مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
هر چند پس از سرنگوني صدام و برآمدن دولت نوين در سرزمين ميان رودان روابط بغداد با سوريه با چالشها و فراز و نشيب هايي همراه بود و عملا مشكلات امنيتي زيادي بين دو كشور وجود داشت و گاه روابط ديپلماتيك با دچار خسارت هايي جديد ميشد، اما در دو سال گذشته دولت بغداد با توجه به تحولات و فراز و نشيب هاي بحران در سوريه تلاش كرده است تا با نگاه به متغيرهاي امنيتي، سياسي و همچنين جلوگيري از بروز دامنه بحران به مرزهاي عراق رويكرد ويژه اي را در مورد سوريه در پيش گيرد. رويكردي كه گاه به دنبال ميانجيگري در بحران سوريه و گاه همكاري با دولت و اسد و گاه برعهده گرفتن نقش بي طرفي در اين بحران خود را نمايان ساخته است. در اين حال به دنبال رویدادهای چند ماه گذشته در سوریه و افزايش نقش كردها در مناطق كردنشين سوريه و همچنين نوع تحرك جبهه النصره و گروه هاي مخالف دولت سوريه در كردستان سوريه و مرزهاي غربي عراق با سوريه عملا توجه دولت عراق به سوريه و مرزها با سوريه افزايش يافته است. در اين بين براي واكاويي بيشتر اين امر و بررسي نوع نگاه دولت عراق عراق به كردهاي سوريه به گفتگويي با دكتر صباح زنگنه كارشناس مسائل كردي پرداخته ايم:
واژگان كليدي: كردهاي سوريه، نگاه دولت عراق به سوريه، نگاه بغداد به حزب اتحاد دمكراتيك، رويكرد دولت عراق به كردهاي سوري، روابط عراق با سوريه
مركز بين المللي مطالعات صلح: آيا رويكرد دولت عراق در بحران سوريه نسبت به ماه هاي اخير با تغييراتي روبرو بوده است؟
با افزايش شدت بحران در سوريه و گسترش آن و همچنين افزايش حمايت غرب و برخي از كشورهاي عربي از نيروهاي محل مخالف دولت سوره كه عمده آنها نيز نيروهاي جبهه النصره يا القاعده در سوريه يا دولت اسلامي عراق و شام هستند عملا عراق هم در معرض آثار تهديد ها و عملياتهاي اين جريان ها قرار گرفت. بنابراين رويكرد دولت عراق هم به واقعيت هاي منطقه اي نزديك تر و واقعيت هاي ملموس تري را دريافت كرد. همين امر موجب شده است توجه به مساله سوريه به نحو جدي تري مورد توجه قرار داده شود .
مركز بين المللي مطالعات صلح: آيا مي توان گفت دولت مركزي عراق در حال همگرايي بيشتري با دولت سوريه در بحران سوريه است؟
بله. اين همگرايي در برابر خطرات مشتركي است كه سوريه و عراق را تهديد مي كند به وجود آمده است. يعني خطرات رشد افراط گرايي با مسماي اسلامي و خشن كه به نوعي پاكسازي نژادي و مذهبي معتقد است هم مردم سوريه و هم مردم عراق را تهديد مي كند. بنابراين اين همگرايي در مقابل خطر و مقابله با خطر مشترك شكل گرفته است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به نوع درگيرهايي موجود در كردستان سوريه بين كردهاي سوريه و نيرو هاي جبهه النصره و ارتس آزاد مهمترين راهبردها و سياست هاي حكومت دولت عراق عراق از ايفاي نقش در مناطق كردنشين سوريه چيست؟
حملات افراط گرايان و تندروهاي اسلامي هم بر ضد كردهاي سوريه و هم بر ضد بقيه مردم سوريه بوده است. بخش ديگري از اين تهديد ها هم به مرزهاي عراق و داخل عراق تسري يافته است. اگر چه كردهاي سوريه با كسب نوعي امتياز از دولت سوريه براي مقابله با خطرات مخالفان مسلح نائل شده اند، اما به نظر ميرسد اين خطرات جدي تر از كسب يك امتياز است و موجوديت كردهاي سوريه را هم مورد خطر قرار داده است. در اين حال در مورد پيدايش خودگرداني و يافتن امتيازت بيشتر دولت عراق بحث خاصي را نميتواند مورد نظر داشته باشد. به اين اعتبار اين نوع از موضوع به روابط دولت سوريه و دولت حاكم در سوريه بر مي گردد و خارج از حيطه مرزهاي عراق قرار دارد. اما اگر موضوع هاي سياسي كردهاي سوريه بر كردهاي عراق هم تاثير گذار باشد طبعا موضع و نگرش دولت عراق هم تغيير پيدا مي كند. يعني اگر كردهاي عراق هم وارد درگيرهاي سوريه شوند بايد ديد اين امر تا چه حدي مي تواند به نفع استقرار و امنيت كردستان عراق و بقيه مرزهاي عراق باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به نوع تهديهاي جبهه النصره بر ضد كردها و شيعيان در عراق آيا مي توان گفت رويكردهاي دولت عراق و اقليم كردستان عراق در مساله كردستان سوريه به هم نزديك است؟
به نظر مي رسد كه چنين رويكردي و نوعي از همگرايي بين كردستان عراق و دولت مركزي در سوريه حاصل شده است و دو طرف بايد خيلي زودتر به اين امر مي رسيدند. چرا كه علايم و آثار حضور نيروهاي افراطي از مدت ها قبل مشهود بوده است و اكنون حكومت اقليم كردستان عراق به انعكاس پيامدهاي منفي آنها بر خود و كردهاي سوريه متوجه شده است. يعني اقليم كردستان عراق به تازگي متوجه شده است كه در چه موقعيت ابهام آميزي و تهديد شده اي قرار گرفته است كه هم در برابر نيروهاي مسلح و تندرو افراطي و معتقد به پاكسازي نژاد و مذهبي قرار گرفته است و هم اين نيرو ها از سوي سازمانهاي تركي و دولت تركيه تقويت مي شوند. بنابراين اكنون در معادلات سياسي و روابط سياسي اقليم كردستان با تركيه و كشورهاي حامي نيروهاي افراطي سوريه به نوعي پاردادوكس به وجود آمده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: «نوری المالکی» نخست‌وزیر عراق از اجرای یک عملیات امنیتی بزرگ در منطقه «الجزیرة» در نزدیکی مرزهای سوریه برای یافتن تروریست‌ها خبر داد. بر اساس این گزارش، مالکی از فرماندهی‌های عملیات »الانبار»، «الجزیره» و «نینوا» خواست تا این عملیات را اجرایی کند. آيا اين امر بيانگر توجه بيشتر مالكي به مرزهاي عراق و سوريه است؟
دولت مالكي طبعا تهديد هايي كه از سوي نيروهاي مسلح و افراطي مستقر در سوريه را امري جدي تلقي ميكند و با هر امكان و هماهنگي كه نياز داشته باشد به سراغ آن خواهد رفت تا اين خطر را از مرزهاي خود دور كند و امنيت مرزها و بقيه نقاط ديگر كشور را تامين كند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: اگر مقامات اقليم كردستان عراق بر ضد القاعده در كردستان سوريه وارد عمل شوند آيا دولت عراق در اين زمينه واكنشي نشان مي دهد؟
اين امر جزو مباحث جديد مطرح شده در مورد روابط عراق و حكومت اقليم كردستان عراق است. چرا كه با وجود اينكه موضوع تهديدهاي النصره و گروه هاي افزاطي در شرق سوريه و كردستان سوريه نوعي تهديد مشترك هم براي كردستان عراق و هم براي دولت مركزي عراق به شمار مي رود، اما حضور نيروهاي پيشمرگه كردستان عراق در خارج از مرزهاي عراق و كردستان سوريه نوعي موضع جديد است و بايد توجه بيشتري به آن كرد. در واقع اين امر در حيطه اختيارات و صلاحيت هاي نيروهاي مركزي عراق قرار دارد و قانون اساسي و قوانين حاكم بر اقليم كرديتان عراق اجازه چنين حضوري را نمي دهد. مگر اينكه سخن بارزاني به عنوان نوعي هشدار سياسي نسبت به حفظ امنيت كردهاي سوريه تلقي گردد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آينده رويكردها و راهبردهاي دولت عراق نسبت به احزاب كردي و مناطق كردنشين سوريه به چه متغيرهايي بستگي دارد؟
به نظر ميرسد اوضاع در سوريه نيازمند همكاري و هماهنگي منطقه اي ببيشتري از سوي عراق باشد. چرا كه پديده شوم تروريسم هم فرامروي است و هم فراملي، فرانژادي و فراديني لذا همه مولفه هاي قومي و مذهبي منطقه را تهديد مي كند و نيازمند هماهنگي و ارتباط بيشتري از سوي كشورهاي منطقه براي مقابله با آن است.
گفتگو از: فرزاد رمضاني بونش
