دانش آموخته دانشگاه جواهر نهرو و کارشناس ارشد هند
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
حزب بهاراتیا جاناتا (BJP) به رهبری نارندرا مودی که به طور گسترده انتظار می رفت در انتخابات پارلمانی هند به اکثریت قا طع برای سومین بار دست یابد، جایگاه خود را از دست داد و اکنون باید به شرکای خود در اتحاد دموکراتیک ملی، به ویژه حزب جاناتا دال (متحد) و حزب دسام و تلوگو برای تشکیل دولت ائتلافی تکیه کند.این نتایج پیامدهایی برای ادامه کار حزب مودی خواهد داشت و می تواند روابط بین المللی هند را به طرق مهمی تحت تاثیر قرار دهد. دلیل عمده کاهش تعداد کرسی‌های حزب بهاراتیا جاناتا نتایج ضعیف آن در ایالت اوتارپرادش، پرجمعیت‌ترین ایالت هند است که ۸۰ نماینده به پارلمان هند می‌فرستد. حزب نارندرا مودی در این ایالت ۳۳ تنها کرسی کسب کرد ، در حالی که در انتخابات گذشته ۶۲ کرسی این ایالت را احراز کرده بود. ایالت اوتار پرادش یک ایالت مهم هند تلقی میشود زیرا 200 میلیون شهروند هندوی این ایالت منبع محکمی از قدرت برای حزب مودی بوده است و دوم اینکه جانشین احتمالی مودی یعنی یوگی آدیتیانات ملی گرای تندرو هندو هم وزیر ارشد این ایالت است . بنابراین ،نارندرا مودی نخست وزیر هند با وجودی که برای سومین دوره در انتخابات پیروز شده است، اما حزبش نتوانست به تنهایی به اکثریت دست یابد و برای تشکیل حکومت نیاز به ائتلافی با شرکای خود دارد. در این باره با دکتر قدرت الله بهبودی نژاد دانش آموخته مطالعات روابط بین الملل از دانشگاه جواهر نهرو و پژوهشگر پست دکترا دانشگاه اتاوا و صاحب نظر در امور هند به مصاحبه پرداخته ایم .
مرکز بین المللی مطالعات صلح: مدعیان اصلی برای تماشای انتخابات هند چه کسانی هستند؟
هند دارای یک دولت پارلمانی چند حزبی با دو مجلس قانونگذاری است. انتخابات امسال – که از 19 آوریل آغاز شد برای مجلس سفلی هند، لوک سبها، که دارای 543 کرسی است، برگزار شد. در هند حزب یا ائتلاف احزاب که اکثریت را به دست آورد، نامزدی را برای نخست وزیری معرفی می کند و دولت حاکم را تشکیل می دهد. به عبارت بهتر پس از اینکه کمیسیون انتخابات هند محاسبات پیچیده انتخاباتی مورد نیاز برای تصمیم گیری برنده انتخابات را تکمیل کرد، رئیس جمهور هند از حزب برنده دعوت می کند تا دولت تشکیل دهد و رهبر حزب به عنوان نخست وزیر منصوب می شود. اگر هیچ حزبی نتواند اکثریت مطلق را به دست آورد، حزب پیشتاز با احزاب کوچکتر ائتلاف خواهد کرد.
در حال حاضر، حزب بی جی پی با ائتلافی به نام اتحاد دموکراتیک ملی (NDA) حکومت می کند، نظرسنجی های اخیر به شدت از بی جی پی ، مودی و بسیاری از متحدان آنها حمایت کردند. چالش اصلی برای بی جی پی توسط کنگره ملی هند یا همان طور که عموماً شناخته می شود “کنگره” توسط راهول گاندی رهبری می شود. با این حال، کنگره در دو انتخابات ملی قبلی که در سال‌های 2014 و 2019 برگزار شد، شکست ناامیدکننده‌ای خورد.
کنگره برای رقابت در انتخابات 2024، اتحادی به نام اتحاد فراگیر توسعه ملی هند (INDIA) با تعداد زیادی از احزاب منطقه ای، مانند کنگره تمام هندوستان ترینامول، و دولت فعلی در ایالت بنگال غربی، تشکیل داد. اما نظرسنجی ها برای این ائتلاف هم شانسی فایل نبودند و شکست چند باره ای را برای آن پیش بینی میکردند. بویژه اینکه کنگره تمام هندوستان ترینامول به اصرار کنگره مرکزی برای معرفی نامزدهای خود برای بسیاری از کرسی‌ها، از جمله در ایالت‌هایی مانند بنگال غربی، که کنگره مرکزی در بین رأی‌دهندگان محبوبیت کمتری دارد، اعتراض کرده بود. علاوه بر این، یکی از معماران هند در ایالت بیهار، نیتیش کومار از حزب جاناتا دال (یونایتد) به ائتلاف تحت رهبری بی جی پی تمایل پیدا کرده بود.
همانطور که از NDA و INDIA مشخص است، اتحادها اغلب قبل از انتخابات شکل می گیرند، اگرچه ممکن است قبل یا حتی بعد از آن تغییر کنند. اکنون با اعلام نتایج مودی آماده است تا چهره غالب بی جی پی باقی بماند، در حالی که راهول گاندی سیاستمدار احتمالاً نماینده ائتلاف حزب کنگره خواهد بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: سیاست خارجی هند از اینجا به کجا می رسد؟
انتخابات هند هرگز عمدتاً بر سر برخلاف امریکا که در دوران مبارزات انتخاباتی، سیاست خارجی جایگاه ویژه ای دارد، در هند بر سر موضوعات سیاست خارجی جدل نمی‌کنند، اما با این حال نتایج انتخابات پیامدهایی مهمی برای سیاست خارجی این کشور دارد و انتخابات هند بر روند سیاست گذاری، ایدئولوژی و جهان بینی دولت حاکم و سرنوشت دولتمردان آن تأثیر می گذارد.
در طول بیشتر تاریخ استقلال هند، پارلمان این کشور از طریق بحث‌ها، کمیته‌ها و حتی بحث های نمایشی – نقش مهمی در روند سیاست‌گذاری در این کشور ایفا کرده است. اما از سال 2014 تا 2024، اکثریت تک حزبی BJP به مودی این توانایی را داد که پارلمان را به یک بدنه بی خاصیت و تابع دولت تبدیل کند. اما اکنون شرکای ائتلافی و رقبا بی جی پی را مجبور خواهند کرد تا به نظم پارلمانی بازگردد و پارلمان را جدی بگیرد . بنابراین برخی از پروژه‌های سیاست خارجی و امنیت ملی میتوانند دولت مودی را با چالش جدی روبرو سازند. تصمیمات بودجه ای و تدارکاتی می توانند به کانونی برای رقابت های سیاسی جدی تبدیل شوند ،موضوعی که تا حد زیادی در دو دوره گذشته مودی از آنها اجتناب شد. بوی نااطمینانی سیاسی حتی بیشتر از حد معمول، وزرا و بوروکرات‌های هندی را که مسئول امضای قراردادهای بزرگ هستند، را دچار نگرانی میکند که این به نوبه خود، موانع جدیدی را برای سرمایه گذاری های جسورانه در دفاع یا معاملات تجاری و سرمایه گذاری پیشرو مورد نیاز برای پیشبرد برنامه جاه طلبانه مودی در صحنه جهانی ایجاد می کند.
سیاست خارجی و امنیت ملی که تا بیش از این به طور کامل در سیطره دفتر نخست وزیری قرار گرفته بود و در سال‌های اخیر این دفتر نظارت خود را بر عملکرد وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مربوطه، مانند سرویس‌های اطلاعاتی هند قرار داده بود و مستقیما به نخست‌وزیر و مشاور امنیت ملی او گزارش میدانند . اما اکنون شرکای ائتلافی انتظار دارند که این مباحث دوباره به پارلمان برگردند و در آنجا در مورد آنها تصمیم گیری شود .
فراتر از مباحث پارلمانی و ائتلافی، اگر مردم هند درک کنند که هاله سلطه بی جی پی از بین رفته است، این به تنهایی می تواند فضایی را برای رسانه ها، اتاق های فکر و دانشگاه ها باز کند تا کارهای تحقیقاتی تحقیقی و تحلیلی را که در گذشته به طور فزاینده ای خفه شده بود، دنبال کنند. که این مساله باعث تحریک و تغذیه بحث های سیاسی سالم می شود. اما این تغییرات تقریباً به زمان نیاز دارد. یا ممکن است اصلاً اتفاق نیفتند. بسیاری از روش‌های بی جی پی برای محدود کردن و تأثیرگذاری بر بخش های سیاست عمومی به راحتی از بین نخواهند رفت.
اما آنچه که مسلم می باشد این هست که ، بی جی پی تا حدودی تنبیه شده است و بی جی پی تنبیه شده میتواند در مورد پیشبرد ایدئولوژی ملی‌گرایانه هندوی خود کمتر گستاخ باشد و به احتمال زیاد مسیری عمل‌گرایانه را با شرکای ائتلافی در پیش گیرد . اما وقتی صحبت از سیاست خارجی هند به میان می‌آید، ما با یک ناسیونالیسم قوی هندی مواجه هستیم که حتی فراتر از هواداران بی جی پی هم میتواند باشد.
تا کنون در سیاست خارجی مودی (و معاونان ارشد او) اصطلاح جدیدی را اتخاذ کردند، آنها ضمن فاصله گرفتن از گفتمان چپ نهرو و سیاست ضد استعماری او مانند «عدم تعهد» این گزینه ها را با اصطلاحات دیگری مانند «خود مختاری استراتژیک» و جایگزینی نام “بهارات” به جای “هند” به پیش برده اند . مودی همچنین اقداماتی را برای تحقق تعهد خود برای ایفای نقش “ویشواگورو” (معلم جهانی) انجام داده است، اما جاه طلبی ملی گرای هندو برای تحکیم یک ” بهارات” یا “هند بزرگ ” گسترده تر است از دیدگاه ملی گرایی هندو حامی مودی ، بهارات بزرگ ” (شامل تعدادی از همسایگان هند مانند سریلانکا، نپال، پاکستان و بنگلادش) است که باید به مام میهن برگردانده شود اما این سیاست تا حد زیادی تعریف نشده و نوپا باقی مانده است .
در دهه گذشته هر چند روابط بین‌المللی کلیدی هند – با ایالات متحده، چین، روسیه، پاکستان و غیره به‌طور انحصاری ایدئولوژیک نشده بود. اینکه این الگو ادامه خواهد داشت یا دچار تغییرات بیشتر ادیولوژیک شود هنوز مشخص نیست . اینکه بی جی پی و مودی تصمیم بگیرند کنترل بیشتری بر سیاست بین‌المللی هند اعمال خواهند کرد و جاه‌طلبی‌ها و تصمیمات سیاست خارجی خود را در قالب‌های فزاینده ایدئولوژیک تنظیم کنند هنوز روشن نیست.
اما عقب نشینی سیاسی مودی از سیاست های گذشته می تواند سوالاتی را در مورد سرنوشت او به عنوان دولتمرد ارشد هند ایجاد کند. تا کنون، مودی چهره بی چون و چرای هند بوده است. تعداد از همتایان خارجی حتی در نظر دارند که از روی شانه او به جانشینان احتمالی او نگاه کنند یا با ایجاد روابط با دیگر سیاستمداران هندی از طریق او ، بازی طولانی منافعی خود را انجام دهند. اما اگر رقابت های درونی و جناح‌گرایی بر اتحاد منظم بی جی پی چیره شود یا اگر ائتلاف حاکم او شروع به درگیری کند، خیلی مسایل تغییر خواهد کرد.
یکی از پیامدهای کوتاه مدت لغزش نسبی مودی در قدرت می تواند در زمینه روابط دشوار هند با چین باشد. بازگشت طولانی مدت سفیر چین به دهلی نو در ماه می نشان داد که پکن و دهلی نو آماده هستند تا روابط عادی خود را پس از انتخابات هند دنبال کنند. پیشتر چین با پیش بینی اینکه مودی اکثریت گسترده دیگری را به دست خواهد آورد، ترجیح داد برای کاهش تنش های دوجانبه در دوره پنج ساله شی جی پین ، توافقی را امضا کند. مودی نیز با پیش بینی یک پیروزی محکم در انتخابات، از موقعیت سیاسی بی چون و چرای خود در داخل کشور برای اتخاذ موضعی سودمند در مذاکرات با چین استفاده می کرد.اما اکنون اگر پکن احساس کند که مودی در یک محدودیت ومعذوریت های سیاسی سخت قرار دارد، می تواند در محاسبات مذاکره خود تجدید نظر کند و موضع سخت تری اتخاذ کند. از طرف دیگر، مودی میتواند هرگونه ارتباط با چین را برای جلوگیری از انتقاد مخالفان سیاسی داخلی خود به تاخیر بیاندازد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده روابط ایالات متحده و هند در کجای این انتخابات قرار خواهد داشت ؟
نتیجه انتخابات هند همچنین بر نحوه درک سایر دولت ها – از جمله ایالات متحده ، از هند و مودی تأثیر می گذارد. برای دهه‌ها، سیاست‌گذاران واشنگتن در هر دو طرف، دهلی نو را به‌عنوان یک شریک استراتژیک طبیعی و وزنه تعادل در برابر چین مستبد تا حد زیادی به دلیل اعتبار دموکراتیک هند معرفی کرده‌اند. حامیان روابط نزدیکتر با دهلی نو، اکنون نتایج غیرقابل پیش بینی بودن انتخابات هند و این واقعیت که بی جی پی توسط رای دهندگان هند تحقیر شده است را به عنوان شاهدی بر زنده بودن دموکراسی هند مطرح می کنند اما واضح است که نتیجه انتخابات هند، حداقل به طور موقت، نفس راحتی دو حزبی را در واشنگتن برمی انگیزد.شاید فقط به این دلیل که واقعیت جدید در دهلی نو، اگرچه آزادتر و کمتر سرکوب‌کننده‌تر است، میتواند برای سیاست‌گذاران ایالات متحده نیز پیچیده‌تر باشد.در بدترین سناریو، دولت جدید مودی میتواند آنقدر گرفتار مشکلات داخلی خود شود که فاقد پهنای باند کافی برای پیگیری یک برنامه همکاری مؤثر با ایالات متحده باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چگونه مودی جدید میتواند بر سیاست خارجی هند تأثیر می گذارد؟ آیا این امر بر تلاش های کشور برای ایفای نقش به عنوان رهبر گروه غیررسمی کشورهای در حال توسعه موسوم به جنوب جهانی تاثیری خواهد داشت؟
در حالی که سیاست خارجی هند بین دولت ها تداوم داشته است، مودی مطمئناً مهر خود را بر بسیاری از جنبه ها گذاشته است. دولت BJP نقش جهانی هند را با ایجاد توازن در طیف گسترده ای از منافع به ظاهر متضاد و ظریف ارتقا داده است. در خاورمیانه، هند روابط قوی با کشورهای عرب و همچنین اسرائیل ایجاد کرده است. هند همچنین تمرینات دوسالانه دریایی چندملیتی معروف به میلان را رهبری می کند. در این سالها، نیروی دریایی ایالات متحده شریک استراتژیک هند بوده است و ایالات متحده، در مانور دریایی میلان شرکت کرد.
پیش بینی هند از نقش متعادل کننده خود ،این کشور را به مدعی موقعیت پیشرو در میان کشورهای جهانی جنوب تبدیل کرده است. در نشست گروه بیست (G20) در سال 2023، هند پیشنهاد کرد که توانایی دفاع از منافع جهانی جنوب و ایجاد پل هایی با غرب را دارد. علاوه بر این، مودی به شدت از نخست وزیری خود برای رای دهندگان داخلی خود به عنوان ابزاری برای ایجاد موقعیت برجسته هند تبلیغ کرده است. این نقش پل ارتباطی را می توان انتظار داشت که در دوره سوم مودی نیز ادامه یابد. زیرا هم در داخل و هم در سطح بین المللی مورد توجه قرار گرفته است. مودی به عنوان قهرمان اعتبار ملی هند در میان رای دهندگان از محبوبیت زیادی برخوردار است، اما استقبال در سطح جهانی گاهی کمتر بوده است. به عنوان مثال، رقیب هند، چین، میلان را تمرینی برای “غرور” بدون هیچ ماده ای نامید.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: تغییرات و تداوم در سیاست خارجی هند چگونه خواهد بود ؟
از سال 2014، یک تغییر مداوم به سمت تمرکز قدرت اجرایی که توسط کیش شخصیت پیرامون نخست وزیر مودی حفظ شده است، وجود داشته است. یک حکم انتخاباتی به نفع حزب حاکم برای سومین بار متوالی ممکن است گسترش مداوم قدرت آن را تثبیت کند. سه عامل قابل توجه در این زمینه عبارتند از: ظرفیت دولت مودی برای اعمال سیاست‌های خود بر مخالفان، استفاده ادعایی از سازمان‌های دولتی کلیدی برای جلوگیری از صداهای انتقادی، و افزایش قدرت آن بر دولتهای ایالتی که ساختار فدرال هند را تحت فشار قرار می‌دهد. در حالی که دولت مودی برای توجیه تمایل خود به تمرکز قدرت سیاسی بر شعارهای «حکمرانی خوب» اکتفا کرده است.
بی این حال ،با دنیای چند قطبی در حال ساخت، هند از یک محیط بین المللی برخوردار است که ممکن است بیش از هر زمان دیگری در تاریخ خود به عنوان یک کشور مستقل برای برتری آن مساعد باشد. بازار داخلی و جمعیت رو به رشد آن، آن را به یک مقصد سرمایه‌گذاری جذاب برای کسب‌وکارهای غربی که مشتاق تنوع بخشیدن به ریسک در میان قاطعیت رشد فزاینده چین هستند، تبدیل کرده است. تشدید رقابت ایالات متحده و چین ارزش هند را به عنوان یک شریک امنیتی برای غرب به طور قابل توجهی افزایش داده است. مودی و پرسنل کلیدی سیاست خارجی او از موقعیت استراتژیک راحت هند به نفع خود استفاده کرده اند. با این حال، تأکید بر ناسیونالیسم هندو و کیش شخصیتی فزاینده در اطراف مودی نیز خطرات سیاست خارجی را به همراه دارد که در صورت تحقق، ممکن است در دوره سوم ریاست او به شدت عمل کند.
مودی استقلال استراتژیک هند را حفظ کرده و از اتحادهای الزام آور دوری کرده است. هند روابط تجاری خود با روسیه را تعمیق بخشیده است و در عین حال به بهبود روابط با ایالات متحده ادامه می دهد. با بازدیدهای دولتی بسیار قابل مشاهده و توافقات دفاعی حیاتی، روابط هند و ایالات متحده امروز بیش از هر زمان دیگری نزدیک شده است. دولت مودی همکاری های خود را با فرانسه و ژاپن به ویژه در زمینه زیرساخت ها و دفاع توسعه داده است.
از نظر منطقه ای، دهلی به ابتکارات دولت های قبلی ادامه داده است، البته با شعارهای جدید « به سمت شرق عمل کن» و «اول منطقه مجاور» توانسته روابط با بنگلادش را تا حد زیادی بهبود ببخشد ، اقداماتی مانند توافقنامه مرز زمینی هند و بنگلادش در سال 2015 به حل اختلافات مرزی دو کشور، به صورت دوستانه کمک کرده است. هند از ترس افزایش سرمایه گذاری های چینی، خطوط اعتباری متعددی را به کشورهای همسایه نیز تعمیم داده است. با این حال، اختلافات کلیدی حل نشده باقی مانده است، از اشتراک آب رودخانه تا مهاجرت. احساسات ضد هندی در سراسر آسیای جنوبی ادامه دارد و همسایگان آن روابط نزدیک‌تری با پکن برقرار کرده‌اند تا از برتری هند جلوگیری کنند.
یک تغییر مشهود در سیاست خارجی هند در زمان مودی، عدم وجود هرگونه تلاش معنادار برای حل تنش با پاکستان است. روابط از بد به بدتر تغییر یافته است، به عنوان نمونه انجمن همکاری های منطقه ای جنوب آسیا که پاکستان عصو آن میباشد عملا با بی میلی هند منحل شده است و همچنین به دنبال طرح‌های هند برای پروژه‌های جدید نیروگاه آبی در مرزهای غربی این کشور با پاکستان ،همواره احتمال یک درگیری احتمالی مربوط به تقسیم آب با پاکستان وجود دارد.
دولت مودی از محدودیت های نظامی و اقتصادی خود در برابر چین، همسایه شمالی قدرتمند خود آگاه است. تلاش‌های اولیه برای دیپلماسی شخصی در سطح رهبران باعث ایجاد روابط نزدیکتر نشد. اگرچه از سوی هند اقدام تحریک آمیزی نیز انجام نشده است، تنش ها در سراسر مرز با چین بارها افزایش یافته است. در نتیجه، هند از طریق زیرساخت‌های جدید و افزایش حضور نظامی در امتداد مرز مورد مناقشه، سرمایه‌گذاری زیادی در امور امنیت میکند. دورنمای پیشرفت در روابط دو کشور تیره و تار است، تا آنجا که این مساله در غیبت رئیس جمهور چین شی جین پینگ در نشست سران گروه 20 که در سپتامبر 2023 در دهلی نو برگزار شد، نشان داده شد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در مورد روابط دولت مودی با کشورهای خاورمیانه و خلیج فارس چگونه فکر می کنید؟
مودی روابط هند با کشورهای حوزه خلیج فارس و شمال آفریقا، از مصر تا عربستان سعودی را تشدید کرده است. در عین حال، اسرائیل به یک شریک مهم در تدارکات دفاعی و سایر بخش‌ها تبدیل شده است، بنابراین به طور ضمنی دهلی نگرانی‌های سنتی هند در مورد سیاست‌های هند در قبال فلسطین را کنار گذاشته است. این امر مشکلات مربوط به ادعاهای هند برای رهبری جنوب جهانی را آشکار می کند، پیامی کلیدی که این کشور در طول دور ریاست بر G20 در سال 2023 به دنبال انتقال آن بود. اگرچه در ابتدا علاقه چندانی به جنبش غیرمتعهدها که هند به ایجاد آن کمک کرد نشان داد، اما دولت مودی امروز به آن توجه چندانی نشان نمی دهد. هند به وضوح از روند جهانی به سمت اجلاس های انحصاری تر در سطح رهبران، مانند G20، سازمان همکاری شانگهای، چهارجانبه کواد (گفتگوی امنیتی چهارجانبه، بین استرالیا، هند، ژاپن و ایالات متحده) و گروه اکنون گسترش یافته بریکس پلاس استقبال می کند.
ارتباط مستمر مودی با مهاجران هندی در سراسر جهان یکی از ویژگی های قابل توجه سیاست خارجی او بوده است. مودی با خطاب به ده ها هزار نفر از مردم هندی الاصل در استرالیا، ایالات متحده و جاهای دیگر، به طور موثر ابزار جدیدی برای سیاست خارجی ایجاد کرده است که اغلب توسط حامیان مشتاق خارج از کشور حمایت می شود. با این حال، سرکوب مخالفان در داخل کشور در چند سال گذشته با خودسانسوری گسترده روشنفکران، روزنامه‌نگاران و دانشگاهیان خارج از هند به وضوح در خارج از کشور گسترش یافته است. یک جو سرکوبگر در داخل بر جذابیت هند به عنوان شریک در تبادل علم و فرهنگ تأثیر می گذارد و به طور بالقوه چشم انداز آن را به عنوان یک قدرت نرم گسترده تضعیف می کند.
در همین حال، دامن زدن به احساسات ملی گرایانه در داخل ممکن است وجهه هند را در همسایگی نزدیک خدشه دار کند و به سیاست خارجی متضاد تر در آینده کمک کند. نشانه اولیه این امر محاصره نپال محصور در خشکی توسط هند در پی زلزله ویرانگر و تصویب قانون اساسی جدید نپال در سال 2015 بود که هند با آن مخالفت کرد. اخیراً، یک مناقشه دیپلماتیک با مالدیو پس از انتخاب محمد مویزو به عنوان رئیس جمهور در اواخر سال 2023، منتقد صریح هند، با شور ناسیونالیستی در هند، ظاهراً با تأیید دولت هند، تقویت شد. سپتامبر گذشته، جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا، مدعی شد که عوامل هندی در ترور یک رهبر جدایی طلب سیک در کشورش دست داشته اند. هفته‌ها بعد، مقامات ایالات متحده اعلام کردند که یک سوءقصد دیگر را در خاک خود در ارتباط با هند خنثی کرده‌اند. و امروز هم اروپا اعلام کرد که یک تروریست ارسالی از سوی دولت هند برای کشتن یکی از رهبران سیک را در اروپا دستگیر کرده است . اگرچه بعید است که اینگونه موارد اساساً روابط ایالات متحده و هند را تغییر دهد، اما هر دو حادثه توانایی هند را برای جداسازی عملی سیاست داخلی از سیاست بین‌المللی زیر سوال می‌برند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در بعد دفاعی آیا هند به سوی یک استراتژی دفاع پیشگیرانه خواهد رفت ؟
در زمان مودی، نگاه هند به امنیت ملی از محتاطانه به پیشگیرانه تغییر کرده است. «دکترین دوال» در سال 2014 که توسط مشاور امنیت ملی وی معرفی شد، رویکردی جنگ طلبانه به امنیت ملی ارائه می کند که به شدت بر جهت گیری هند در زمینه دفاع تأثیر گذاشته است. تقویت روابط پکن و اسلام آباد و گامهای بلند چین به سوی اقیانوس هند، احتمال وقوع یک جنگ چندجانبه را به منصه ظهور رسانده است. علاوه بر این، پیشرفت‌ها در فناوری نظامی نیاز به توسعه نیروهای مسلح کشور را بر اساس ارزیابی همه جانبه از نیازهای فعلی و آینده، به جای شکست دادن دشمنان بالقوه مشخص، برجسته کرده است.
مودی، مطابق با تصویر مرد قدرتمند ازخود، بارها تعهد خود را برای قوی کردن هند از لحاظ نظامی ابراز کرده است. برای این منظور، تمرکز او بر تغییر نیروهای مسلح برای تقویت ظرفیت، افزایش ادغام سه سرویس امنیتی و در تلاش برای کاهش اتکای بیش از حد به سکوهای دفاعی وارداتی – برای دستیابی به خوداتکایی بوده است. چنین فرآیندهای اصلاحی تنها در دوره دوم ریاست وی با ایجاد پست رئیس ستاد دفاع (بالاتر از ارتش، نیروی دریایی و نیروی هوایی) در سال 2019 و وزارت امور نظامی در وزارت دفاع آغاز شد. دولت او همچنین یک طرح ادغام را برای تغییر ساختار سرویس های سه گانه در سه فرماندهی ارائه کرد که به ترتیب بر پاکستان، چین و عملیات دریایی در منطقه اقیانوس هند متمرکز بودند.
از نظر ظرفیت، هند به طور قابل توجهی سرمایه گذاری خود را در فناوری جدید افزایش داده است. درگیری گالوان در سال 2020 نقطه عطفی بود که پس از آن ارتش اختیارات اضطراری برای صدور قراردادهای دفاعی تا سقف 36 میلیون دلار را بدون تأیید بوروکراتیک یا فرآیندهای مناقصه وقت‌گیر دریافت کرد. بودجه دفاعی 2024 بیشتر بر دستیابی به قابلیت‌های فناوری عمیق از طریق طرح‌هایی مانند «نوآوری‌ها برای پیشرفت دفاعی» که به دنبال ایجاد انگیزه برای ظهور استارت‌آپ‌ها در زمینه‌های پیشرفته (مانند هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی، و فناوری نانو) است، تأکید کرد.
با این حال، هزینه های دفاعی هند افزایش ناچیزی داشته است، حتی به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی از سال 2020 کاهش یافته است. این احتمالاً بر برنامه های نوسازی و تدارکات تأثیر خواهد گذاشت. اشتغال روسیه به جنگ تجاوزکارانه طولانی مدت خود در اوکراین نیز مانع از ارسال مهمات این کشور به هند شده است. در حالی که قراردادهای موجود ادامه خواهد داشت، بعید است دهلی هیچ قرارداد نظامی جدید جدیدی را با روسیه امضا کند بویژه آنکه از کیفیت سلاح های ساخت روسی در اکراین ناامید شده است و در عوض بر تنوع بخشیدن به پایگاه تسلیحاتی خود با تقویت تولیدات بومی با تکیه بر فناوری غربی تمرکز کند. از سال 2020، دولت مودی پنج «فهرست بومی‌سازی مثبت» تجهیزات دفاعی را منتشر کرده است که واردات آنها به صورت مرحله‌ای ممنوع است و در عوض باید درداخل تهیه شوند. تجدید ساختار سازمان تحقیق و توسعه دفاعی (DRDO)، آژانس برتر تحقیق و توسعه هند در زمینه فناوری نظامی، نیز در دست بحث است. هدف این است که کارکردهای آن را ساده‌سازی کند تا به جای آن بر فناوری‌های آینده‌نگر پیشرفته تمرکز کند و نقش بزرگ‌تری را به بخش خصوصی در آینده واگذار کند. این میتواند بیشتر تصمیم‌گیری DRDO را به دفتر نخست‌وزیر منتقل کند، که در نتیجه مستقیماً در پروژه‌های کلیدی دخیل است.
با این حال، چالش ها همچنان ادامه دارد. پیشرفت در اصلاحات دفاعی در بحبوحه رقابت‌های بین‌خدمتی ریشه‌دار و ذهنیت‌های «حفظ وضع موجود» کند بوده است. آن تغییراتی که ایجاد شده است نیز نظرات متفاوتی دریافت کرده است. در حالی که حامیان اصلاحات ساختار فرماندهی را برای دادن اختیارات بیشتر به ارتش در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با امنیت ملی می‌ستایند، منتقدان این مداخلات را تلاشی برای بهره‌برداری و دخالت در نیروهای مسلح برای تثبیت بیشتر سلطه مودی و کسب سود سیاسی میدانند. هند هنوز فاقد یک استراتژی رسمی و جامع امنیت ملی است که منجر به عدم شفافیت در مورد آمادگی دفاعی بلند مدت می شود.
علیرغم برخی پیشرفت‌ها، هند از هدف اولیه مودی برای تولید 70 درصد تجهیزات نظامی به صورت محلی تا سال 2020 فاصله زیادی دارد. این کشور همچنان بزرگترین واردکننده دفاعی در جهان است. در مورد اقلام بزرگ مانند تانک ها و جت ها به ویژه، صنایع هندی برای برآوردن نیازهای کیفی ارتش تلاش می کنند. در نهایت، دستیابی به هدف مودی برای دوبرابر کردن صادرات دفاعی به 5 میلیارد دلار تا سال 2024/2025 از 2.63 میلیارد دلار در سال 2023/2024 به سرمایه گذاری پایدار در اکوسیستم صنایع دفاعی که یک اولویت استراتژیک برای دولت جدید است نیاز دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا سیاست خارجی آینده هند اقتصاد محور خواهد بود؟
پیش‌بینی‌های رشد اقتصادی هند قبل از انتخابات تصویری خوش‌بینانه را نشان می‌دهد. جدای از بررسی اقتصادی دولت (2022-23)، داده ها و آمار به روز رسانی توسعه هند توسط بانک جهانی (2023) و گزارش مشاوره سالانه صندوق بین المللی پول ، هند را در موقعیت بهتری قرار می دهد. نسبت به سایر اقتصادهای نوظهور در حال رشد پس از همه‌گیری کووید. به دلیل بازگشت اعتماد مصرف‌کننده و سرمایه‌گذاری عمومی و خصوصی به میزان قابل توجهی قوی بوده است. سرمایه گذاری عمومی به 3.3 درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یافته است که عمدتاً بر ارتقای جاده ها و راه آهن متمرکز است.
در دوره مودی، رشد بخش های گوناگون نابرابر بوده است: قوی در خدمات، متوسط در تولید، در عین حال ناامیدکننده در کشاورزی. دولت و بانک مرکزی هند با افزایش نرخ بهره و تعمیق اقدامات حمایتی برای محافظت از مصرف کننده، با موفقیت از افزایش تورم جلوگیری کردند. کسری بودجه عمومی به 9 درصد تولید ناخالص داخلی کاهش یافته است، این کشور به کمک افزایش اخیر در مالیات و وجوه ارسالی از کارگران خارجی خود ، به خوبی در مسیر تثبیت بیشت رشد است. مخارج عمومی نیز تا حد زیادی ( البته در حال کاهش) به یارانه ها، حقوق، هزینه های دفاعی و برنامه های اجتماعی رفته است. سیستم مالی قوی شده است، دارایی های غیرجاری کاهش یافته است، در حالی که بافرهای مالی بانک های خصوصی بیش از حد کافی بوده است. در نتیجه اعطای وام به شرکت های محلی افزایش یافته است.
با این حال، چالش ها در برابر مسیر اقتصادی هند همچنان ادامه دارد. افزایش سریع انتشار گازهای گلخانه ای، پایداری ملی و جهانی را به خطر می اندازد. برای دولت آینده، اجتناب از ردپای کربن حتی بیشتر از طریق تغییر تهاجمی‌تر به انرژی‌های تجدیدپذیر و با فروش انرژی به قیمت‌های بازار، بسیار حیاتی خواهد بود، بنابراین کمک میکند تا شرکت‌های توزیع، به دلیل وابستگی مکرر به کمک‌های مالی، به شرکت‌هایی بادوام تبدیل شوند.
اقتصاد عمدتاً کشاورزی به یک اقتصاد مبتنی بر خدمات تغییر مکان داد. هند باید بین 145 تا 330 میلیون شغل تا سال 2050 ایجاد کند تا نیروی کار جوان و رو به رشد خود را جذب کند. بیشتر مشاغل جدید در بخش های کشاورزی کم بهره وری و غیررسمی ایجاد شده است. نرخ مشارکت زنان در نیروی کار کم است و اشتغال رسمی زنان در حال حاضر حدود 10 درصد است.
بنابراین ،هند در حالی که پنجمین اقتصاد بزرگ جهان است، از نظر بهره وری پیشرو جهانی نیست. در بخش کشاورزی، بسیار کمتر از پیشتاز (ایالات متحده) با 2.3 درصد است. در خدمات تولیدی (کسب و کار، سلامت، اطلاعات) تنها 20 درصد است. این تا حدی نتیجه باقی ماندن بیش از حد شرکت ها در بخش غیررسمی (برای جلوگیری از کار و سایر مقررات)، پراکندگی و پرسنل بیش از حد در بخش کشاورزی، و موانع بالای واردات و سرمایه گذاری خارجی است که مشارکت در زنجیره های ارزش جهانی را محدود می کند. بخش تولید سریعتر در حال پیشرفت است، اما به دلیل سرمایه بر بودن، مشاغل نسبتا کمی ارائه می دهد.
مخارج اجتماعی در دهه گذشته به صورت اسمی حدود دو برابر افزایش یافته است، اگرچه بیشتر در زمینه مراقبت های بهداشتی است. این منجر به بهبود گسترده برخی از شاخص ها (به عنوان مثال نرخ مرگ و میر نوزادان و مادران) شده است.. فقدان آموزش حرفه ای گسترده به آرامی در حال بهبود است. با این حال، هند در توسعه نیروی کار ماهر مورد نیاز برای صنعت همچنان عقب مانده است.
از اصلاحات کارگری فقط در برخی ایالت های فدرال اجرا شده است. اصلاحات کشاورزی که برای نوسازی این بخش و انطباق با تغییرات اقلیمی ضروری است، همچنان معلق است. تلاش‌های خصوصی‌سازی، به استثنای ایر ایندیا، محدود بوده است. رژیم تجاری با تعرفه‌های وارداتی بالاتر نسبت به اقتصادهای مشابه و همچنین اقدامات مکرر ضد دامپینگ گرفتار شده است. تمرکز بر انعقاد قراردادهای تجارت آزاد جدید (FTA) از مشارکت تنها شرکای جزئی (استرالیا، امارات متحده عربی) رنج می‌برد، در حالی که مذاکرات مرتبط با گروههای سنگین وزن (چین، اتحادیه اروپا، ایالات متحده) طولانی شده یا به کلی کنار گذاشته شده است.
علیرغم اظهارات دولت ، سابقه اخیر هند در زمینه چندجانبه گرایی اقتصادی ضعیف است. این امر با خروج در آخرین لحظه از مشارکت جامع اقتصادی منطقه‌ای، مذاکرات طولانی در مورد توافق اتحادیه اروپا و هند و ممانعت از تکمیل موفقیت‌آمیز آخرین دور مذاکرات سازمان تجارت جهانی نشان داده میشود. هند در عوض پیگیری معاهدات دوجانبه بر تلاش های چندجانبه واقعی متمرکز شده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا هند مودی میتواند یک رهبر تغییرات اقلیمی باشد ؟
هند به عنوان سومین تولیدکننده گاز CO2 در جهان، نقشی اساسی در سیاست‌های اقلیمی معاصر ایفا میکند. علیرغم افزایش و درعین حال نسبتاً پایین انتشار سرانه آن در مقایسه با سایر گازهای گلخانه ای اصلی، 2 تن در هند در مقابل ایالات متحده (نزدیک به 15)، چین (8) و آلمان (بیش از 8))،است . در حال حاضر به دلیل آسیب پذیری هند در برابر رویدادهای آب و هوایی شدید، ارتباط بین آلودگی و تغییرات آب و هوایی، امنیت انرژی ، پتانسیل رهبری جهانی در رژیم آب و هوا، آگاهی روزافزونی از پیامدهای آن در هند وجود دارد. حساسیت فزاینده به این موضوعات توسط حکم برجسته دادگاه عالی هند که آزادی از اثرات نامطلوب تغییرات آب و هوایی را به عنوان یک حق اساسی شهروندان به رسمیت می شناسد، مشهود است.
اگرچه تغییرات آب و هوایی ممکن است یک مسئله اصلی برای دولت آتی مودی نباشد، اما تأثیرات آن از جمله سیل‌های ناگهانی و خشکسالی که در سال‌های اخیر گریبانگیر هند شده‌اند با این حال، بعید است که نتایج انتخابات آتی تغییرات قابل توجهی در موقعیت هند ایجاد کند. حتی تحت یک دولت جدید، تداوم احتمالاً در مورد جنبه های مترقی سیاست های محیطی و آب و هوایی غالب خواهد بود.
در دولتهای قبلی مودی ،هم در سطح ملی و هم در سطح بین‌المللی، دولت مودی به دلیل گسترش زیاد انرژی‌های تجدیدپذیر مورد تحسین قرار گرفته است. در حالی که سهم زغال سنگ در ظرفیت تولید هنوز 49.1 درصد است ،سهم انرژی خورشیدی و بادی به سرعت در حال رشد است. در این زمینه ،هند ظرفیت خود را بیش از سه برابر کرده است، از 35 گیگاوات در سال 2014 به 125 گیگاوات تا سال 2023، که کمی کمتر از 40 درصد از کل ظرفیت برق نصب شده است، اما با وعده 500 گیگاوات تا سال 2030 فاصله زیادی دارد .علاوه بر این، بودجه موقت 2024-2025 شامل برخی اقدامات حیاتی مانند طرحی برای یارانه دادن به پنل‌های خورشیدی برای خانه‌ها ، برای پیشبرد توسعه انرژی سبز و کمک به رسیدن به وعده صفر خالص هند تا سال 2070 است.
این ممکن است برای جاه‌طلبی‌های گسترده دولت مودی برای ایفای نقش رهبری در جنوب جهانی، به‌ویژه در حوزه تغییرات آب و هوا، مشکل‌ساز شود. هند در اینجا به صدای مهمی تبدیل شده است و روایتی از جنوب در مورد اقدام آب و هوایی شکل می دهد. علیرغم اینکه منتقدان می گویند سطح تعهد هند به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای به اندازه کافی برای توافق پاریس جاه طلبانه نیست، می توانیم انتظار داشته باشیم که سیاست های مرتبط به طور تهاجمی در صحنه جهانی در دولت آتی نیز ادامه یابد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: روابط هند و اتحادیه اروپا را چگونه ارزیابی میکنید؟
به عنوان یکی از اقتصادهای بزرگ جهان که سریع‌ترین رشد را دارد، جایگاه هند در صحنه جهانی در حال افزایش است. نتیجه انتخابات پیش رو پیامدهای مهمی نه تنها برای کشور و جایگاه جهانی آن بلکه برای جامعه جهانی در کل خواهد داشت. هند، تحت رژیم کنونی، از بخشی از روند جهانی ،عقبگرد دموکراتیک داشته است. بر اساس یک نظرسنجی ملی پیش از ، تورم و بیکاری، کاهش آزادی های مدنی، نگرانی های شدیدی را برای رأی دهندگان ایجاد کرده بود ،اما بدون اینکه کاهش قابل توجهی در محبوبیت مودی ایجاد کند. لفاظی های ملی گرایانه فزاینده که خطوط گسل مذهبی و قومی را تشدید می کند، به قدرت گرفتن بی جی پی کمک کرده و ممکن است ادامه یابد. از آنجایی که روابط اتحادیه اروپا و هند بر اساس ارزش‌های مشترک بنا شده است، این ممکن است به یک نقطه گیر در تعاملات آنها تبدیل شود، از جمله در مذاکرات FTA که اتحادیه اروپا اصرار دارد که باید بر اساس حقوق بشر باشد.
صرف‌نظر از چالشهای پیش روی این کشور، ظهور هند هم از جنبه اقتصادی و هم ژئوپلیتیکی اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد بنابراین فرصت های بیشتری برای همکاری نظامی، امنیتی، آب و هوا، انرژی و فناوری وجود خواهد داشت. به عنوان مثال، اتحادیه اروپا و هند در حال گسترش به حوزه‌های فناوری نوظهور از جمله هوش مصنوعی هستند. در دفاع، تمایل هند به بازیگران خصوصی برای ایفای نقش بزرگتر، و تنوع استراتژیک بغیر از واردات نظامی روسیه، درهای جدیدی را برای پروژه های مشترک باز خواهد کرد. در کنار افزایش تمرینات مشترک، زمینه بسیار زیادی برای معاملات و صادرات تسلیحات از اعضای اتحادیه اروپا مانند فرانسه و آلمان وجود دارد. با این حال، حتی با وجود اینکه هند به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود در رابطه با روسیه است، ممکن است این روند کند باشد. هند احتمالاً تمایلی به تجدید نظر در موضع خود در مورد جنگ اوکراین به عنوان بخشی از تمایل گسترده تر خود برای بازدارندگی روسیه از تبدیل شدن به شریک کوچک چین نخواهد داشت. در صورت تداوم جنگ، چارچوب های جدید تجارت آزاد بین هند و روسیه می تواند مانع همگرایی استراتژیک بیشتر با اتحادیه اروپا شود.
