مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
اخيرا رئیس‌جمهور آمریکا «باراک اوباما» رئیس‌جمهور آمریکا روز گذشته طی سخنرانی در هفتمین اجلاس سازمان کشورهای آمریکای در پاناما اطمینان داد که کشور وی دیگر نمی‌تواند آزادانه در امور داخلی کشورهای آمریکای لاتینی مداخله کند زیرا این دوران به پایان خود رسیده است. از سوي ديگر دیدار رسمی «اوباما» و «کاسترو» در پاناما در هفتمین اجلاس سران کشورهای آمریکایی برگزار شد. در همين راستا براي بررسي شرايط عادي سازي روابط با كوبا و وضعيت نفود امريكا در قاره امريكا گفتگويي با جعفر هاشمي سفير پيشين در برزيل داشته ايم:
واژگان كليدي: پيامدهاي عادي سازي روابط با كوبا ، نگاه امريكا به امریکا، پيامدهاي عادي سازي روابط با كوبا و آينده حضور امريكا در امریکای لاتین، عادي سازي روابط با كوبا و امريكا ، كوبا ، امریکای لاتین
مركز بين المللي مطالعات صلح: اگر نگاهی به روابط آمریکا با کشورهای آمریکای لاتین داشته باشیم ، در شرایط کنونی نگاهی که آمریکا به ویژه بعد از پیام اخیر آقای اوباما به کشورهای منطقه ( دوران مداخله‌جویی در امور داخلی کشورهای آمریکای لاتین به پایان رسیده و دیگر نمی‌توان این کار را آزادانه انجام داد)داشت، چیست؟
به طور کلی آمریکا بارها اعلام کرده بود که آمریکای لاتین را حیات خلوت خودش می داند. ولی اگر بخواهیم به اتفاقاتی که بین آمریکا و کوبا اتفاق افتاده است نگاه کنیم، و سوابق روابط این دو کشور و وضعیت آن ها را موردد بررسی قرار دهیم، چارچوب خوبی را برای روابط آمریکا با کل این منطقه به دست می دهد. اگر به کوبا نگاه کنیم، کوبا کشوری است که 400 سال در یوغ استعمار کشور مستعمره ی بزرگی مثل اسپانیا بوده است و بعد از جنگی که بین آمریکا و اسپانیا شکل گرفت، این دو کشور توافق کردند که کوبا را به اضافه تعدادی از جزایر دیگر به آمریکا واگذار کنند. بعد از این که کوبا مستعمره آمریکا شد، آمریکا هم همان کاری را می کرد که کوبا انجام می داد. اما در زمانی که در سال 59 انقلاب کوبا به نتیجه رسید و دولت آقای کاسترو روی کار آمد، روابط دو کشور وخیم شد و از سال 1960 و 1961 روابط دو کشور به طور کلی قطع شد. آقای کاسترو هم شرکت ها و اراضی که آمریکایی ها در این کشور داشتند را مصادره کرد و به همین دلیل رئیس جمهور وقت آمریکا روابط تجاری با کوبا را محدود کرد. نهایتا بعد از او جان کندی تحریم های دائمی را علیه کوبا امضا کرد و مردم کوبا را حدود 50 سال تحت فشارهای زیادی قرار داد. امروز مشاهده می شود که اظهارات صریحی که آقای اوباما در اجلاس اخیر با رهبران آمریکای لاتین داشتند، اعلام کرد که زمان دخالت در امور داخلی کشورها به سر آمده است و این اظهارات مؤید شکست روحیه استعمارگری آمریکاست. اما با این وجود من معتقدم که هرگز نباید تصور کرد که خلق و خوی آمریکایی ها تغییر کرده است، فقط شکل کار عوض شده است. مخصوصا در مورد جایی که به عنوان حیات خلوت خودشان تلقی می کنند، به ناگاه اعلام نمی کنند که ما دیگر در این منطقه دخالت نمی کنیم. این موضوع برای همه واضح است که آمریکا همیشه نسبت به کشورهای آمریکای لاتین دیدگاه سلطه جویانه داشته است.
آمریکایی ها اكنون از دو جهت نگرانی دارند. یکی به لحاظ اقتصادی است که در حال حاضر کشوری مانند چین در حال سرمایه گذاری های عظیمی در کشورهای آمریکای لاتین است. اقتصاد آمریکایی ها، اقتصاد سرمایه داری است که به نظر می رسد در معرض تهدید و رو به افول است، حال اگر پایگاه های اقتصادی آمریکای لاتین را نیز از دست بدهند، یقینا برای آمریکایی ها نتایج خوبی نخواهد داشت. از طرف دیگر درگیری هایی که آمریکا با روسیه پیدا کرده است و آمریکا نگران است که مناطق تحت نفوذ سنتی خود را که قبلا در اختیار داشته است، توسط روس ها پر شود. اظهارات آقای اوباما مبنی بر تقبیح کارهای قبلی برای این بود که می خواهند با برقراری رابطه با کوبا آن را سرآغازی برای سلطه گری و نفوذ به قلمرو سرزمین های آمریکای لاتین داشته باشند. البته آن ها به لحاظ دیپلماتیک و مسیرهای نرمی که می خواهند در پیش بگیرند رویکرد خود را نسبت به گذشته تغییر داده اند. نمونه آن رفتاری است که اخیرا آمریکایی ها با ونزوئلایی ها دارند و تکرار کاری است که 50 سال پیش علیه کوبایی ها انجام دادند و با اقدامات خودشان درصدد سرنگونی حکومت هستند. 5 دهه فشارهای سختی که آمریکایی ها علیه کوبایی ها انجام دادند و فشارهای سختی که به مردم وارد کردند، طبق اظهارات خودشان برای براندازی حکومت بوده است. اما همان طور که ملاحظه شد اراده مردم اجازه نمی دهد که چنین اقدامی صورت بگیرد. مورد دیگر هم در ارتباط با استفاده ایران از فناوری هسته ای است که باید از تحریم هایی که 50 سال علیه کوبا داشته است و بر اراده ملت کوبا بی تأثیر بوده است، درس بگیرد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرایط کنونی روابط آمریکا با برزیل، آرژانتین، ونزوئلا و … در حال طی کردن چه روندی است؟
آمریکایی ها با توجه به این که دیدند در مقطع کوتاهی در حال از دست دادن اکثر قسمت های آمریکای لاتین هستند، انتخاباتی که در برزیل، آرژانتین، بولیوی، ونزوئلا، نیکاراگوئه انجام شد، حکومت هایی روی کار آمدند که ضد آمریکایی بودند. به همین دلیل آمریکایی ها تلاش کردند با برقراری ارتباط با کوبا و اظهار ندامت از رفتارهای گذشته نشان دهند که می خواهند نوع روابطشان را تغییر دهند. آمریکایی ها به دنبال نفوذ مجدد در این منطقه هستند، ولی از لحاظ دیپلماتیک این کار را با نرم افزارهای نرمی که امروز در اختیار دارند، انجام می دهند. این که آیا آمریکایی ها در این منطقه به توفیقی دست پیدا می کنند یا نه، بستگی به شرایط بین المللی و وضعیت مردم دارد، زیرا مردم آمریکای لاتین به لحاظ اقتصادی واقعا شرایط سختی را دارند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آینده ژئوپلیتیک و سیاسی حضور و نفوذ آمریکا در آمریکای لاتین به چه عواملی بستگی دارد؟
اگر آمریکایی ها بخواهند نفوذ قبل را داشته باشند، باید به طور کلی از خلق و خوی گذشته خود دست بردارند، اما آمریکایی ها چنین کاری را نخواهند کرد. لذا آینده روشنی برای حضور آمریکایی ها در آمریکای لاتین وجود ندارد. این موضوع نشان دهنده این است که آمریکا دیگر نمی تواند ادعای تک قطبی بودن را در جهان داشته باشد. در حال حاضر تشکل های اقتصادی و سیاسی در گوشه و کنار دنیا تک قطبی بودن آمریکا را به هم زده است. آمریکا باید به فکر این موضوع باشد که دیگر قدرت مطلقی نیست که بتواند همانند گذشته هر کاری را که دلش می خواهد انجام دهد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در وضعیت کنونی نگاه کشورهای چپ گرا به امريكا با توجه به عادی سازی روابط با کوبا تغییر خواهد کرد؟
این روابط خیلی تغییر نخواهد کرد اما تا اندازه ای تأثیر خودش را خواهد داشت.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آیا عادی سازی روابط با کوبا می تواند تأثیری بر روابط ایران با آمریکا داشته باشد؟
آمریکایی ها باید از اقدامی که می کنند درس بگیرند. البته هدف نهایی آمریکا را که از بین بردن حکومت جمهوری اسلامی ایران است، نباید فراموش کنیم. هدف آمریکایی ها این است که از راه های مختلف این حکومت را ساقط کنند اما این کار را واقعا نخواهند توانست انجام دهند. اما اگر به نمونه ملموس آن نگاه کنیم، آمریکایی ها می خواهند ما را از دستیابی به انرژی هسته ای که حق ماست با تحریم ها تهدید کنند. آمریکایی ها باید این موضوع را در نظر بگیرند که طی 50 دهه تحریمی که علیه کوبا در نظر گرفتند، نتوانستند حکومت کوبا را ساقط کنند و مردم کوبا را از عقاید خودشان برگردانند. بنابراین نتیجه نهایی آن اظهارات اقای اوباما بوده است که این تحریم ها را اثرگذار ندانسته است. به نظر من این درس خوبی می تواند برای آمریکایی ها باشد که دست از لجبازی ها و تحریم هایی که برای ایران در نظر گرفته اند، بردارند. چون یک نمونه شکست را در نزدیکی خود در کوبا تجربه کرده اند. آمریکا باید در شرایطی مساوی با کشوری مانند ایران تعامل داشته باشد.
