مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
بیش از دو هفته است که فضای بیت المقدس و شهرهای دیگر کرانه باختری رود اردن و مرز باریکه غزه بار دیگر پرتنش و ملتهب شده است. گفتگوی زير در همين راستا به وضعيت وضعیت سیاسی و امنیتی فلسطین و بسترهاي شکل گیری انتفاضه سوم در سرزمین‌های اشغالی فلسطین توجه كرده است.
واژگان کلیدی: وضعیت کنونی فلسطین ، احتمال شکل گیری انتفاضه، وضعیت فلسطین ، انتفاضه
مرکز بین المللی مطالعات صلح: وضعیت سیاسی و امنیتی داخلی فلسطین چه تحولاتی را به همراه داشته است؟
مهم ترین حوادث مهم اتفاق افتاده نخست بحث ثبات در مجمع عمومی سازمان ملل است و اعلام کرد فرآیند گفتگو با بن بست جدی مواجه است و اگر این فرآیند ادامه پیدا بکند، ابتدا همکاری امنیتی با اسرائیل را قطع و ممکن است دولت خودگردان را نیز منحل بکند تا این که رژیم صهیونیستی با همه مشکلات ناشی از اشغال رو به رو شود. این مسئله شاید یک بحث سیاسی در جامعه فلسطینی بود و نشان می دهد در جریان سازش یک نوع نا امیدی کامل حاکم و بن بستی در این فرآیند وجود دارد. دوم اینکه تلاش رژیم صهیونیستی برای یکسره سازی شرایط مسجد الاقصی است. لذا با حمله به مسجد الاقصی به صورت گروهی تلاش کرد که مسجد الاقصی را به صورت زمانی یا مکانی بین تقسیم کنند. در نهایت نیز قیامی که در حال حاضر برای دفاع از مسجد الاقصی از سوی مسلمانان صورت گرفته است، هر گونه همکاری با اسرائیل و هر گونه امکان تحقق سازش با اسرائیل را نفی می کند، چون در غیر این صورت آن ها قیام نمی کردند. این معنا در این قیام وجود دارد که آن ها از همکاری با اسرائیل و گفتگو با آن عبور می کنند، از دولت خودگردان فلسطین و آقای محمود عباس، در حال عبور هستند و حتی برخی از گروه هایی (که به گونه ای با اسرائیل برای آتش بس طولانی مدت وارد گفتگو شده اند) مورد اعتراض قیام کنندگان، قرار گرفته است. لذا در بین جریان سازش که با بن بست مواجه شده است و جریان مقاومت که به دلیل تجاوزهای اسرائیل شکوفا شده و پایگاه اجتماعتی پیدا کرده ، یک معادله جدید در حال ترسیم باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر به شروع یک انتفاضه جدید توجه کنیم با توجه به احتمالاتی که وجود دارد، علل و بستر شکل گیری وضعیت کنونی چیست؟
صحبت از شکل گیری انتفاضه زود است، انتفاضه فرآیندی است که استمرار دارد و این فرآیند موجود هر چند که در دو هفته گذشته کاملا استمرار داشته است، ولی زمان بیشتری نیاز دارد که بتوان به آن واژه انتفاضه را اطلاق کرد. با این حال یکی از علل شکل گیری این جریان، بن بست گفتگو با رژیم صهیونیستی است، به عبارت دیگر رژیم صهیونیستی نه دولت قبلی و نه دولت فعلی را قبول دارد، هیچ چیز را قبول ندارد و به هیچ صراطی مستقیم نیست. دوم این که دولت خودگردان قادر به تحمیل اراده خود به اسرائیل نیست. سوم این که ضعف جامعه بین الملل، یعنی جامعه ای که در مقابل جنایات اسرائیل هیچ کاری انجام نمی دهد. چهارم، ضعف رهبران احزاب داخلی فلسطین و رهبران سیاسی فلسطین است که آنها نیز کاری از پیش نبرده اند. پنجم به خطر افتادن قدس نیز مطرح است. در واقع آن چه صهیونیست ها انجام می دهند، خطری جدی برای قدس ایجاد کرده است. مجموعه این عوامل سبب شده است که جامعه فلسطینی به صحنه بیاید.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش گروه های تندروی یهودی چیست؟
گروه های تندروی یهودی، مخصوصا آنهایی که در کرانه باختری در حال حاضر تشکل پیدا و در شهرک ها اسکان پیدا کرده اند، جمعیت آن ها در کرانه باختری از یک میلیون نفر تجاوز کرده و احساس قدرت می کنند و نزدیک به 34 نماینده در مجلس از دیدگاه آن ها حمایت می کند . در نهایت آنها احساس می کنند با اشغال مسجد الاقصی و تخریب آن و ایجاد معبد سوم، موعد یهودیان آغاز خواهد شد. این نوع دیدگاه، که مبتنی بر روایت های تحریف شده و خرافات دینی است، می تواند به شدت در جامعه فلسطینی تحریک کننده باشد، چرا که مسجد الاقصی مربوط به بحث هویت فلسطینی هاست. در حال حاضر اسرائیلی ها، عملا با مطرح کردن این که اسرائیل بدون اوشلیم ارزشی ندارد و اورشلیم بدون جبل الهیکل یعنی همان مسجد الاقصی ارزشی ندارد، عملا این ها می گویند که ما مسجد الاقصی را می خواهیم. فلسطینی ها که احساس هم وارد صحنه شده اند. لذا یک نوع تقابل دیدگاهی عملا بین اسلام و یهودیت صهیونیست به وجود آمده است و نقطه تضاد هم مسجد الاقصی است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: جریان های مختلف فلسطینی چه نگاهی به تحولات اخیر دارند؟
دولت خودگردان با احتیاط پیش می رود، زیرا می داند این فرآیند در تعارض دیدگاهی با آن است. به همین دلیل بعضی سکوت و بعضی ها به گونه ای اظهار نظر کردند . روی هم رفته دولت خودگردان در یک موضع گیری میانه در حرکت است. نیروهای مقاومتی مخصوصا جهاد و حماس این حرکت را تایید کرده و از مردم خواسته اند که آن ها نیز به قیام ملحق شوند . مثلا بعضی از نیروهایی هم که عملیات انجام دادند، وابسته به جنبش جهاد هستند. خود این موضوع نشان دهنده این است که هر چند که کل قیام یک قیام فراگروهی است و تابعی از یک گروه نیست. به علاوه برخی از گروه های چپ مانند جبهه آزادی بخش فلسطین نیز از این قیام حمایت کرده اند. بنابراین تقریبا می توان گفت در جامعه فلسطینی به جز دولت خودگردان یک نوع اجماع در حمایت از این قیام وجود دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر احتمال شکل گیری انتفاضه نگاهی داشته باشیم، چه عواملی ممکن است به شکل گیری انتفاضه در شرایط کنونی کمک کند؟
فلسطینی ها در حال حاضر در یک واکنش فراگیر بدون امکانات و با استفاده از چاقو و امکانات ساده اما خشمگین به خیابان ها آمده اند. ولی صهیونیست ها علی رغم همه جنایاتی که انجام داده اند، مسلح شده اند و گاهی در خیابان ها افراد را به صورت میدانی ترور کرده و کشته اند، وحشت برای اسرائیلی ها می تواند کشنده باشد. به هر حال فلسطینی جایی جز اینجا ندارد و ریشه اش همین جاست. در حالی که اسرائیلی در مقابل نا امنی ممکن است دست به مهاجرت بزند و مهاجرت معکوس در بین جامعه صهیونیستی گسترش پیدا کند. این مسئله می تواند پیامدهای خطرناکی برای اسرائیل داشته باشد، به ویژه در چند ماه پیش که ترکیب جمعیتی اسرائیل اعلام شده است، در حال حاضر تعداد فلسطینیان در درون مرزهای فلسطین اشغالی از یهودیان برتری دارد . این شرایط جدید می تواند تهدید جدی برای بقا و استقرار اسرائیل باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده این تحولات را به چه سمت و سویی پیش بینی می کنید؟
در حال حاضر تعارض، سیاسی و دینی است. یعنی هم در ابعاد سیاسی پروژه صهیونیست در مقابل پروژه فلسطین قرار گرفته است. تعارض سیاسی هم در تعارض دینی است. در تعارض سیاسی، یک پروژه اسرائیل و یک پروژه فلسطین وجود دارد. به هر حال بر سر این مسئله اختلاف وجود دارد و بعد دیگر بعد دینی است و آن بحث مسجد الاقصی است که این مسجد یک مسجد اسلامی است. حتی اسرائیل هم در توافقی با اردن برای اداره اماکن دینی امضا کرده است، پذیرفته است که این منطقه اسلامی است و ربطی به یهودی ها ندارد، اما در حال حاضر شروع به مطرح کردن ادعاهایی کرده است . لذا بعد دینی در کنار بعد سیاسی جلوه گر شده است.
