دکترمحمد عجم
کارشناس مسائل خلیج فارس
مرکز بین المللی مطالعات صلح
نگاه های مختلف بازیگران منطقه ای و جهانی به نام خلیج فارس
کشورها از نظر تحریف نام خلیج فارس دو دسته هستند. دسته اول کشورهای عربی هستند که تقریبا از اوایل دهه شصت تصمیم گرفتند که نام جدید خلیج عربی را به کار ببرند. دسته دوم کشورهای غربی هستند. کشورهای عربی خود دو گروه هستند: گروه اول ، کشورهای عرب غیر از حاشیه خلیج فارس هستند مانند کشورهای مغرب عربی از جمله الجزایر که خود خیلی هوس تغییر نام خلیج فارس ندارند دسته دوم : کشورهای شورای همکاری خلیج فارس هستند و این ها بسیار برای تغییر این نام تلاش می کنند و هزینه می کنند و به موسسات مطالعاتی و اندیشکده ها و به بسیاری از رسانه های گروهی کشورها و موسسات جغرافیایی کمک می کنند و از موسسات جغرافیایی می خواهند که در سمینارها و مکاتبات و نوشته ها از واژه خلیج عربی در کنار خلیج فارس استفاده کنند.
در دو کنفرانس بین المللی جغرافیایی در دهه 1380 شاهد این تلاشهای آنها بودم و یکی از آن ها موسسه جغرافیایی دولتی روسیه بود که با مدیر اطلس جغرافیایی آن علت آوردن نام جعلی را پرسیدم به صراحت گفت ما با موسسه عربی خلیج عربی در زمینه جغرافیایی همکاری داریم و به ما در تهیه این اطلس مساعدت کردند. در مورد دیگر بحرینی ها کتابچه ای چاپ و در کنفرانس توزیع کرده بودند و تشویق به این موضوع بود که باید از نام خلیج عربی در کنار خلیج فارس استفاده شود و استناد آن ها هم به 4 نقشه جعلی اروپایی بود که در آن ها نام خلیج عربی به کار برده شده بود که در مقابل حدود سه هزار نقشه و سند تاریخی خلیج فارس ذره در مقابل اقیانوس است. اما دسته دوم کشورهای غربی یا کشورهای غیر عربی اصولا تمایلی ندارند که نامی غیر از خلیج فارس به کار ببرند، زیرا می دانند که خلیج فارس نام درست و اصیل این پهنه جغرافیایی است. اما در هر جا که شاهد جعل و تحریف این نام هستید، یقین بدانید که پشت سر آن کمک مالی نهفته بوده است یا مثلا در مانورهای نظامی که در این سالها غربی ها در خلیج فارس دارند، از واژه های جعلی استفاده می شود که نشان دهنده سیاسی کردن نام های جغرافیایی است و برخلاف قوانین بین المللی است. بعضی رسانه های کشورهای غربی بخصوص انگلستان معمولا گاهی برای سادگی فقط از واژه خلیج استفاده می کنند اما از اینکه نام جعلی بکار ببرند تا حدودی اکراه دارند مگر در مواردی که تطمیع در کار بوده باشد
اما حکام عربی خلیج فارس برای جعل این نام، یک سری دلایل کاملا واهی دارند. از جمله این که می گویند درست است که نام تاریخی این جا خلیج فارس است، اما زمانی که یونانی ها و رومی ها نام خلیج فارس را به این پهنه آبی دادند، در آن زمان دولت قدرتمند عربی در سواحل خلیج فارس نبوده است، اما در حال حاضر 6 کشور عربی در سواحل خلیج فارس وجود دارد و حق خود می دانند که هر نامی را که تمایل دارند به این خلیج بدهند. اما پاسخ آن ها بسیار روشن است و هر کسی می داند که اولا اگر قرار باشد نام های پهنه های آبی را بر اساس کشورهای جدید بعد از تقسیمات استعماری و یا تعداد جمعیتی عوض کنند، اولین جا و مستحق ترین مکان که باید تغییر نام دهد، دریای عرب است. زیرا دریای عرب که امروزه سواحل کشورهای پاکستان و هندوستان تا مالدیو ویمن و بخشی سواحل شرقی ایران را در بر می گیرد، تنها یک کشور عربی را در بر دارد. اگر مبنا جمعیت و تعداد دولتها معیار باشد پس پاکستانی ها و هندی ها و ایرانی ها حق دارند نام ان را برگردانند به نام تاریخی آن بویژه اینکه” دریای عرب” نامی هست که برای اولین بار استعمار بخصوص پرتغال و انگلیس آن را ساخت و قبل از استعمار، هیچ عربی و هیچ مکتوب عربی ، آن جا را دریای عرب ننامیده است و به آن پهنه آبی ” بحر فارس” ، بحر محیط عجم ، مکران و گاهی بحر اخضر می گفتند لذا چیزی به نام دریای عرب وجود نداشته است، اما در حال حاضر در مکاتبات جهانی و نقشه های بین المللی به پهنه آبی از خلیج عمان تا کرانه های پاکستان، هند و مالدیو دریای عرب گفته می شود. ضمن اینکه کشورهای عربی خلیج فارس تنها یک نام عربی را یدک می کشند و هویت عربی ندارند اما در مورد خلیج فارس دلایل بسیار متعددی وجود دارد که این نام نباید تغییر کند، از جمله نقشه های رسمی، رویه و عرف کشورها، دلایل حقوقی و معاهدات و قراردادهای رسمی خود عرب ها و کنوانسیون های بین المللی، کاربرد مستمر چند هزار ساله این نام و احادیث نبوی و حداقل در دو حدیث از پیامبر اسلام هست که بحر فارس بکار برده اند حدود 60 تفسیر قرانی قرون گذشته به بحر فارس اشاره دارد. در قرون گذشته و در 2500 سال هیچ روندی و تلاشی برای تغییر نام این پهنه آبی وجود نداشته است. از سوی دیگر اعتراف جغرافیدانان عربی و مفسرین قرآن و کتب تاریخی عربی و احادیث علمای عرب است که همگی بر صحت کاربرد نام خلیج فارس تاکید دارند.
در مورد آینده تحریف نام خلیج فارس و راهکارهای مقابله با آن باید گفت که متاسفانه جایی که پول هزینه میشود، ممکن است در نهایت افراد به هدفی که دارند برسند. وقتی آن ها به موسسات جغرافیایی و کارتوگراف ها و اتاق های فکر و دانشگاه ها پول می دهند و از آن ها می خواهند که در کنار نام پرشین گلف یا خلیج فارس از نام خلیج عربی استفاده کنند، به مرور این انتظار وجود دارد که این کار انجام شود. تاکنون موفق نشده اند که سازمان ملل و سازمان های رسمی را قانع کنند که این بدعت صورت گیرد . ولی در نهایت اگر ما سکوت کنیم و منفعل عمل کنیم، آن ها قطعا موفق خواهند شد. اگر تاکنون موفق نشده اند، یقین بدانید که به دلیل عکس العمل های دولتی و مردمی است که از جانب ایران انجام شده است. درست است که نمی توان رسانه های خارجی را مجبور به استفاده از نام کهن خلیج فارس کنیم، اما فرصت آگاه سازی را هیچ موقع نباید از دست داد و باید دائما و مستمرا این آگاه سازی در ارتباط با پیشینه این نام انجام داد که بدانند با چه نام و هویتی رو به رو هستند و نام جدید چه جایگاهی در تاریخ دارد. به این دلیل که بسیاری از این روزنامه ناران افراد جوان و بی تجربه ای هستند و در مورد پیشینه موضوعات بررسی انجام نمی دهند و تقلید گر و کپی گر هستند، اما اطلاع رسانی ما بسیار کمک کرده است. اطلاع رسانی هایی که انجام شده است، در اینترنت موجود است و به راحتی قابل دسترس است. در قدیم این تحریف و جعل نام را در جراید و روزنامه ها خیلی بیشتر می دیدیم. مطبوعات و اهل قلم و اندیشه و مردم البته باید واکنش عاقلانه نشان دهند زیرا این نام هیچ ربطی به قوم و نژاد ندارد و منسوب به سرزمین ایران که در قدیم خارجی ها به آن مملکت فارس و یا پرشیا و یا ملک عجم می نامیدند،بعضی به اشتباه فکر می کنند این نام به قوم فارس ارتباط دارد این اشتباه است ما قوم فارس نداریم بلکه زبان فارسی داریم به هر حال این هویت تاریخی تاکنون حفظ شده است و 2500 سال علی رغم تمام تهاجمات و تغییرات و ناملایمات این نام تغییر نکرده است و ما نیز در این دوره نباید اجازه دهیم که این نام تغییر کند.
واژگان کلیدی: نگاه های، بازیگران منطقه ای ، جهانی ، خلیج فارس،
