سید سلمان صفوی
مرکز بین المللی مطالعات صلح
ملکه الیزابت دوم (۱۹۲۶-۲۰۲۲) باسابقه ترین فرمانروای بریتانیا در سن ۹۶ سالگی، پس از ۷۰ سال سلطنت در ۸ سپتامبر ۲۰۲۲ در کاخ بالمورال اسکاتلند درگذشت. رهبران و شخصیت‌های جهان به ملکه الیزابت دوم ادای احترام کردند و بسیاری از رهبران کشورهای مختلف جهان اسلام، درگذشت ملکه الیزابت را تسلیت گفتند.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل گفت: حضور ملکه الیزابت «طی چند دهه موجب تغییرات وسیع از جمله رفع استعمار از آفریقا، آسیا و تکامل سرزمین‌های مشترک المنافع گردید.» پوتین رهبر روسیه، درگذشت الیزابت دوم را به چارلز سوم پادشاه بریتانیا تسلیت گفت: «الیزابت دوم به درستی از عشق و احترام مردمش و همچنین اقتدار در صحنه جهانی به مدت چندین دهه برخوردار بود. برای شما در مواجهه با این ضایعه سخت و غیرقابل جبران، شجاعت و پایداری آرزو دارم.»[1]
با درگذشت ملکه، بر اساس قانون اساسی، چارلز سوم (متولد ۱۹۴۸) فرزند ارشد ملکه الیزابت، پادشاه بریتانیا شد. او بر این کشور و ۱۴ کشور مشترک المنافع بریتانیا سلطنت خواهد کرد. ۱۴ کشور مشترک المنافع عبارتنداز: کانادا، استرالیا، نیوزیلند، آنتيگا و باربودا، باهاما، بلیز، گرنادا، جامائیکا، پاپوا گینه نو، سنت کریستوفر و نویس، سنت لوسیا، سنت وینسنت و گرنادین، جزایر سلیمان و تووالو. چارلز سوم همچنین رئیس کشورهای مشترک‌المنافع، انجمنی متشکل از ۵۶ کشور مستقل با ۲.۴ ميلیارد جمعیت است.
بریتانیا یکی از مهم‌ترین قدرت های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی جهان و عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد و «گروه هفت»[2] است. حدود ۴ میلیون مسلمان و حدود ۴۰۰ هزار ایرانی در بریتانیا زندگی می کنند. بریتانیا از چهار کشور انگلستان، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی تشکیل شده است.
چارلز سوم پادشاه بریتانیا در نخستین سخنرانی خود در این مقام گفت: فرزند ارشدش ویلیام را با لقب «شاهزاده ولز» به عنوان ولیعهد انتخاب کرده است. در بریتانیا نهاد سلطنت و کلیسا درهم آمیخته اند و مراسم رسمی مهم مانند تاجگذاری، ازدواج و درگذشت فرمانروایان بریتانیا به طور سنتی در کلیسا برگزار می شود. طی ۹۰۰ سال گذشته، تشریفات تاجگذاری در کلیسای وست مينستر لندن انجام شده است. ويلیام فاتح نخستین پادشاهی بود که در این کلیسا تاجگذاری کرد. چارلز سوم چهلمین پادشاهی است که در کلیسای وست مینستر تاج بر سر خواهد نهاد. اين تشریفات دینی توسط اسقف اعظم کانتربری، در کلیسای رسمی بریتانیا برگزار می‌شود. مناسک مَسح پادشاه با استفاده از روغن مخصوص (پرتقال، رز، دارچین، مُشک، عنبر و …) توسط اسقف انجام می‌شود. در پایان سرود ملی نیز عبارت «خدا نگهدار شاه باد» ادا می شود. از این جنبه نسبت به فرانسه، دین نقش پر رنگی در بریتانیا دارد. در فرانسه هیچ یک از مراسم رسمی حکومتی یا درگذشت ها در کلیسا انجام نمی شود و در مراسم رسمی سیاسی نامی از خدا برده نمی شود.
چارلز سوم پادشاه جدید بریتانیا عمر خویش را مدیون برکت خداوند دانست و از سفر آخرت (معاد)، رحمت الهی و فرشتگان یاد کرد و در نخستین سخنرانی خود در مقام پادشاه گفت: «متعهد می‌شوم در تمام مدت باقیمانده از عمری که «خدا به من عطا می‌کند» از اصول قانون اساسی حمایت کنم.» او در نهایت خطاب به مادر خود گفت: «و به مادر عزیزم؛ در حالی که «آخرین سفر بزرگ» خود را برای پیوستن به پدر «مرحوم» عزیزم آغاز می‌کنید، فقط می‌خواهم بگویم: متشکرم. از محبت و فداکاری شما به خانواده ما و ملت‌هایی که در تمام این سال ها با پشتکار به آنها خدمت کردید، متشکرم. باشد که «فرشتگان» مراقب شما باشند.» در این پاراگراف کوتاه عاطفی؛ اعتقاد به خدا، معاد و متافیزیک موج می زند که بیانگر ایمان عمیق او به مبدأ الهی و معاد است.
پادشاه؛ فرمانروای بریتانیا است. با این حال قدرت‌های او نمادین و تشریفاتی است و از نظر سیاسی بی‌طرف باقی می‌ماند. طبق قانون اساسی بریتانیا، فرمانروا نباید از هیچ جناح سیاسی حمایت کند. نخست وزیر منتخب مردم معمولاً هر هفته روز چهارشنبه در کاخ باکینگهام با پادشاه دیدار می کند و او را در جریان مسائل دولتی قرار می دهد.
چارلز سوم، تحصیل کرده دانشگاه کمبریج در رشته تاریخ، مردم‌شناسی و باستان‌شناسی است. او فردی انتلکتوئل است که با تبعیض نژادی شدیداً مخالف است، به وحدت استعلایی ادیان معتقد است و به عرفان اسلامی و مولانا علاقه مند است. او حامی حقوق فلسطینی هاست.[3] چارلز سوم برای فرهنگ و تمدن و ملت ایران احترام زیادی قائل است و در زمان ولایتعهدی خود در سال ۱۳۸۲ برای کمک به بازسازی شهر بم (پس از وقوع زلزله بم) در دوره سید محمد خاتمی به ایران سفر کرد.
چارلز سوم پادشاه کنونی بریتانیا تنها عضو خانواده سلطنتی این کشور است که از زمان انقلاب ۱۳۵۷ تا کنون به ایران سفر کرده است. او در بهمن ۱۳۸۲ پس از وقوع زلزله بم، به ایران سفر کرد و ضمن حضور در مناطق زلزله زده با سید محمد خاتمی رئیس جمهور وقت ایران دیدار کرد.[4] او پس از بازدید از ایران، در بازگشت به لندن، ایران را کشوری بزرگ با تمدنی بزرگ‌تر و کشوری در حال توسعه توصیف کرد.
دوره فرمانروایی چارلز سوم فرصت مناسبی برای گسترش روابط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بین ایران و بریتانیا است.
[1]. isna.ir/xdMpyK
[2]. گروه هفت متشکل از کشورهای آلمان، آمریکا، ایتالیا، بریتانیا، ژاپن، فرانسه و کانادا است.
.[3] به گزارش یورو نیوز «شاهزاده چارلز پسر ارشد ملکه در نامه‌ای پس از دیدار از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس همراه پرنسس دایانا نوشته بود: «مطمئناً رئیس جمهوری ایالات متحده باید شهامت ایستادگی و مقابله با لابی یهودیان در آمریکا را داشته باشد. ولی احتمالا آدم ساده لوحی هستم [که این گونه فکر می‌کنم].» او همچنین تأکید کرده بود هجوم یهودیان اروپا به اسرائیل، یکی از دلایل ادامه درگیری بین اسرائیل و جهان عرب است.
https://per.euronews.com/2022/09/09/over-120-countries-never-israel-queen-elizabeth-ii-unofficial-boycott
[4]. shorturl.at/jpqY4
