مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
پس از گذشت دو هفته از توافق احزاب و جریان های سیاسی یمن برای تشکیل شورای عالی سیاسی، اعضای پارلمان این کشور پس از مدتی حدود ۱۸ ماه تشکیل جلسه داده و این توافقنامه را به صورت رسمی به تصویب رساندند. در همین راستا «صالح الصماد» رییس شورای عالی سیاسی یمن روز شنبه با استناد به قانون اساسی اعضای کمیته نظامی- امنیتی را معرفی کرد. گفتگوی زیر به این مساله توجه کرده است.
واژگان کلیدی: پیامد، انصاراله، کنگره ملی یمن، شورای عالی سیاسی، یمن
مرکز بین المللی مطالعات صلح: علل توجه انصارالله و کنگره ملی به ایجاد ساختارهای نوین سیاسی و تثبیت آن ها در یمن چیست؟
قبلا ساختار دولت رئیس جمهوری به نام عبد ربه و نخست وزیر و مجلس نمایندگان یمن بود. وقتی موضوع حمله عربستان پیش آمد، قدرت سیاسی در داخل یمن دچار خلا شد و عبد ربه مدتی تحت الحفظ و بعد از فرار به سمت یمن جنوبی به عربستان منتقل شد. نخست وزیر یمن هم ابتدا به عدن منتقل و بعد به عربستان رفت. لذا عربستان در زمانی که می خواست به خاک یمن حمله کند، رسما اعلام کرد که ما به درخواست رئیس جمهور یمن عبد ربه بمباران های یمن را انجام دادیم. طبیعتا کار منصور جنبه خیانت به کشور داشت. با این شرایط در مدت یک سال هشت یا نه ماه یا در دو سال گذشته، عملا قدرت سیاسی در پایتخت دچار خلا شده بود و معمولا قطعنامه های شورای امنیت هم مبتنی بر همین بود که دولت مشروع و نخست وزیر سابق باید برگردند و حکومت را به دست بگیرند. طبیعتا انصارالله و علی عبدالله صالح به هیچ عنوان این مسئله را نمی پذیرفتند، به این دلیل که رئیس جمهور متهم به خیانت بود و در واقع بیگانه را دعوت کرده که کشورش را بمباران کنند. لذا این مشروعیت دولت باید به نحوی پر می شد. نظر به مجلس نمایندگان مشروعیت داشت و انتخابات از قبل انجام شده و همچنان عمر مجلس ادامه داشت. نهایتا مجموع گروه های سیاسی به این جمع بندی رسیدند که شورای سیاسی تشکیل دهند. این شورای سیاسی به مثابه دولت یا به مثابه نخست وزیر است و به معنای دولت انتقالی است که چند وظیفه به آن محول شده است. نخست شورای سیاسی متشکل از ده نفر است از حزب کنگره علی عبدالله صالح و انصارالله به صورت مساوی است و ریاست آن هم به صورت دوره ای بین انصارالله و کنگره تقسیم می شود و در حال حاضر ریاست آن را آقای صالح الصماد از انصارالله است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: وظایف ساختار نوین سیاسی چیست؟
چند وظیفه به این شورا محول شده است. اولا مجلسی که چند روز پیش تشکیل شد اولین کار این بود که شورای سیاسی را مشروعیت بخشد و مورد تایید قرار دهد. در مرحله بعدی شورای سیاسی به مثابه دولت انتقالی یک گفتگوی صلح را با طرف های مختلف به عنوان یک دولت قانونی آغاز کند و مورد تایید مجلس است. به علاوه قانون اساسی یمن را بنویسد و بعد از آن انتخابات یمن را انجام دهد. این مقدمات کاری است که در حال انجام است. مطلب بسیار مهمی آن است که با تایید شورای سیاسی توسط مجلس نمایندگان یمن، عملا کلیه اختیارات نخست وزیر فراری در تبعید عملا به شورای سیاسی منتقل شده است. یعنی عملا هم مشروعیت رئیس جمهور و هم مشروعیت نخست وزیر سابق با تشکیل شورای سیاسی حذف و گرفته شد. مرحله بعدی که قرار است مجلس نمایندگان انجام دهد، این است که رئیس جمهور سابق را به اتهام خیانت از کار برکنار کند و به میز محاکمه بکشاند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش این شورا در تحولات میدانی و سیاسی پیش روی یمن چیست؟
شورای سیاسی فارغ از ابعاد سیاسی و حقوقی و قانونی قضیه، مجموع نیروهای یمن از جمله انصارالله و انقلابیون را در اختیار دارند، در واقع پیش بینی این بود که بحران یمن طولانی شود و احتمال آن نیز وجود دارد. زیرا به نظر می رسد که سعودی ها حاضر به تمکین صلح و یا گفتگو نیست. بمباران های اخیر هم نشان می دهد که این ها وارد فاز سنگین نظامی شده اند. لذا تشکیل شورا به مثابه این است که یمن خود را برای زمانی و آینده ای طولانی برای مبارزه با دشمنان آماده کند تا بتواند اوضاع سیاسی، اقتصادی و امنیتی و روانی جامعه و معیشت مردم را سازمان دهی کند و قانونمند جلو برود. این موضوع در واقع پشتیبانی از شرایط کشور است در وضعیت بحرانی آینده است که کاری بسیار منطقی و معقول خوهد بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه بازیگرانی مانند چین، ایران و روسیه با توجه به نوع رویکرد مثبتشان به این مسئله چیست؟
جمهوری اسلامی ایران این موضوع را تایید کرده است. اما بقیه کشورها فعلا سکوت کرده اند. سکوت آن ها هم به معنای مخالفت نیست و بیشتر به معنای نوعی رضایت ضمنی است. روس ها به دلیل ملاحظاتی در روابط با عربستان سکوت کرده اند. اما این سکوت به معنای مخالفت نیست. به این دلیل که یک شورای سیاسی است که در مذاکرات یمن گفتگو می کند. این نکته بسیار مهمی است. لذا طرف های مقابل دیگر نمی توانند بگویند که این دولت قانونی نیست و مشروعیت ندارد. به عنوان نماینده شورای ملی مذاکرات را انجام می دهند و دیگران هم مجبورند خود را با این موضوع وفق دهند. لذا آنچه که در این ماجرا اتفاق می افتد، به جز شورای همکاری خلیج فارس و جامعه عرب، خوشبختانه هیچ یک از کشورهای دیگر این شورای سیاسی را خلاف قانون و نامشروع قلمداد نکردند. در واقع می توان گفت که تمام کشورها به جز شورای همکاری خلیج فارس و جامعه عرب، تلویحا این شورای سیاسی را به عنوان یک شورای مشروع و قانونی قلمداد کرده اند. حتی کشورهای غربی که به دنبال دولت قبلی بوده اند، در مورد این موضوع سکوت کردند. این موضوع نوید بخش آن است که کشورهای دیگر مجبورند در آینده سیاسی یمن با این شورا تعامل داشته و به عنوان یک دولت پشت میز مذاکره خواهد نشست. یعنی ادعای کشورهای عربی بالاخص عربستان ( که مدعی است، در یمن دولت قانونی و مشروع وجود ندارد) عملا با تشکیل این شورا، به عنوان یک دولت قانونی در میز مذاکرات می نشیند و مخاطب طرف های دیگر خواهد بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه سایر بازیگران یمنی از جمله جریان های اخوانی و جریان های جدایی خواه جنوبی به این شورا چیست؟
ما در جنوب اخوان نداریم. حزب اصلاح در جنوب بسیار محدودی بوده است و در حال حاضر نیز رمق و توانی در صحنه سیاسی ندارد. به علاوه احزاب خیلی کوچکی نقش زیادی در یمن ندارند. عمده احزابی که قدرتمند بوده و در حاکمیت نقش دارند، انصارالله و حزب کنگره هستند. به اضافه جنبش جنوب مشکلی با انصارالله ندارند و می توان گفت که مناطق جنوبی یمن به صورت ملوک الطوایفی اداره می شود. یعنی هر استان در دست یک جریان سیاسی است. این جریان ها موضع خاصی را اتخاذ نکرده اند و احتمالا موضعی را نیز له یا علیه این شورا اتخاذ نخواهند کرد. به علاوه در حال حاضر استان های جنوب مانند بخشی از شهر مکلا دست القاعده است. اما بقیه استان ها در دست گروه های مسلح، عشایر و قبایل و شخصیت های محلی است. اما مجموعا این گونه نیست که ارتباطات اقتصادی و مالی و معیشتی در شمال و جنوب شکسته شده باشد. یعنی همچنان دولت در صنعا همچنان به تمام کارمندان و به ارتش یمن در جنوب یمن حقوق پرداخت می کند. ارزاق به آن جا ارسال می شود و بنادر جنوب یمن در حال حاضر در عدن فعال و به شمال یمن کالا می فرستند و در واقع حیطه قدرت آقای منصور فقط در حد عدن و آن هم بخشی از عدن است. حتی نتوانسته اند عدن را به عنوان پایتخت معرفی کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش این شورا در آینده مذاکرات صلح چیست؟
نقش آن ها کلیدی و اساسی خواهد بود. یعنی در واقع به عنوان یک دولت انتقالی و به عنوان دولتی که می خواهد آینده یمن را بسازد. لذا مخالفان دیگر نمی توانند بگویند نماینده در مذاکرات صلح نامشروع است. این شورای سیاسی به عنوان یک دولت موقت، دولت انتقالی، مورد حمایت و پشتیبانی مجلس نمایندگان قانونی است.
