مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
چند ماه اخیر قیمت نفت و تاثیری در اقتصاد روسیه داشته است؟
اقتصاد روسیه وابستگی زیادی به اقتصاد نفت دارد. بودجه روسیه هم مثل بودجه ایران قیمت نفت در آن تاثیر گذار است. طبیعتا این مسئله موجب شده است که ما تا حدود زیادی شاهد افزایش تورم در روسیه باشیم. و بودجه سال 2015 با مقداری کسری تصویب شده است. بسیاری از اقتصاد دانان روسیه معتقدند در این بودجه به قیمت نفت بسیار خوشبینانه نگاه شده است. و عملا وضعیت در سال 2015 از این هم بدتر خواهد بود. از طرف دیگر کاهش سرمایه گذاری های غربی در حوزه ی انرژی روسیه هست که این نیز می تواند اثر منفی در تولید روسیه داشته باشد. ملغی کردن احداث خط لوله ی جنوبی هم موضوعی است که در بحث جنگ انرژی بین غرب و حتی عربستان شکل گرفته، مهم تلقی می شود.
اگر به دامنه ی افزایش بحران اقتصادی نگاه کنیم، آیا اقتصاد روسیه به سمت یک بحران حرکت می کند؟
خیلی ها معتقدند که شرایط اقتصادی برای روسیه در آینده شرایط سختی خواهد بود. و روسیه باید دوران سختی را هم به لحاظ نرخ رشد اقتصادی و نرخ تورم و بیکاری تجربه کند. این مسائلی است که معتقدند تاثیر خود را روی بودجه 2015 نشان می دهد. گرچه بودجه ای که آقای پوتین چندروز پیش امضاء کرد؛ بودجه ی خیلی سختی نیست. ولی معتقدند روی این بودجه باید تجدید نظرهایی صورت بگیرد.
با توجه به بحران هایی اقتصادی و فشارهایی که از خارج بر روسیه تحمیل شده است، این وضعیت کنونی چه تاثیری بر تعاملات اقتصادی روسیه با آسیای میانه و کشورهای دیگر و اورسیا چگونه خواهد بود؟
بحرحال طبیتا روسیه یک نقش مرکزی را در بین کشورهای شوروی سابق همچنان به لحاظ اقتصادی دارد. و اقتصاد بسیاری از جمهوری های شوروی سابق در پیوند با روسیه هست. و در تعدادی از این جمهوری ها مثل تاجیکستان این پیوند گسترده است و در برخی جمهوری ها این پیوند کم تر است. ولی حتما شرایط اقتصادی روسیه تاثیر منفی اقتصادی بر جمهوری ها به خصوص جمهوری تاجیکستان خواهد داشت. و کاهش نرخ اقتصادی در روسیه باعث کاهش نرخ اقتصادی در جمهوری های دیگر شود. اما اتفاقاتی که افتاده و شرایط جدید موجب شده است به لحاظ اقتصادی روس ها هم در داخل رویکرد سیاست اقتصادی خود را تغییر دهند و به سمت افزایش صادرات پیش روند. و هم در خارج جهت گیری های صادراتی خود را تا حدودی تغییر دهند. افزایش همکاری با چین و همکاری با ایران در این چارچوب قابل پیگیری می باشد. بحرحال ما می دانیم که در ماه های اخیر مقامات روسی علاقه مندی زیادی برای گسترش همکاری اقتصادی با ایران ابراز کردند و عملا به دنبال این هستند که فضا را برای گسترش همکاری اقتصادی با کشورهایی مثل ایران فراهم کنند. بحرحال تلاش می کنند که ابعاد و منابع صادراتی و وارداتی خود را متنوع کنند. و باتوجه به وابستگی اقتصادی شدیدی که بعد از فروپاشی شوروی سابق، بین شوروی و غرب شکل گرفت که در آن بخش عمده ای از اقتصاد روسیه را شرکت های صنعتی غربی در دست گرفتند که روسیه درصدد کاهش این شرکت هاست. بنابراین این وضعیت، هم در جهت گیری های داخلی و هم در جهت گیری های منطقه ای باعث شده که سیاست های خود را تغییر بدهند.
آیا ممکن است این وضعیت منجر به توجه بیشتر روسیه به اتحادیه اقتصادی اورسیا شود؟
روس ها علاقه مندند که اتحادیه اورسیا را تقویت کنند گرچه چشم انداز روشنی در این زمینه برای روس ها وجود ندارد؛ برای اینکه قزاق ها خیلی تردید دارند درباره ی اینکه این اتحادیه ی اقتصادی به نفع آن هاست. برخی اقتصاددانان نیز معتقدند که روسیه مجبور است تا مدت ها در چارچوب اتحادیه ی اقتصادی اورسیا به سایر اعضا سوبسید هایی بدهد. این هم در این وضعی که اقتصاد روسیه دچار مشکل است این امر برای روسیه سنگین است. الان روس ها مایل اند که پیوندهایی بین اتحادیه ی اورسیا با کشورهایی مثل ایران و حتی ویتنام برقرار کنند که در فاصله ی دورتری است. به نظر می رسد که آن ها به دنبال این هستند که از طریق ایجاد کردن پیوند میان اعضای اصلی اورسیا و دیگر کشورها به تقویت این اتحادیه کمک کنند.
آنچه مشخص است که روسیه برنامه ریزی خود را به این سمت برده که از طریق یک بازسازی روابط خود با برخی کشورهای دیگر مثل چین، ترکیه و حتی ایران؛ بخشی از چالش هایی را که با آن مواجهه شده رفع کند و تحرکی به اقتصاد خود ببخشد. و از طرف دیگر برخی سیاست های داخلی که تاکید بر افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی بر غرب دارند؛ نکاتی که به طور مشخص در سخنرانی آقای پوتین در غرب در پارلمان روسیه عناصری از آن بیان شد. و گفت شد که روسیه باید وابستگی خود را به غرب کاهش دهد و یک اقتصاد مبتنی بر صادارت در روسیه شکل بگیرد. این ها عناصری و سیاست هایی هستند که آقای پوتین برای وضع موجود به عنوان راه حل ارائه می کند.
چه تاثیری در نوع نگاه بریکس روسیه در چندجانبه گرایی نظام بین المللی در وضعیت اقتصادی کنونی وجود دارد؟
یکی از راهکارهای اصلی روسیه برای خروج از تحریم هایی که از سوی غرب اعمال می شود، تلاش برای کاهش سلطه ی دلار و اقتصاد جهانی از طریق تعریف رابطه های جدید مالی بین کشورهاست. و در چارچوب بریکس روس ها تلاش کردند با تاسیس یک بانکی که صد میلیارد دلار سرمایه ی آن است عملا یک ظریفتی ایجاد کنند تا شرایط اقتصادی کشورهای عضو را و نوسانات این کشورها را کنترل کنند. همچنین از طریق مبادله ارز های ملی به جای دلار درصددند سلطه ی دلار را در اقتصاد جهانی بشکنند. ولی به نظر می رسد که روس ها علاقه مندند که از طریق بریکس سلطه ی دلار شکسته شود.
چه پیامدهای منفی و مثبتی وضعیت اقتصادی کنونی روسیه برای ایران دارد؟
قطعا یک فرصت ها و یک چالش هایی دارد. از جمله ی فرصت ها این است که از این فرصت استفاده کرده و حجم روابط اقتصادی خود را با روسیه افزایش دهیم. و فرصت های اقتصادی جدیدی را برای خودمان در روسیه تعریف کنیم. از دیگر سو بحرحال کاهش قدرت کشورهای مستقلی در سطح بین المللی می تواند تاثیرات منفی بر کل نظام بین الملل و کشورهایی که می خواهند مسیر مستقلی را در مقابل غرب طی می کنند، داشته باشد.
واژگان کلیدی: پیامدهای منفی وضعیت اقتصادی روسیه ، پیامدهای مثبت خارجی وضعیت اقتصادی روسیه ، وضعیت اقتصادی روسیه ، پوتین ، چالش های سیاسی روسیه، تاثیر سیاست بر اقتصاد در روسیه
