مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
وزیرخارجه اردن وارد تهران شد و با همتای ایرانی خود در محل وزارت خارجه دیدار و گفتگو کرد.«ناصرجوده» وزیرخارجه و معاون نخست وزیراردن اولین سفر وزیرخارجه اردن به تهران در هشت سال گذشته است. برای همین منظور گفتگویی با مصیب نعیمی داشته ایم:
واژگان کلیدی: واقع بینی اردن ، افزایش روابط اردن با ایران، روابط اردن با ایران، اردن، ایران
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر بخواهیم نگاهی به روابط ایران و اردن در سال گذشته داشته باشیم ، بفرمایید سیر روابط ایران و اردن در چند سال گذشته چگونه بوده است؟
روابط ایران و اردن به رغم تنش های منطقه ای، همیشه در سطح سفیر باقی مانده است و این موضوع نشان دهنده این است که روابط ایران و اردن ورای موضع گیری های سیاسی و اختلافات سیاسی است که بین دو کشور وجود دارد. این موضوع معیار ابقای ارتباط همزمان در استراتژی دو کشور بوده است . ما در بدترین شرایط رفت و آمد مسئولین سیاسی دو کشور را شاهد بوده ایم. چه در سال گذشته که وزیر خارجه ما به اردن رفت و چه امسال که وزیر خارجه اردن به تهران آمده است و در همه این فاصله ها هم رابطه در حد سفیر باقی مانده است. اگر چه ممکن است در یک سری از مسائل اختلاف نظر وجود داشته باشد، ولی در کلیت مسائل و امنیت منطقه ای اردن، ایران را تأیید می کند. در بحث های عربی اردن در جبهه دیگری قرار داشته است و ایران در محور دیگر ولی همواره دو طرف از هر گونه تنش جلوگیری کرده اند و سعی شده است که تحولات منطقه ای باعث قطع رابطه نشود. امروز هم سفر وزیر خارجه اردن در همین راستا صورت گرفته است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: مهم ترین اهدافی که وزیر خارجه اردن از سفر به تهران داشته است را در چه حوزه هایی می توان بررسی کرد؟
در مورد اهداف عمومی، می توان گفت به طور کلی در رابطه با توسعه روابط است که اخیرا هم سفیر اردن در دیدار با مسئولین مورد تأکید قرار داده است و هم اردن با توجه به امکانات اقتصادی که می تواند در رابطه با ایران به دست بیاورد، این مسئله را در نظر داشته است. نکته بعدی در مورد مسائل منطقه ای ، تغییرات و تغییر روندی که در حال حاضر چه در بعد بین المللی و چه در بعد منطقه ای است. همین که وزارت خارجه اردن در تهران حضور پیدا کرده است، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. حتما ایشان با یک پیام مشخص آمده است و این پیام هم حتما با پیام متقابل ایران همراه خواهد بود. نکات حضور وزیر خارجه اردن در ایران در کل جمهوری اسلامی ایران یک امر مثبت ارزیابی می شود و قطعا برای مبارزه با تروریسم، بازگرداندن منطقه به شرایط عادی و طبیعی، ایجاد امنیت منطقه ای می تواند جزء مسائل اصلی باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: بحث تشکیل شورای عالی همکاری اقتصادی و تجاری ایران و اردن تا چه حدی می تواند روابط را افزایش دهد؟
این بحث همیشه مطرح بوده است، اما با توجه به بحرانهای منطقه ای نتوانسته است عملیاتی شود. قطعا باید منطقه امن و مسیر امنی وجود داشته باشد که بتوان پروژه های اقتصادی را در آن اجرا کرد. در این رابطه مبادلات تجاری، پروژه های سدسازی و راه سازی و نیرو مباحثی بوده است که قبلا اردنی ها با ایران در میان گذاشته اند. بحث گردشگری در اردن با توجه به وجود مراکز برخیاز صحابه در آن جا ، بازگشایی پروازهای هوایی بین دو کشور، نکاتی هستند که همواره مطرح بوده اند، اما با توجه به جو و بحران های جانبی که پیش آمده است، همیشه با مانع مواجه می شده است و یا اجرایی آن به عقب می افتاده است که قطعا در این سفر ممکن است بتوان این موضوع ها را از نو مطرح کرد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی نگاهی که اردن به بحران های منطقه در ارتباط با مسائل ایران چیست؟
اردن توجه به حضوری که در کنار فلسطین اشغالی دارد و مرز مشترک با عراق و سوریه تا حدی در صحنه درگیر است و فشارهایی که از جاهای دیگر به اردن وارد می شود آن را در شرایط درگیری قرار داده است، اما این که اردن، جمهوری اسلامی ایران را یکی از کشورهای مهم و مؤثر و نقش آفرین می داند، شکی نیست. از این رو می توان پیش بینی کرد که این واقع گرایی اردن می تواند زمینه ساز مرحله جدیدی از روابط باشد. مخصوصا این که همه حس کرده اند که روندی که جمهوری اسلامی ایران مطرح می کرد و حل مشکلات منطقه ای از طریق مسالمت آمیز و گفتگو و مسائل داخلی مورد قبول همه قرار گرفته است. حتی کسانی که به راه حل های نظامی اعتقاد داشته اند، به این سمت روی آورده اند و این مسئله می تواند در ایجاد باور جدید در نظام اردن نقش داشته باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی نگاهی که اردن به بحران سوریه ، عراق و یمن دارد، چیست؟
با توجه به این که اردن در کنار سوریه واقع شده است، آسیبی که اردن از آوارگان سوری دیده است، بیشتر از بقیه کشورها بوده است. در ارتباط با عراق با توجه به مجموعه های تکفیری که به هیچ کس رحم نخواهند کرد، باعث احساس خطر برای آن ها شده است. سوزاندن خلبان اردنی با وضعیت اسفناک، اردن را قطعا به یک بازنگری جدی در سیاست های منطقه ای واداشت. لذا این طور تلقی می شود که اردن از این به بعد می تواند در صورتی که واقع بینانه تر عمل کند، مسیر سالم تری را برای خودش انتخاب کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت موجود چه بستر ها و چه دلایلی وجود دارد که اردنی ها به سمت افزایش روابط با ایران گام بردارند؟
بسترهای زیادی وجود دارد. در رابطه با ایران، از آن جا که ایران کشور مقتدری است و دارای امکانات گسترده اقتصادی، مالی و جمعیتی است. وقتی اروپا برای از سر گرفتن این روابط مشتاق است و در پی فعال کردن بخش اقتصادی با ایران است و این که بتواند از کارشناسان ایرانی استفاده کند و به دنبال سرمایه گذاری در ایران است، بدیهی است که اردن بیشتر می تواند چنین نیازی داشته باشد. با توجه به نزدیکی اردن به ایران و نزدیکی که ایران نسبت به کشورهای اسلامی دارد زمینه های همکاری بسیار زیاد است. بیشتر از همه زمینه های اقتصادی است که اردن بیشتر از همه به آن نیازمند است. بعد از بحران هایی که برای اردن پیش امده است و به خصوص وجود آوارگان سوری به صورت انبوه در اردن و عدم همراهی کشورهای حامی مثل غربی ها در این رابطه اردن می تواند در این رابطه جایگزینی داشته باشد. در ارتباط با عراق هم قطعا امنیت عراق می تواند امنیت اردن را تضمین کند و هر وقت عراق نا امن بوده است، تدثیر منفی بر امنیت اردن داشته است. مهم این است که واقع بینانه فکر کنند. در صورت نگاه واقع بینانه قطعا می توانند از ایران استفاده بیشتری کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه کنونی اردن به مسئله هسته ای ایران چیست؟
نگاه آن ها این است که یک فعالیت هسته ای مسالمت آمیز حق هر کشوری است و کسی نمی تواند این مسئله را رد کند. در جلسات قبلی هم شخص پادشاه اردن این مسئله را مورد تأکید قرار داده است. در این رابطه اردن با وجود این که تحت فشار بوده؛ منطقی تر برخورد کرده است. عموما یک سری واقع بینی در صدر حاکمیت اردن مشاهده شده است و آن ها این باور را دارند که جمهوری اسلامی ایران عامل ثبات در منطقه است و اگر هم در فعالیتی پیش روی می کند و موفق می شود، این موضوع به نفع همه خواهد بود و این باور را ایران همه به ان ها داده است و لذا از این نظر می توان گفت که ما خیلی مشکل و اختلاف نظری با اردن نداشتیم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی و دیدار وزیر خارجه اردن از ایران و بحث هایی که در حال حاضر وجود دارد، چه تأثیری بر آینده روابط ایران و اردن خواهد داشت؟
قطعا این دیدارهاست که آینده روابط ایران و اردن را تضمین می کند.اگر رابطه سیاسی نباشد، قطعا رابطه علمی، فرهنگی و اقتصادی هم نمی تواند فعال شود. وقتی وزیر خارجه یک کشور با برنامه مشخصی می آید، بدیهی است که همه زمینه های همکاری مورد بحث قرار می گیرد و وقتی که این مسائل مشترک مورد بحث قرار می گیرد، کمیته های دیگری هم که فعال بوده اند و ما در رابطه با اردن کمیته های مشترکی داشته ایم که در زمینه روابط مشترک همکاری و فعالیت ها بحث و بررسی داشته اند. حتی در این زمینه پروتکل هایی هم برای امضا آماده شده است. لذا این موضوع می تواند نگاه و دیدگاه و کارکرد کارشناسان را می تواند فعال کند و این موضوع می تواند مهم ترین نتیجه یک سفر باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر بخواهیم به افزایش روابط ایران و اردن نگاه کنیم، چه تأثیرات و پیامدهای منطقه ای در مسائل مختلف خواهد داشت؟
هر کدام از کشورهای منطقه ای به سمت واقعیت گرایی پیش بروند، قطعا می تواند جبهه تندرو و تشنج گرا را تضعیف کند. قطعا نگاهی که جمهوری اسلامی ایران دارد هم به همین صورت است. در حال حاضر با کشورهایی مانند تونس، الجزایر،اردن داشته است. این ها کشورها به سمت یک واقع بینی پیش رفته اند و لذا این واقع بینی می تواند به این موضوع کمک کند که کشورهای دیگری هم که از این دایره خارج شده اند و در مواردی باعث تشنج شده اند، بازنگری در سیاست های خودشان داشته باشند و لذا آن رابطه قطعا در روند روابط ایران با دیگر کشورهای عربی تأثیر مثبت خواهد داشت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در حوزه مسائل بحران های عربی مانند عراق، سوریه و یمن چطور است؟
همه این مسائل به واقع بینی بر می گردد. به هر حال ایران کشور تأثیرگذاری است. اردنی ها می دانند که هر یک از این ها بحران هایی است که با یک سری از توطئه و طرح خارجی انجام شده است، چه اشغال عراق توسط تکفیری ها و چه بحران هایی که در سوریه ظرف چهار سال و نیم گذشته رخ داده است و چه یمن که مردم آن به پا خواسته اند و خواستار یک دولت مردمی هستند. اگر در این قضایا واقع بینی باشد، قطعا خواهیم دید که ایران را می توان به عنوان عامل ثبات و امنیت تلقی کرد و اردن هم می تواند در نهایت از این امنیت و استقرار استفاده کند.
