مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
وزیر خارجه ایران برای گفت‌وگوهای سه جانبه هسته ای با همتای آمریکایی خود و کاترین اشتون هماهنگ کننده مذاکرات هسته ای و همچنین مذاکره با کشورهای 1+5 وارد مسقط پایتخت پادشاهی عمان شد و قرار است روزهای یکشنبه و دوشنبه مذاکرات سه جانبه و پس از آن روز سه شنبه گفتگوهای ایران و کشورهای 1+5 در هتل البوستان مسقط آغاز شود. در همین راستا برای بررسی بیشتر آینده مذاکرات گفتگویی با دکتر علی بیگدلی داشته ایم:
واژگان کلیدی: مذاکرات هسته ای، ایران ، پنچ به علاوه یک، امریکا، اروپا
مرکز بین المللی مطالعات صلح:اگر نگاهی به مذاکرات هستهای ایران و 1+5، در شرایط کنونی داشته باشیم مهم ترین چالش های فراروی مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 چیست ؟
در آخرین نشست دور هشتم و در انتهای مذاکرات با نظر مساعد جان کری دو مشکل مطرح شد، یکی بحث دویست و چهل کیلو کیک زرد است، که در حد غنی سازی 20 درصدی است که باید به میله های سوخت تبدیل شود و از آن در سایت تحقیقاتی تهران و بوشهر استفاده کنند. پیشنهاد جان کری این بود که باید با نظر بازرسان آژانس تایید شود که نصف آن تبدیل به میله سوخت شده و نصف دیگر آن را به روسیه بفرستند و هر وقت ایران برای سایت تحقیقاتی تهران احتیاج داشت، آن را به 5 درجه برسانند و به ایران تحویل دهند.مسئله دوم بر سر میزان و حجم و زمان لغو تحریم ها بود. تقاضای ایران این بود که هم زمان با امضای قرارداد جامع و نهایی تمام تحریم ها برداشته شود. آمریکاییها به هیچ وجه زیراین بارنرفتند. بنابراین قرار شد هیئت نمایندگی ایران به تهران برگردد و این موضوع را با مقامات ارشد در میان بگذارد. به نظر می رسد اکنون در مورد موضوع اول به توافق رسیدند، یعنی نظر مقامات ارشد ایران با این پیشنهاد خیلی مخالف نیستند، چون قبلا در مورد آن صحبت شده بود. اما در مورد تحریم ها اظهار نظرهای مختلفی در بین مقامات ارشد وجود دارد. بر اساس اظهار نظرهای متعدد و مکرر آقای دکتر ظریف ایشان اعلام کردند همزمان با امضای قرار داد جامع، باید تمام تحریم ها برداشته شود. در مقابل خانم شرمن در اظهار نظری که در مرکزمطالعات استراتژیک واشنگتن انجام داد؛ تحریم ها را به سه بخش تقسیم کرد. یک بخش که همزمان با امضای قرار داد جامع لغو می شود. یک سوم دوم به رعایت حقوق بشر مربوط است و یک سوم آُخر به دخالت ایران درامور داخلی کشورهای منطقه مربوط است. بنابراین این اختلاف اصلی ترین اختلاف بر سر نحوه برداشتن تحریم ها است. پیشنهاد آمریکاییها این بود، که زمان برداشتن تمام تحریم ها بایستی یک زمان دو رقمی باشد مثلا 14 ،15 یا 18سال و ما به دنبال این بودیم که این زمان را به 6یا 7 سال تبدیل کنیم. الان که انتخابات میان دوره ای آمریکا برگزار شد و از 6 ژانویه جمهوری خواهان کنگره را به دست می گیرند اگر تحریم ها از بین نرود ممکن است باز هم به تاخیر افتند. بنابراین با توجه به همراهیها و مساعدتهایی که آقای اوباما انجام داد و کار را تا به این مرحله رسانده است ولی الان در دوره نهم قرار است، مذاکرات در مسقط ادامه پیدا کند. نگرانی از این بابت است که وضعیت تحریم ها چه خواهد شد؟
مرکز بین المللی مطالعات صلح:آیا اختلاف نظری بین بازیگران مختلف اروپایی و آمریکایی در مورد آینده مذاکرات وجود دارد؟
عقیده پنج کشور دیگر (غیر از آمریکا) این است که این مذاکرات طولانی شده است، بیش از 8،9 سال است که ادامه پیدا کرده و دنیا را خسته کرده است و اختلاف ایران مستقیما به منافع آمریکاییها مربوط می شود. در درجه اول روسیه و چین خواهان حل سریع این مذاکرات بودند و حتی کشورهای دیگر مثل فرانسه هم در پنهان خیلی موافق نیستند که این مذاکرات ادامه پیدا کند . به همین دلیل هم کم کم وزرای خارجه آنها در این نشست ها دخالت پیدا نکردند و در این دو سه دور اخیر، مذاکره بین آقای ظریف و آقای جان کری صورت گرفته و آنها خودشان را کنار کشیدند. اتحادیه اروپا بیشتر علاقمند است که این مشکل برطرف شود و سرمایه گذاری خود را در ایران آغاز کند. تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا تحت فشار لابی های صهیونیستی هستند و آنها ناچارند که قضیه را با اعتمادسازی بیشتری پیش ببرند. ولی مجموعه علائم ونشانه ها حکایت از این دارد که این قرارداد به احتمال خیلی زیاد، شاید به احتمال 95 درصد امضا شود، ولی نگرانی بر سر مسئله لغو تحریم هاست.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:در شرایط کنونی نگاه بازیگران عربی و اسرائیل بر مذاکرات چیست؟
چند روز پیش 65 نفر از یهودیان سرشناس آمریکا نامه ای به باراک اوباما نوشتند که موافق بودند که این قرارداد امضا شود و ایران مثل کشورهای دیگر براساس منشورسازمان انرژی هسته ای بتواند از امکانات خود تحت نظارت آژانس،استفاده کند . حدود یک ماه پییش هم 165 نفر از مقامات سیاسی و نظامی نامه ای به آقای اوباما نوشتند که این قرارداد را امضا کنند. به نظر می رسد که با اسرائیل هم به نقطه ای از توافق رسیدند، اما هنوز نتواستند عربستان سعودی را راضی کنند، اما با وجود اینکه هنوز عربستان سعودی راضی نیست که مسئله تحریم ها برداشته شود. چرا که دست ایران بازتر خواهد شد، نفت بیشتری می فروشد و از امکانات اقتصادی بیشتر برخوردار خواهد شد. مگر اینکه مجموعه تهدیدات از جانب ایران مثل بحث متوقف کردن تولید موشک های بلند برد، عدم دخالت درامورداخلی کشورهای منطقه حل شود. این موارد انتظار عربستان است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:با توجه به وضعیت موجود و در شرایط کنونی آینده مذاکرات تحت تاثیر چه متغیرمهم عمده ای قرار می گیرد؟
ما باید به موضوع را به دو قسمت تقسیم کنیم یکی امضای موافقت نامه است که به احتمال بالای 90 درصد امضا خواهد شد. ولی آنچه که خیلی باعث نگرانی هر دو طرف شده است بحث تحریم هاست یعنی اگر تحریم ها برداشته نشود برخی گروه های داخل کشور جای اعتراض برای شان باقی می ماند. بنابراین تیم آقای ظریف تلاش می کند که اگر حداقل قرار است، یک سوم از تحریم ها برداشته شود، دو، سه تا از تحریم های خیلی فلج کننده مثل تحریم بانکی، تحریم نفت و قطعات یدکی هواپیما برداشته شود. شاید هنوز خیلی زود باشد و هیچ کسی نتواند اظهار نظر کند که میزان تحریم ها به چه شکل و صورت خواهد بود. ولی فضای عمومی حکایت از این دارد قرارداد باید امضا شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:با توجه به وضعیت موجود، آیا روسیه و چین در شرایط کنونی، از تداوم و طولانی تر شدن مذاکرات حمایت نمی کنند؟
زمانی روسیه از برگ ما در اختلافاتش با غرب استفاده می کرد، اما با توجه به کاهش قیمت نفت روسیه الان در وضعیتی مثل ما قرارگرفته است. بنابراین اگر بازار ما گرم شود، می توانیم پیمان های قوی تر و سنگین تری با روسیه و چین امضاء کنیم. با وضعیت کنونی تحریم و کاهش درآمدهایمان نمی توانیم قراردادهای بزرگی را با روسیه و چین امضاء کنیم ،همین وضعیت راهم کشورهای دیگر اروپایی مثل انگلستان و فرانسه و آلمان دارند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:درشرایط کنونی نگاه بین آلمان و سایر اعضای اروپایی، در به نتیجه رسیدن مذاکرات یکسان است؟
نمی توانیم بگوییم یکسان است اما می توانیم مجموعاً بگوییم با توجه به معادلات تجاری که بین ایران و آلمان وجود دارد ( مهم ترین شریک تجاری ما در اتحادیه اروپا آلمان است) آلمان خیلی علاقمند است که این مشکل زودتر حل شود. وزیر خارجه آلمانٍ، پا درمیانی هایی در این مورد انجام داده است. انگلستان هم به این صورت است و آقای کامرون با توجه به اتفاقاتی که در مذاکراتش با آقای روحانی پنج ، شش مورد از تحریم ها را برداشت. لذا نمی توانم به صورت انحصاری و فردی بگویم اما مجموعاً کشورهای برجسته اتحادیه اروپا علاقمندند، این موضوع حل شود تا بتوانند در بازار ایران سرمایه گذاری نمایند.به نظر من ما بیاییم قرارداد جامع را امضا کنیم و این را به عنوان یک مانع بزرگ از جلوی پای خود برداریم. در مورد مذاکرات لغو تحریم ها می توانیم بعداً مذاکرات ادامه دهیم، منتهی این مذاکرات نباید به دوره جمهوری خواه ها رسد.
