کتاب رژیم صهیونیستی در حوضه نیل و منطقه دریاچه های بزرگ آفریقا از مریم وریج کاظمی توسط انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی منتشر شد. در این پژوهش مزیتهای ژئوپلیتیکی-ژئواکونومیکی-ژئواستراتژیکی و هیدروپلیتیکی کشورهای حوضه رود نیل و منطقه دریاچههای بزرگ آفریقا بررسی شد که همواره جزء اولویتهای اساسی رژیم اسرائیل در تدوین کُدهای ژئوپلیتیک به شمار می آیند. بی تردید نگاه هیدروپلیتیک-ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک اسرائیل به شماری از کشورهای حوزه رود نیل و منطقه دریاچههای بزرگ آفریقا، ضمن ارتقاء بخشیدن به توسعه اقتصادی-تجاری این رژیم، می تواند ثبات داخلی کشورهای این منطقه را متزلزل و ترتیبات امنیتی جدیدی با توجه به مسائل قومی-قبیله ای برای بعضی از کشورهای حوضه رود نیل و منطقه دریاچههای بزرگ آفریقا به وجود آورد که در نهایت باعث افزایش نفوذ و حضور اسرائیل در این مناطق شود و البته چالش های را نیز شکل دهد.
اسرائیل با اجرا و پیگیری توافقنامه های عمدتاً اقتصادی-تجاری، فعالیت گسترده ای در تعدادی از کشورهای حوضه رود نیل و منطقه دریاچههای بزرگ آفریقا دارد؛ از اینرو می تواند ترتیبات امنیتی را به نفع خود تغییر داده و نوع جدیدی از ژئوپلیتیک سلطه را با تقویت قدرت نرم در ابعاد اقتصادی-تجاری به پیش ببرد. هرچقدر نابرابری اقتصادی، فقدان مشارکت سیاسی و پایین نگهداشتن آگاهی در این منطقه عمیق تر شود، ریشههای حضور و نفوذ نیز رو به گسترش میرود و اختلافات بین همسایگان نیز حالت تهاجمی پیدا میکند؛ بهخصوص در کشورهائی که منابع آبی مشترک، مباحث هیدروپلیتیک-هیدروهژمون را برجسته میکند و این بزرگترین مزیت زیست سیاسی برای رژیم اسرائیل محسوب میشود.
در این پژوهش برای درک بهتر نسبت به حضور بازیگران منطقه ای – فرامنطقه ای در قاره آفریقا به بررسی کلیات این قاره که دربرگیرنده ویژگیهای جغرافیای طبیعی- انسانی-سیاسی آن است پرداخته شد؛ ضمناً ذخایر استراتژیک معدنی و ویژگیهای خاص طبیعی قاره آفریقا که زمینه ساز حضور قدرتهای استعماری قدیم و قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای نوظهور برای استفاده از پتانسیلهای اقتصادی-تجاری-معدنی-انرژی این قاره ثروتمند است، نیز مورد بررسی قرار گرفت؛ از این رو با درک مباحث عنوان شده در این بخش می توان به خوبی به ناپایداری، ناامنی و بی ثباتی سیاسی- نظامی که بر تمامی کشورهای حوضه رود نیل و منطقه دریاچه های بزرگ وارد گردیده و زمینه ورود بازیگران منطقه ای وفرامنطقه ای را هموار نموده است، پی برد.
در ادامه با بررسی و تجزیه و تحلیل ویژگیهای کلی حوضه رود نیل و منطقه دریاهای بزرگ آفریقا، به ریشه یابی حضور و نفوذ اسرائیل در کشورهای این منطقه، به خصوص کشورهای تامین کننده آب رودخانه نیل نظیر اتیوپی، سودان جنوبی، و چالش هایی که مصر به عنوان مهمترین کشور جهان اسلام و رقیب ایدئولوژیک صهیونیستها با آن روبروست، می پردازیم؛ بدین ترتیب مشخص میشود که اسرائیل برای تحمیل اراده سیاسی- امنیتی بر مصر و سودان شمالی(مهمترین کشورهای جهان عربی- اسلامی) به منظور تسلط بر دریای سرخ از طریق هیدرو هژمون-هیدروپلیتیک و تعاملات اقتصادی-تجاری، همچنین عدم شکل گیری اتحاد های امنیتی علیه خود، تلاش زیادی برای همکاریهای نزدیک با کشورهای سرچشمه رود نیل در منطقه دریاچه های بزرگ انجام میدهد که در این میان نقش کشورهای اتیوپی و سودان جنوبی به عنوان مهمترین هم پیمان این رژیم بسیار مهم تلقی میشود که صرفاً به آن پرداخته خواهد شد.
در نهایت به این چشم انداز میرسیم که اختلاف و تنش در روابط میان مهمترین کشورهای حوضه رود نیل و منطقه دریاچه های بزرگ آفریقا یعنی کشورهای اتیوپی، سودان جنوبی و مصر، فرصت مناسبی برای افزایش حضور اسرائیل در این منطقه پدید آورده تا از طریق قدرت نرم خود که همانا فعالیت و فرصتهای سرمایه گذاری اقتصادی- تجاری- فرهنگی است، عوامل بازدارنده را کنار زده و بازی بزرگ جدیدی با شعار از نیل تا فرات را تحت عنوان پویایی اقتصادی در کشورهای حوضه رود نیل و منطقه دریاچه های بزرگ به سرانجام برساند؛ ضمن اینکه، کنترل بر کشورهای حوضه رود نیل و منطقه دریاهای بزرگ نه تنها دسترسی به منابع استراتژیک معدنی را برای بخشهای صنعتی- تولیدی اسرائیل تأمین می کند، بلکه این رژیم برای نظارت بر شاخ آفریقا و تنگه باب المندب و به طور کلی دریای سرخ که به عنوان شاهراه اصلی تجاری-اقتصادی عمل می نماید، نیاز به حضور در کشورهای منطقه دریاچه های بزرگ دارد؛ بدین ترتیب ایجاد تنش در کشورهای حوضه رود نیل و منطقه دریاچه های بزرگ با استفاده از سیاستهای هیدرو هژمون-هیدروپلیتیک، از مهمترین استراتژیهای اسرائیل برای تثبیت جایگاهش در این مناطق به شمار می آید.
