبر را از طریق برگه‌های پستی برگزار کنند. در واکنش ترامپ در توییتی گفته است: «رای‌گیری از طریق پست، انتخابات ماه نوامبر را به نادرست‌ترین و جعلی‌ترین انتخابات در تاریخ آمریکا که شرمساری بزرگی برای این کشور است، بدل خواهد کرد».
ترامپ که پیش از این بحث تقلب در انتخابات و مداخله کشورهای دیگر در آن را تنها ترفند و توطئه دموکراتها برای خدشه دار کردن انتخابات می دانست، حال خود با دستپاچگی، به دنبال راه هایی برای تعویق انتخابات می گردد و رای‌گیری پستی را مستعد تقلب می‌داند. در همین راستا، او این درخواست را مطرح کرده که برگزاری انتخابات تا زمانی که مردم بتوانند «به درستی، با امنیت و ایمنی» رای دهند، به تعویق بیفتد.
طبق قوانین آمریکا، انتخابات در اولین سه شنبه ماه نوامبر برگزار می‌شود و تغییر تاریخ آن در اختیار کنگره است، هرچند بسیاری از جمهوری خواهان ارشد از جمله «میچ مک‌کانل»، رهبر جمهوریخواهان سنای آمریکا، منتظر تصمیم رسمی کنگره نماندند و بلافاصله بعد از اعلام نظر ترامپ، مخالفت خود را با پیشنهاد وی برای تعویق انتخابات ریاست جمهوری اعلام کردند، با این حال به نظر می رسد رئیس جمهور آمریکا در شرایط کنونی خود را در موقعیت بازنده می بیند و از ارائه هر پیشنهادی که بتواند از برگزاری انتخابات در هنگام ضعف او جلوگیری کند، دریغ نمی کند.
البته جاه طلبی و سوء استفاده سیاسی از شرایط کرونا تنها مختص به رئیس جمهور آمریکا نیست و در سایر مناطق جهان نیز نمونه های محدودی داشته است، در اردیبهشت ماه سال جاری «آندری دودا»، رئیس جمهور محافظه کار لهستان نیز که با آشکارتر شدن تاثیرات کرونا و قرنطینه بر اقتصاد کشورش، محبوبیت و شانس خود برای پیروزی دوباره در انتخابات را از دست رفته می دید، خواستار تعویق انتخابات شد؛ تصمیمی که هر چند اعتراضات زیادی برانگیخت، اما در نهایت به نتیجه مطلوب و مورد نظر رئیس جمهور این کشور رسید و بعد از برگزاری انتخابات در تیرماه به پیروزی مجدد وی انجامید.
در سمت مقابل نیز ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه قرار دارد که با پایان دوران ریاست جمهوریش به دنبال راهی برای تمدید آن بود در نتیجه بحث تغییر در قانون اساسی کشورش را مطرح کرد و از آنجا که به رای مردم برای عملیاتی کردن این تصمیم نیاز داشت، تأکید کرد «در راستای مبارزه با پاندمی نباید به سناریوهای منفی اجازه مانور بدهیم، زندگی در روسیه به حالت عادی بازگشته و بر این اساس همه‌پرسی برای تغییر قانون اساس کشور در موعد مقرر( یکم ژوئیه 2020) برگزار خواهد شد. سیاستی که البته موفقیت آمیز بود و با موافقت مردم با تغییر در قانون اساسی، شرایط برای تداوم ریاست‌جمهوری پوتین تا سال ۲۰۳۶ فراهم شد.
در نتیجه می توان گفت پاندمی کرونا بیش از آنکه به عنوان یک نگرانی و تهدید مشترک جامعه جهانی در نظر گرفته و راه حلی فراگیر برای آن اندیشیده شود، به دستاویزی برای بهره برداری‌های سیاسی تبدیل شده است، مقامات هر کشوری به فراخور حال خود می کوشند ، تعبیر و تفسیری خاص از نحوه شیوع این بیماری و آثار و پیامدهای آن داشته باشند و از شرایط پیش آمده به نفع موقعیت سیاسی خود بهره برداری کنند؛ وضعیتی که اگر ادامه یابد و اجازه تکرار به آن داده شود، نه تنها سلامت و امنیت بهداشتی انسانها در سراسر کره خاکی را تهدید می کند، بلکه به واسطه شناور کردن قوانین و گسترش اختیارات فردی رؤسای جمهور، لطمه ای جبران ناپذیر نیز به آزادیهای سیاسی و اجتماعی و دستاوردهای قانونی و مدنی بشریت وارد می کند.
واژگان کلیدی: کرونا, علیه, دموکراسی,دکتر محمد مهدی مظاهری
